Icma.az
close
up
RU
İqlim dəyişiklikliyinin qadinlara təsiri

İqlim dəyişiklikliyinin qadinlara təsiri

Xalq qazeti saytından alınan məlumatlara görə, Icma.az xəbər verir.

Canlıların həyat fəaliyyəti, yaşadığımız mühitlə daimi qarşılıqlı əlaqə nəticəsində çoxlu qlobal problemlər meydana çıxır ki, bunlardan biri və birincisi iqlim dəyişmələridir. Bu proseslərin nəticəsində dünyamız ekstremal iqlim hadisələrinin təsirinə məruz qalır, ekosistem pozulur, canlılar aləmi məhv olur, təbii fəlakətlər baş verir. Bu isə bəşəriyyət üçün olduqca təhlükəlidir. Nəticədə xəstəliklər çoxalır, insanlar aclıq, susuzluq, yoxsulluqla imtahan olunur. Qlobal iqlim dəyişmələri dünyanın gələcəyi üçün ciddi təhdidlər yaradır. Dünyanın müxtəlif bölgələrində yanğınlar və sellər, quraqlıq və daşqınlar, ətraf mühitə dəyən ziyan, canlılar aləminin müxtəlif növlərinin nəslinin tükənməsi, temperaturun yüksəlməsi kimi fərqli şəkillərdə təzahür edən bu hadisə dünya əhalisinin həyat keyfiyyətini də aşağı salır.

Aclıq, su çatışmazlığı, epidemiyalar meydana çıxır ki, bundan da daha çox təsirlənən qadınlar olur. Xüsusən bu problemlərdən daha çox əziyyət çəkən zəif inkişaf etmiş ölkələrdə qadınlar ailənin qida, su ehtiyacını ödəməkdə çox böyük çətinliklə qarşılaşırlar. Bu qadınlar içməli su əldə etmək üçün uzaq məsafələr qət edir, həmçinin su çatışmazlığının törətdiyi antisanitariya ayrı-ayrı xəstəliklərin yayılması üçün əlverişli mühit yaradır və nəticədə onların həm özü, həm də ailə üzvləri, övladları xəstəliklərə yoluxur. İqlim dəyişkiliyi qadın sağlamlığına ciddi təhlükələr yaradır. İlk növbədə anaların sağlamlığı təhlükə altına düşür ki, bu da xəstə, əqli və fiziki qüsurlu uşaqların dünyaya gəlməsi ilə nəticələnir. Çünki bu ölkələrdə qadınlar və qızların həyat fəaliyyəti iqlim fəsadlarını təsirinə məruz qalmış yerli təbii resurslardan birbaşa asılıdır.

Həmçinin iqlim dəyişmələrinin nəticəsi kimi temperaturun kəskin şəkildə artması, rütubət də qadın sağlamlığına ziyan vurur, yarımçıq hamiləliklər, erkən doğuşlar mütəmadi hal alır. Öz ailələrinə, övladlarına, yaşlılara qayğı göstərməkdə məsuliyyət daşıyan qadınlar iqlim dəyişikliyinin fəsadlarını və onun yaratdığı çətinlikləri daha çox hiss edirlər. Bu cür həyat tərzi onların fiziki və əqli cəhətdən sağlamlıqlarına təsir göstərir. Ətraf mühitin qadınlara təsiri həm də eyni zamanda birbaşa ölkə iqtisadiyyatına, qida təhlükəsizliyinə və yoxsulluğa təsiri deməkdir. 

Dünayada baş verən bu qlobal böhran tədricən insanların öz yaşayış yerlərini dəyişməsinə gətirib çıxarır. Tədqiqatlar göstərir ki, iqlim dəyişiklikləri nəticəsində öz yaşayış yerindən didərgin düşmüş hər 5 nəfərdən 4-ü qadınlar və qızlardır və bu proses getdikcə daha da sürətlənir. Dünyanın yaşayış səviyyəsi aşağı olan bir çox ölkəsində qadınlar və qızlar miqrasiya prosesində bir sıra çətinliklərlə üzləşir, erkən nikahlar, qadın alveri, eyni zamanda işsizlik nəticəsində ciddi fəsadlar ortaya çıxır.

Azərbaycan Qafqazda iqlim dəyişikliklərinin təsirinə ən çox məruz qalan bölgələrdəndir. Ölkəmizdə də su qıtlığı problemi mövcuddur və günü-gündən daha da artır. Bu da qadınlarımızın həyatına birbaşa təsir edir. Həm suvarma suyu, həm də içməli su resurslarının azlığı təsərrüfata ciddi təsir göstərir və qadınlarımızın əməyini xeyli çətinləşdirir, onların məşğulluğu ilə bağlı problemlər ortaya çıxır. Məişətdə istifadə olunan içməli suyun əldə olunması üçün qadınlarımızın üzərinə böyük yük düşür. Bundan qaynaqlanan sağlamlıq riskləri də günü-gündən artır, eyni zamanda bu, qadınların iş həyatı, təhsil və sosial fəaliyyətdən geri qalmalarına gətirib çıxarır. Kür ətrafında yerləşən ərazilərdə əhalinin əsas su mənbəyi Kür çayıdır və onlar həmin suyu təmizləmədən istifadə edirdilər. Bu isə daha həssas olan qadın və uşaqlar üçün müxtəlif sağlamlıq probleminin yaranmasına səbəb olur. Ölkə ərazisində su ehtiyatlarının məhdudluğu problemi ilə əlaqədar onlardan səmərəli istifadə olunması, su mənbələrinin çirklənməsinin qarşısının alınması və əhalinin keyfiyyətli içməli su ilə lazımi səviyyədə təmin edilməsi dövlətimizin diqqət mərkəzində olan əsas məsələlərdən biridir. Həmçinin transsərhəd çayların mənfur qonşularımız tərəfindən çirkləndirilməsi, mövcud su ehtiyatlarından qeyri-rasional istifadə məsələləri məhdud su ehtiyatlarına malik olan ölkəmizdə su ehtiyatlarının mühafizəsinin təkmilləşdirilməsini, məqsədyönlü və səmərəli istifadəsini tələb edir. Qadınlarımız da bu proseslərin bilavasitə iştirakçısıdırlar.

Baxmayaraq ki, bu gün ölkəmizdə qadınlar iqlim fəaliyyətinin ön sıralarındadırlar, onlar iqlim fəalları kimi liderlik nümayiş etdirirlər, təşəbbüslər irəli sürürlər, lakin dünyanın bir çox ölkəsində bu hərəkatda qadınların iştirakı xeyli zəifdir. Araşdırmalara əsaslansaq, deyə bilərik ki, iqlim məsələləri ilə bağlı kişilərin qərar qəbuletmə faizi 67 olduğu halda, qadınların burada təmsil olunması 30 faizdən yuxarı deyil. Həmçinin də qadınların rəhbərlik etdiyi iqlim hərəkatlarının maliyələşməsi də kişilərə nisbətən aşağı səviyyədədir. Halbuki qadınların bu hərəkatda fəal iştirakı və liderliyi daha yaxşı nəticələrin əldə olunmasına imkan verər.

Dünyada, o cümlədən ölkəmizdə ətraf mühitin qorunmasında qadınların rolu danılmazdır. Onlar iqlim çağırışlarının həllində davamlılıq, innovasiya və liderlik nümayiş etdirirlər. Qadınlar dünyada qida istehsalının yarısını həyata keçirirlər. Bu zaman isə təbiətə ziyan vermədən işləmək, torpağa imkan daxilində az zərərli maddələr ötürməklə, meşələrin, biomüxtəlifliyin qorunması məsələlərinə daha həssas yanaşırlar. İqlim dəyişmələrinin ekstremal nəticələrinə qarşı onlar daha cevikdirlər. Baş verən hadisələrə ilk müdaxilə edən, ilk yardım göstərən, adətən, qadınlar olur. Onlar tullantıların minimuma endirilməsi, qidalanmada təbii məhsullara üstünlük vermək, ev təsərrüfatında su və elektrik enerjisinə qənaət etmək məsələlərində çox həssasdırlar. Dünya təcrübəsi göstərir ki, qadınların fəal olduğu cəmiyyətlərdə iqlim fəaliyyətiləri daha əhatəli həyata keçirilir. Məsələn, parlamentdə qadınların say nisbəti yüksək olan ölkələrdə ərtaf mühitlə bağlı beynəlxalq müqavilələr daha çox ratifikasıya edilir. Həmçinin belə ölkələrdə iqlim siyasəti daha məqsədyönlü həyata keçirilir. Müasir dünya üçün olduqca aktual olan bərpaolunan enerji sektorunda da qadınların rolu danılmazdır. Əgər bütün dünya üzrə neft və qaz sektorunda işləyənlərin 22 faizini qadınlar təşkil edirsə, bərpaolunan enerji sahəsində bu, 40 faiz təşkil edir. Bu da onu deməyə əsas verir ki, iqlim dəyişikliyi, qlobal istiləmə ilə mübarizədə qadınlar və qızlar əsas qüvvədirlər və bu güclü potensialdan lazımınca istifadə faydalı nəticələr verə bilər.      

Əgər dünya hər birimizin evidirsə və biz onun bərabərhüquqlu sakinləriyiksə, onda qadınların da bu sahədəki rolunu artırmaq, onları daha fəal şəkildə problemin həllinə cəlb etməklə daha uğuru nəticələr əldə etmək mümkündür.  
Nuray Əliyeva,
Naxçıvan Muxtar Respublikası
Ali Məclisinin deputatı
filologiya elmləri doktoru

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:146
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 04 Fevral 2025 16:29 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see287

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see242

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see234

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see211

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see192

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see182

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see173

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see153

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see153

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see133

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see128

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see127

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see126

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see122
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri