Icma.az
close
up
RU
İradlarla razılaşmıram... Əli Novruzovun hekayəsi haqqında

İradlarla razılaşmıram... Əli Novruzovun hekayəsi haqqında

Icma.az bildirir, Kulis.az saytına əsaslanaraq.

Kulis.az Əli Novruzovun "Sonuncu barista" hekayəsi haqqında Mətanət Vahidin "Əli Novruzovun qəhvə ətirli distopiyası" yazısını təqdim edir.

“Ədəbiyyat qəzeti”ndə çap olunmuş “Sonuncu barista” hekayəsi ədəbi mühitimizdə müəyyən qədər müzakirəyə səbəb oldu. Başqalarının mətnləri haqqında, adətən, obyektiv və əsaslandırılmış, kifayət qədər də sərt münasibət bildirməsi diqqəti “görək özün nə yazmısan?” marağı ilə Əli Novruzovun minimalist hekayəsinə cəlb etdi.

Hələ Viktor Pelevinin “S.N.U.F.F.”(2011),“Üç Zukerbinə sevgi” (2014), “iPhuck 10” (2017) romanlarını oxuyanda camaat süni intellektdən romanlar yazır, bizimkilər xatirələrin romantikasından çıxmaq istəmir qayğısı ilə belə mövzuların bizim yazıçıların menyusuna düşmədiyinə nə qədər təəssüflənirdimsə, onun əsərlərinin ədəbiyyatlaşa bilmədiyini də bir o qədər məyusluqla müşahidə edirdim. Gələcəyin mümkün variantlarını təqdim edən mətnlərə bizdə bu yaxınlarda roman müsabiqəsində rast gəldim. V.Pelevinin romanları kimi, gənclərin mətnlərinin də əsas problemi bədii həllə bağlı idi.

İki gün öncə çağdaş mətnlərdəki mövzu, məzmun və dil köhnəliyindən şikayətlənmişdim. Əli Novruzovun cəhdi məni sevindirdi. Mövzu seçimini, ən azı, üzünü keçmişə tutub xatirələrə köks ötürən, gözü arxada qalan mətnlər bolluğundan sonra yönünü gələcəyə tutan, sabahı “görən”, təxmin edən bir hekayənin yazılmasını təqdir etdim.

“Sonuncu barista” hekayəsində kiberpank elementləri olsa da, əsasən bazar iqtisadiyyatının insan həyatını necə dəyərsizləşdirdiyini, sosial-iqtisadi çöküşün gətirib çıxara biləcəyi mümkün variantı təsvir etdiyinə görə distopiyaya daha çox uyğun gəlir. Hekayədə Elşənin “özümü satıram” bəyanı çarəsizlik şəraitində insanın özünü dəyərsiz hiss etməsi və bazar iqtisadiyyatının diqtə etdiyi şərtlər çərçivəsində obyektə çevrilməsinin, öz bədənini, əslində, bütün varlığını ticarət predmeti kimi görmək məcburiyyətində qalmasının metaforası kimi əksini tapır.

Uşaqlar demişkən, “yatıb dururuq”, tarif şurasının gecə boyu hazırladığı sürprizlərə yuxulu beynimiz necə reaksiya verəcəyini belə bilmir. Buna baxmayaraq, növbəti gün yatsa da, dura bilməyənləri, qayğılar içərisində çabalayanları görmürük, hətta çabalayan özümüz olsaq belə – total korluq, karlıq, lallıq ədəbiyyatımıza da sirayət edir.
Hamımız gözlərimizi möhkəmcə yummuşuq ki, görməyək, görmədiymizi də necə yazaq?! Hekayədə Elşənin dostuna nifrətlə dediyi sözlər elə hamımıza aiddir: “Özünü elə aparırsan, guya baş verənlərin sənə dəxli yoxdur. Bakıda sonuncu barista bu kofebarda imiş. Hələ də ofisiantları var imiş. Yarım saat metro ilə, on beş dəqiqə piyada yol gəlirsən ki, illüziyaya qapılasan. Elə bil camaat hələ də işləyib maaş alır. Böyrəyini satmısan. Onun pulu qurtaranda neyləyəcəksən?” Bu baxımdan Əli Novruzovun hekayəsi, heç olmasa, mövzunun fərqliliyi ilə çağdaş ədəbiyyatı “komfort zonası”ndan çıxarmağa çalışıb. Ən azı, hekayəsinin baristası kimi, müəllif də improvizasiya edə bilib.

İncə siyasi vurğu (“Təkadamlıq yerlərdə Bakıdakı lüteran icmasının pastoru gözümə sataşdı. Üzümü ona tutub bir az ucadan salam verdim:

- Guten Abend, Doktor Tetmajer!

Doktor başını tərpətdi, əlini ürəyinin üstünə aparıb “dobrıy veçer” dedi. Elşən kinayəsindən qalmadı:

- Bu da səni görən kimi rus dilini praktika eləyir. Guten Abendin yenə sənə qaldı.”) və naməlum gələcəklə bağlı mülahizələr (“Gələcəyi bilmək olmaz. Bir il əvvəl kim deyərdi ki, ruslar Seçenovu təzədən açmaq fikrinə düşəcək. Yenə həkim yetişdirmək məsələsi müzakirə olunur. Bəlkə, bizdə də onlara baxıb yavaş-yavaş açmağa başlayacaqlar?”) hekayənin siyasi subtekstinə işarə edir.
“Sonuncu barista” fantastik elementlərə deyil, hazırkı sosial-iqtisadi tendensiyaların bir neçə il sonrakı mümkün inkişafına, real kontekstə əsaslanan distopik gələcəyə işarə edir.

Hekayənin tamamlanmaması ilə bağlı iradlarla razılaşmıram: müəllifin məramı Elşənin özünü satıb-satmamasını, nəticəni göstərmək deyil.
Üstəlik, suyun bitməsi, qırmızı indikatorun yanıb-sönməsi resursların tükənmək üzrə olduğunu bildirdiyi kimi, hekayəyə uyğun sonluq da var: “Bəy hesabı verib getdi.” Bu cümləyə vurğu olduğu sual şəklində yenidən təkrarlanmasından da görünür: “Hesabı verib getdi?!” Burada məsələ Elşənin getməsində yox, “hesabı verib” getməsindədir. Bu atmosfer hekayəsi situasiyanın özünü təqdim etmək üçün yazılıb.
Bütün bunlar Əli Novruzovun hekayəqurmanın prinsiplərinə bələdliyindən xəbər verməklə yanaşı, daha uğurlu bədii həll yolunun potensialını da nişan verir.

Elşən Zeynallı: “Bəzi teatr direktorları özlərini teatrın ağası kimi aparır” - Müsahibə Cennifer və Ben rəsmən boşandı Məşhur cizgi filmi film olur
Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:123
embedMənbə:https://kulis.az
archiveBu xəbər 03 Fevral 2025 15:04 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see238

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see228

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see166

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see150

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see146

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see135

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see134

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see125

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see124

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see124

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see123

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see121

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see121

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see121

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see121

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri