Kimlər gördüyü yuxunu daha aydın xatırlayır? Tədqiqat maraqlı detalları üzə çıxarıb

Yuxuları xatırlaya bilmək, yuxudan oyananda gördüklərinin, heç olmasa, kiçik bir hissəsini və ya bəzi vacib detalları xatırlaya bilmək insan olmanın maraqlı bir hadisəsidir. ABŞ-də aparılan bir araşdırmaya görə, böyüklərin yalnız 11 faizi yuxularını demək olar, hər zaman xatırlaya bilir. Bəziləri üçün bunun niyə daha asan olduğu, əslində, sirr olaraq qalır.

News24.az sherg.az-a istinadən yuxuları daha yaxşı xatırlamaq üçün müyyən vasitələri təqdim edir. İtaliyadan bir qrup elm adamı, yuxu təcrübəsindən təəssürat və xatirələrlə səhər yuxudan oyanma ehtimalına təsir edə biləcək fərdi xüsusiyyətləri və xarici amilləri müəyyən etdiklərini iddia edirlər. Lukadakı IMT Təkmil Araşdırmalar Məktəbinin psixologiya professoru və tədqiqatın aparıcı müəllifi professor Stefano Rozkova deyib ki, tapıntılar yuxuların xatırlanmasının sadəcə bir təsadüf məsələsi deyil, həm də şəxsi münasibətlərin, idrak xüsusiyyətlərinin və yuxu dinamikasının qarşılıqlı təsirinin əksi olduğunu göstərir. Detallara keçməzdən əvvəl yuxunun nə olduğuna qısaca nəzər salaq. Yuxu, yatarkən ağlımızın yaratdığı və əslində, hamımızın hər gecə yuxuda gördüyü şəkillər və əlaqəli düşüncələr, duyğular və hisslər silsiləsi. Yuxu görmənin emosiyalarımızı emal etməyə, xatirələri saxlamağa, beynimizdə sinir əlaqələrini gücləndirməyə, stressi azaltmağa, problemləri həll etməyə və yaradıcı düşünməyə kömək etdiyinə inanılır. Canlı yuxular əsasən beynin ən aktiv olduğu REM yuxu mərhələsində baş verir. Bəzi insanlar, xüsusən də qadınlar, COVID-19 pandemiyası zamanı yuxularını daha tez xatırlaya bildiklərini desələr də, tədqiqatçılar bunu daha çox stress, depressiya və yuxu pozğunluğu ilə əlaqələndirirlər. Tədqiqat necə aparılıb? IMT araşdırması 2020-2024-cü illər arasında aparılıb. Yaşı 18-70 arasında olan 200-dən çox iştirakçıya eksperimental prosesdən əvvəl və sonra psixoloji testlər keçirilib, onların narahatlıq səviyyələri, yuxulara olan maraqları və diqqətini yayındırmağa meyillilikləri anketlərlə müəyyən edilib. İştirakçılara 15 gün ərzində hər gün yuxu görüb-görmədiklərini bildirmək və gördükləri yuxunu təsvir etmək üçün səs yazıcısı verilib. Hər bir iştirakçı həmçinin yuxu müddətini, keyfiyyətini və pozğunluqlarını qeyd edən aktiqraf cihazı ilə təchiz edilib. Bəs hansı amillər yuxuları daha yaxşı xatırlamaq şansını artırır? Tədqiqatçılar belə nəticəyə gəliblər ki, yuxuları ən çox xatırlayan insanlar aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir:

Xəyallara müsbət münasibət bəsləyənlər; O kəslər ki, ağlını başıboş buraxmağa meyillidirlər; Yüngül yuxuda daha uzun müddət keçirənlər; Daha isti iqlimlərdə yaşayanlar (İştirakçılar qış aylarında daha az yuxu xatırladıqlarını bildirib) və gənclər (yaşlılar tez-tez yuxudan oyanırlar, baxmayaraq ki, konkret heç nə xatırlanmır, buna “ağ yuxular” deyilir). Professor Bernardi nəticələri belə şərh edib: "Bu anlayışlar təkcə yuxuların arxasında duran mexanizmləri anlamamızı dərinləşdirməklə yanaşı, həm də psixi sağlamlıq və insan şüurunun öyrənilməsində yuxuların rolunu araşdırmaq üçün nəticələr verir". Nəticələr “Communications Psychology” jurnalında dərc olunub. IMT tədqiqatçısı və tədqiqatın həmmüəllifi Valentina Elce bildirib ki, layihədə toplanan məlumatlar komandaya yuxu nümunələrindəki qeyri-adi dəyişiklikləri və tibbi və ya psixoloji vəziyyəti proqnozlaşdırmaq və ya müəyyən etmək baxımından onların mümkün mənasını araşdırmaq imkanı verəcək.