Kosmosun vakuumunda sonsuz miqdarda enerji var...

...Kainatın yaradıldığı məkan-zamanın vakuumunda sonsuz miqdarda enerji olduğunu nəzərə alsaq, bu enerjidən istifadə edilə biləcəyini düşünə bilərsiniz.

Lakin astrofizik Paul Sutter izah edir ki, əslində bunu etmək mümkün deyil və bunun səbəbi budur..?

SİA-nın məlumatına görə, bununla bağlı Space yazır. Vakuum enerjisi ideyası kvant mexanikasında və Eynşteynin xüsusi nisbilik nəzəriyyəsindən qaynaqlanan kvant sahə nəzəriyyəsindən irəli gəlir.

Kvant sahə nəzəriyyəsində hissəciklər əslində düşündüyümüz kimi deyil.

Bu vəziyyətdə hissəciklər məkan-zamanın bütün toxumasını dolduran kvant obyektləri olan sahələr kimi təmsil olunur. Sahənin lokallaşdırılmış bölgəsi kifayət qədər enerji qazandıqda və hərəkət etməyə başlayanda onu hissəcik kimi müəyyən etmək olar.

Lakin əsl fundamental obyekt sahənin özüdür. Kvant mexanikasında istənilən sistem müəyyən enerji dəstinə malikdir.

Məsələn, bir elektron atom nüvəsi ətrafındakı orbital qabıqlarında müxtəlif enerjilərə malik ola bilər. Kvant sahələrinin kosmosun hər nöqtəsində onlarla əlaqəli enerjiləri var. İstənilən sonlu həcmdə sonsuz sayda həndəsi nöqtə var, yəni bu həcm sonsuz miqdarda enerji ehtiva edir. Bu, hətta sahələr mümkün olan ən aşağı enerji vəziyyətində olduqda baş verir, bu da əsas vəziyyət kimi tanınır.

Bu enerji vəziyyətindən aşağıda heç nə yoxdur. Lakin kvant mexanikasının fundamental qeyri-müəyyənliklərinə görə, hətta bu əsas vəziyyət də onunla əlaqəli bir enerjiyə malikdir, buna görə də hələ də sonsuz miqdarda enerji var.

Amma vakuumdan enerji çıxarıb iş görmək üçün istifadə etmək mümkün deyil. Bunun səbəbi, dəyəri nə olursa olsun, Kainat üçün mümkün olan ən aşağı enerji vəziyyətidir. İş görmək üçün enerjini bir vəziyyətdən digərinə ötürmək lazımdır.

Ancaq bir şəkildə vakuumdan enerji çıxara bilsəydiniz, onu yerləşdirmək üçün heç bir yer olmazdı, çünki nə etsəniz də, siz hələ də bir vakuumla əhatə olunmusunuz.

Heisenberg qeyri-müəyyənlik prinsipi bildirir ki, siz heç vaxt nə hissəciyin enerjisini, nə də ömrünü mükəmməl dəqiqliklə bilə bilməzsiniz.

Bu o deməkdir ki, kainatın əsas vəziyyətində hissəciklər müvəqqəti olaraq görünə, vakuumdan enerji "borc ala" və sonra nisbətən qısa müddətdə yox ola bilər, hissəciklər enerjini geri qaytarır.

Əgər belə bir hissəciyi qalıcı edə bilsəydiniz, bu, Heisenberg Qeyri-müəyyənlik Prinsipini pozmuş olardı, çünki zamanla onu geri vermədən əsas vəziyyətdən enerji götürərdiniz.

Bu hissəciklər virtual hissəciklər kimi tanınır.

Onlar məkan-zamanı əhatə edən kvant sahələrinin bütün əsas enerjilərinin təzahürüdür. Məsələ ondadır ki, əsas vəziyyətin enerjisi nə olursa olsun, bütün fizikanın meydana gəldiyi kainatın fonudur.

Zirzəmisi olmayan binanın birinci mərtəbəsindən aşağı düşə bilməyəcəyiniz kimi, Kainatın əsas enerji vəziyyətindən də aşağı düşə bilməzsiniz.

Beləliklə, vakuumdan çıxarmaq üçün heç bir şey yoxdur və bu enerjidən istifadə etmək üçün heç bir yol yoxdur.

Əli Babayev