MDB münaqişə edən dövlətlər birliyidir Millət vəkili

Sovet İttifaqının süqutundan sonra keçmiş respublikalar arasında siyasi, iqtisadi və humanitar əlaqələri qorumaq məqsədilə müxtəlif təşəbbüslər irəli sürüldü. Onlardan ən iddialısı 1991-ci ildə yaradılan Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) idi. Təşkilatın yaradılmasında məqsəd müstəqil dövlətlər arasında əməkdaşlığı dərinləşdirmək, qarşılıqlı təhlükəsizliyi təmin etmək və ortaq inkişaf platforması yaratmaq idi. Lakin 30 ildən artıq mövcudluğu ərzində MDB haqqında danışarkən nəzəriyyə ilə reallıq arasındakı böyük fərq açıq şəkildə görünür.

Son vaxtlar Azərbaycanın MDB-dən uzaqlaşacağı ilə bağlı iddialar səslənir. Mövzu ilə bağlı Milli Məclisin deputatı Hikmət Babaoğlu Metbuat.az-a bildirib ki, əgər MDB-yə üzv ölkələr həqiqətən də “Müstəqil Dövlətlər Birliyi” adının məntiqinə uyğun şəkildə davranmış olsaydılar, bu gün Rusiya və Ukrayna arasında dəhşətli müharibə baş verməzdi:

“MDB yarandığı gündən heç vaxt öz məqsədlərinə çata bilməyən və nizamnaməsində əksini tapan prinsipləri yerinə yetirməyi bacarmayan bir təşkilat kimi yadda qalıb. Bu qurum 1991-ci ildə Rusiya, Belarusiya və Ukraynanın təşəbbüsü ilə yaradılıb. Tarix boyu MDB üzv ölkələr arasında davamlı münaqişələrin şahidi olub. Gürcüstanla Rusiya, Rusiya ilə Moldova, Azərbaycanla Ermənistan, Tacikistanla Qırğızıstan arasında müxtəlif vaxtlarda müharibələr baş verib. Bu faktlar göstərir ki, MDB nizamnaməsində nəzərdə tutulan qonşuluq münasibətləri, inteqrasiya, qarşılıqlı miqrasiya, insan hüquqlarının qorunması və əməkdaşlıq prinsipləri heç vaxt reallıqda tətbiq edilməyib”.

Deputatın sözlərinə görə, belə bir qurumda struktur dəyişikliyi və ya yenidənqurma aparmaqla ona real təşkilat forması vermək mümkün deyil:

“Mən hələ təşkilatın yarandığı dövrdə onun gələcəyi ilə bağlı proqnoz verərkən "MDB – Müstəqil Dövlətlər Birliyi deyil, münaqişə edən dövlətlər birliyidir" ifadəsini işlətmişdim. Bu gün tarix göstərir ki, həmin münaqişələr hələ də davam edir. Elə buna görə də MDB-yə üzv bəzi ölkələr yeni birliklər yaratmaq yoluna gediblər. Məsələn, Avrasiya İqtisadi İttifaqı, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı və bir vaxtlar MDB daxilində yaranmış GUAM buna nümunədir. Lakin bu cür yeni formatlar belə MDB-nin yerinə səmərəli alternativ ola bilməyib”.

Hikmət Babaoğlu qeyd edib ki, MDB ölkələri arasındakı iqtisadi və siyasi əlaqələr əsasən ikitərəfli münasibətlər çərçivəsində tənzimlənir. Onun sözlərinə görə, hazırda vizasız gediş-gəliş, hava limanında viza alma imkanı kimi məsələlər ikitərəfli razılaşmalarla həyata keçirilir. Ümumiyyətlə, MDB nə yarandığı dövrdə, nə də bu gün funksional və effektiv bir qurum ola bilməyib”.

Gülbəniz Hüseynli / Metbuat.az