Mirzoyan: Azərbaycanla sülh müqaviləsi ikitərəfli komissiyanın yaradılmasını nəzərdə tutur

“Biz Azərbaycanla sülh sazişi layihəsinin mətnini razılaşdıra bildik və o, imzalanmağa tam hazırdır. Bu, kifayət qədər nailiyyətdir. Deyərdim ki, bu, tarixi hadisədir, görünməmiş bir hadisədir. Təsəvvür edin: Ermənistan və Azərbaycan uzun sürən münaqişədən sonra, bölgəmizdə qan töküldükdən sonra biz mətnlə bağlı razılığa gələ bildik”.
Reyting.az xəbər verir ki, bunu Türkiyə mətbuatına müsahibəsində Ermənistanın Xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan sülh müqaviləsinin imzalanması prosesi ilə bağlı sualı cavablandırarkən deyib.
"Biz təklif etdik ki, imzalanma mərasiminin yerini və tarixini müəyyən etmək üçün dərhal azərbaycanlı tərəfdaşlarımızla məsləhətləşmələrə başlansın. Lakin təəssüf ki, Azərbaycanda bu məsələ ilə bağlı bir qədər fərqli anlayış var. Onlar hesab edirlər ki, Ermənistan sazişin imzalanmasının mümkün olması üçün əlavə addımlar atmalıdır. Məsələn, ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması məsələsi qeyd olunur. Bizim mövqeyimiz ondan ibarətdir ki, biz ATƏT-in Minsk qrupunun buraxılması prosesinə başlamağa tam hazırıq. Hesab edirik ki, əgər münaqişə artıq yoxdursa və Minsk qrupu münaqişənin həllinə kömək etmək üçün xüsusi olaraq yaradılıbsa, o zaman bu qrupun mövcudluğuna ehtiyac da aradan qalxır. Ancaq bizə, belə demək mümkünsə, sülh müqaviləsinin imzalanması və ratifikasiyasından ibarət ola biləcək münaqişəyə institusional son lazımdır. Buna görə də biz azərbaycanlı tərəfdaşlarımıza eyni gündə iki sənəd imzalamağı təklif etdik: əvvəlcə ölkələrimiz arasında sülh müqaviləsi, sonra isə Minsk qrupunun buraxılması prosesinə başlamağa hazır olduğumuz barədə ATƏT Katibliyinə birgə müraciət.
Azərbaycanlı tərəfdaşlarımız da daim Ermənistan Respublikasının Konstitusiyasına istinad edirlər. Onlar Konstitusiyamıza dəyişiklik tələb edirlər. Onlar deyirlər ki, Konstitusiyanızda, onun preambulasında bizim İstiqlal Bəyannaməsinə istinad var ki, bu da doğrudur və onların dediyinə görə, bizim onların ərazi bütövlüyünə dair ərazi iddiamız var, bu, o qədər də doğru deyil, çünki Konstitusiyanın hərfi mənasında istiqlaliyyət bəyannaməsinin yalnız həmin hissələri hüquqi qüvvəyə malikdir. Üstəlik, imzalamaq üzrə olduğumuz müqavilə də bu məsələyə toxunur. Beləliklə, vəziyyəti tam başa düşmək üçün burada daha ətraflı məlumat verməliyəm.
Razılaşmaya əsasən, tərəflər Sovet İttifaqının dağılması zamanı Sovet Sosialist Respublikaları kimi ölkələrimiz arasında mövcud olmuş və sonradan beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərə çevrilmiş sərhədlər daxilində bir-birinin ərazi bütövlüyünü qarşılıqlı olaraq tanıyırlar. Bu müddəa Azərbaycan tərəfinin narahatlığını tamamilə aradan qaldırır ki, bu da özlüyündə sazişin mətni üzrə razılığa gəlməyə imkan verib. Eyni zamanda, bu, bizim ideyalarımızla tamamilə uyğundur.
Əgər biz bu müqaviləni imzalayırıqsa və o, ratifikasiyaya göndərilirsə, bu prosesin tərkib hissəsi kimi rəy almaq üçün Konstitusiya Məhkəməsinə göndərilməlidir. Bu, bizim hüquqi prosedurumuzdur. Əgər Konstitusiya Məhkəməmiz müəyyən edirsə ki, bu bənd, bu müddəa Konstitusiyaya tam uyğundur, yəni Azərbaycan tərəfi üçün məqbul olan və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən tanınan sərhədlərdən kənar heç bir ərazi iddiası yoxdur, deməli, bu, heç bir problemin olmaması deməkdir. Deməli, cavab, həll yolu sülh sazişindən kənarda deyil, onun daxilindədir. Problemi həll etməyin ən qısa yolu isə sülh müqaviləsini imzalamaq və ratifikasiya etməkdir.
Nəzəri cəhətdən təbii ki, Konstitusiya Məhkəməsinin müvafiq müddəanın Konstitusiyaya uyğun gəlməməsi ilə bağlı mənfi rəy verməsi ehtimalı da istisna deyil. Bununla belə, məhkəmənin böyük ehtimalla müsbət mövqe tutacağına inanmaq üçün kifayət qədər əsasım var. Və bu, həqiqətən diqqətəlayiq bir hal olduğunu söyləmək lazımdır. Bir neçə ay əvvəl, sentyabrda Konstitusiya Məhkəməmiz bu məsələ ilə bağlı rəy verdi. Ermənistanla Azərbaycan arasında daha bir sənəd imzaladıq. Bu, iki ölkə arasında imzalanmış ilk beynəlxalq sənəd - demarkasiya komissiyalarının əsasnaməsi idi. Bu reqlamentdə iki dövlətimiz bir daha razılığa gəldilər ki, demarkasiya üçün əsas Almatı Bəyannaməsi olmalıdır ki, bu da mahiyyətcə mənim qeyd etdiyim fikri təkrarlayır: sərhədlər Sovet İttifaqının dağılması zamanı mövcud olan sərhədlər olmalıdır.
Konstitusiya Məhkəməmizdən bu sənədin ratifikasiya olunmasını xahiş etdik və Konstitusiya Məhkəməmiz onun Konstitusiyamıza tam uyğun gəldiyinə qərar verdi. Ona görə də inanmaq üçün kifayət qədər əsasım var ki, eyni şeyi söyləyən sülh sazişi olarsa, Konstitusiya Məhkəməmizin yenidən Konstitusiyamıza uyğun olduğunu deyəcək ehtimalı yüksəkdir. Yəni heç bir problem yoxdur.
Azərbaycan Konstitusiyası ilə bağlı da narahatlıqlarımız var. Və bir daha izah edim. Bu sadəcə güzgü görüntüsü deyil. Onların Konstitusiyasında Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad var. Beləliklə, onlar öz İstiqlal Bəyannaməsində bəyan edirlər ki, indiki Azərbaycan Respublikası sovet respublikasının deyil, ilk Azərbaycan (Demokratik) Respublikasının varisidir. Sovet İttifaqından əvvəl mövcud olmuş ilk Azərbaycan Respublikası isə müasir Azərbaycandan qat-qat böyük ərazilər üzərində öz suverenliyini elan etdi. Bura müasir Ermənistanın suveren ərazilərinin 60%-dən çoxu daxildir. Onda görürük ki, bizim narahatlığımız var, amma niyə bu məsələni daim gündəmə gətirmirik? Çünki biz, bayaq dediyim kimi, Konstitusiyamızda görürük ki, həll yolu sülh müqaviləsindədir. Biz onu imzalayıb problemi həll edirik.
Əsas məsələyə qayıdaraq qeyd etməliyəm ki, biz çox konstruktivik, çox çevikik. Bu mətn üzərində çox iş gördük. İndi o, imzalanmağa hazırdır. Dünyada bütün mümkün suallara cavab verəcək sülh sazişi yoxdur. Əgər iki cəmiyyət arasında düşmənçilik və qarşıdurma varsa, bir sənədlə hər şeyi həll edə bilməzlər. Sülh sazişi ikitərəfli mexanizmin - sazişin icrasına nəzarət edəcək, həmçinin proses zamanı qeydə alına biləcək və çox güman ki, bütün mümkün çətinlikləri və pozuntuları aradan qaldıracaq komissiyanın yaradılmasını nəzərdə tutur. Başqa sözlə, biz bu problemləri həll etmək üçün alətlər hazırlayırıq. Ona görə də sülh müqaviləsi imzalanana qədər bütün mümkün məsələlərin həll olunması gözləntiləri, fikrimizcə, ədalətsiz və real deyil”.
Danışıqların davam edib-etməməsi ilə bağlı suala Mirzoyan belə cavab verib:
"Bəli, biz danışıqlar aparırıq, çünki alternativimiz yoxdur. Əgər bizim sülh gündəmimiz varsa, danışıqlara alternativ nədir? Danışıqlar davam edir. Yerə gəlincə, bilirsiniz, bu, önəmli deyil. Ermənistan və Azərbaycan sərhədində imzalamaq ideyası var. Mən onların başqa bir sıra xidmətlərini təklif etmirəm". Belə bir təklif almışam, hələ ki, heç bir variantı istisna etmirəm”.
E. KAMAL