Naməlum xəstəliklərin yayılması dünyanı təhdid edə bilər Bioloq xəbərdarlıq edir

Əbədi buzlaqların əriməsi ilə əlaqədar olaraq dünya qarayara və bəşəriyyətə məlum olmayan digər xəstəliklərin yeni epidemiyası təhlükəsi ilə üzləşə bilər.

Qaynarinfo xəbər verir ki, amerikalı təkamül bioloqu Skott Trevers (Ratqers Universiteti) "Forbes" nəşrində yayımlanan məqaləsində əbədi buzlaqların əriməsinin potensial təhlükələri barədə xəbərdarlıq edib.

Alimin sözlərinə görə, Şimal yarımkürəsinin 15%-i minilliklər boyu buzun içində qalmış "bioloji kapsulla" örtülüdür. Burada üzvi maddələr, güclü istixana qazları və daha təhlükəli olan qədim mikroorqanizmlər – bakteriyalar və viruslar saxlanılıb.

Min illər ərzində stabil qalan əbədi donuşluq indi sürətlə əriyir və tarixdən gizlənmiş bu mikrobları üzə çıxarır. Trevers bildirir ki, bu buz qatı Arktikanın ekosistemini sabit saxlayan təbii əsasdır. Lakin ərimə prosesi gözlənilməz nəticələrə səbəb ola bilər.

Qlobal istiləşmə və təhlükəli dövriyyə

Əbədi donuşluq təkcə Arktikanın vəhşi təbiətinə deyil, qlobal iqlim sisteminə də təsir göstərir. Burada atmosferdə olan karbonun iki qatından çox miqdarda karbon saxlanılıb. Ərimə prosesi bu karbonun sərbəst buraxılmasına və nəticədə qlobal istiləşmənin daha da sürətlənməsinə gətirib çıxarır.

Lakin ən qorxulu təhlükə mikroskopik və potensial ölümcül olan patogenlərdir.

Qədim mikrobların oyanışı

2016-cı ildə Sibirin Yamal yarımadasında gözlənilməz sibir yarası epidemiyası baş verdi. Hadisə nəticəsində bir neçə insan xəstəxanaya yerləşdirilib, 12 yaşlı uşaq isə həyatını itirib. Bundan əlavə, 2.300-dən çox şimal maralı xəstəlikdən tələf olub.

Araşdırmalar göstərib ki, ərimə nəticəsində qədim bir maral cəsədi üzə çıxıb və onun içindəki "Bacillus anthracis" sporları yenidən aktivləşib.

Ancaq bu, yalnız bir "sınaq hadisəsi" idi. Trevers bildirir ki, sibir yarası müasir patogendir və ona qarşı tibbi müalicə mövcuddur. Lakin milyonlarla il ərzində donmuş qalan mikroblar necə olacaq?

Qorxunc ehtimallar

Çernobıl zonasında təkamül edən itlər və radiasiyaya uyğunlaşmış qurbağalar kimi, əbədi donuşluqda da dünyanın tanımadığı mikroorqanizmlər mövcuddur.

Alimlər artıq 30.000 illik virusları diriltməyə nail olublar. Bu viruslar hələlik yalnız amöblərə təsir göstərir. Lakin qədim mikrobların hələ də yoluxucu olması dünyada yeni epidemiyaların başlaya biləcəyinə dair narahatlıq yaradır.

Trevers vurğulayır ki, bu, bir növ Pandoranın qutusu kimidir. Biz hələ bilmirik, bu mikroorqanizmlər insanlar, heyvanlar və ya bitkilər üçün real təhlükə təşkil edəcəkmi, yoxsa sadəcə ekosistemdə izsiz yox olacaq?

Lakin bir şey dəqiqdir: əbədi buzlaqların əriməsi ilə biz bilinməyən bir bioloji riskin astanasında ola bilərik.

Aydın