NASAnı qorxudan ssenari: Astronavt kosmosda ölsə, nə olacaq?

NASA astronavtların kosmosda həyatını itirməsi hallarına qarşı ətraflı hazırlıqlar görür. “Popular Science”a danışan Beynəlxalq Kosmik Stansiyanın keçmiş komandanı Kris Hadfield, kosmosda ölən astronavtın əvvəlcə hava kilidinə aparılacağını, daha sonra isə BKS-dəki meyitxana kimi soyuq bir ərazidə saxlanacağını bildirdi. Cəsədin kosmosa atılması və ya Yer atmosferində məhv edilməsi kimi variantların etik və hüquqi problemlər yaratdığı vurğulanıb. 

“Sherg.az” “NTV.com.tr”yə istinadən xəbər verir ki, NASA astronavtların kosmosda fəaliyyətləri üçün xüsusi geyimlə bağlı ehtiyat tədbirləri görsə də, ən pis ssenariyə hazırlıq görmək barədə də düşünür. Bu hazırlıqlara ölüm simulyasiyaları da daxildir. Astronavt və Beynəlxalq Kosmik Stansiyanın (BKS) keçmiş komandiri Kris Hadfield "Popular Science"yə verdiyi müsahibədə kosmosda ölüm hadisəsi baş verərsə, nələrin ola biləcəyinə dair bəzi təfərrüatları bölüşüb. Hadfield deyib ki, əgər bir astronavt kosmosda ölərsə, ilk prioritet cəsədi hava kilidinə qaytarmaq olacaq. İsti və təzyiqli bir mühit olan skafandrda bədənlər daha tez xarab olur və bu, sağ qalan ekipaj üzvləri üçün daha böyük təhlükə yarada bilər. “Biz çürümüş ət qoxusunu istəmirik", deyən Hadfield qeyd edib ki, çirklənmənin qarşısını almaq üçün mərhum öz geyimində qalır və soyuq bir yerə yerləşdirilir, çox güman ki, bu yer ISS-də müvəqqəti morq kimi istifadə olunur. ISS-də ekipaj üzvünün qalıqları ilə işləmə prosedurları həm steril, həm də narahatdır. NASA-nın "İnsan Kosmosda Uçuşla Bağlı Ölümlər" bələdçisi bədənlə mübarizə üçün üç variant təklif edir: Bədənin Yerə qaytarılması: Bu, üstünlük verilən üsuldur, lakin həmişə mümkün deyil; missiyanın müddəti və maddi-texniki çətinliklər buna mane ola bilər. Kosmosa buraxılış: Bu üsul praktik görünə bilər, lakin cəsədin kosmosa atılması kosmik zibillə bağlı beynəlxalq müqavilələri pozur və diplomatik problemlərə səbəb olur. Yer atmosferində cəsədin məhv edilməsi (bir növ kremasiya) üsulu öz risklərini və etik suallarını da gətirir. Yerdəki bakteriyalar və rütubət olmasaydı, çürümə baş verməzdi, yəni cəsəd qorxulu şəkildə qorunub saxlanılardı. Ancaq bədəni orada tərk etmək bir seçim deyil. NASA-nın planetləri qorumaq öhdəliyi göy cisimlərinin çirklənməsinin qarşısını almaq üçün cəsədin çıxarılmasını tələb edir və onsuz da, çətin olan işə yeni mürəkkəblik əlavə edir. NASA-nın demək olar ki, təsəvvür edilən hər bir ssenari üçün protokolları olsa da, onun simulyasiya edə bilmədiyi bir şey var: kosmosda emosional ölüm. Astronavtlar üçün evdən uzaqda ölmək, sadəcə, kabus deyil, ekzistensial problemdir. Bu, astronavtların yaxınları üçün də dağıdıcı nəticələrə səbəb ola bilər. Hazırda ən yaxşı ssenari Yer üzündə ölümlə qarşılaşmaqdır.