NATO sammitinin nəticələri və ya Haaqada təsdiqlənən Rusiya təhdidi

Aleksey Melnik: “Trampın sözlərində hansısa yenilik və ya sensasiya tapmağa çalışmaq lazım deyil”

“NATO-nun Haaqa sammitinin nəticələrindən biri də Rusiya Federasiyasının “Avro-Atlantik təhlükəsizliyə uzunmüddətli təhdid” kimi tanınması olub. Estoniyanın Baş naziri Kristen Mixal belə bir ifadə ilə tarixi qətnamənin qəbulundan əvvəl qeyd edib ki, Rusiya diktatoru Vladimir Putin öz məqsədlərini dəyişmədikcə, Rusiya Federasiyası NATO və Aİ üçün təhlükə olacaq”.

Bu sözləri ukraynalı ekspert Aleksey Melnik NATO-nun Haaqada keçirilən sammitinin yekunları ilə bağlı yazdığı analitik məqaləsində qeyd edib.

Analitik xatırladıb ki, hələ iyunun əvvəlində “The Economist” Estoniyanı Şimali Atlantika Alyansında Rusiyanın Ukraynadan sonra vura biləcəyi ən həssas ölkə kimi göstərmişdi: “Deyirlər ki, Estoniya üç Baltikyanı ölkədən ən kiçiyidir, təxminən 200 il Rusiya imperiyasının, sonra isə SSRİ-nin nəzarəti altında olub. Üstəlik, Rusiya Federasiyası ilə sərhəddən Baltik dənizinə qədər ən geniş nöqtəsində 300 kilometrdir, “hər hansı strateji dərinlikdən” tamamilə məhrumdur və müdaxiləni asanlaşdıracaq tamamilə düz mənzərəyə malikdir. Və bundan əvvəl, yazda Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova Estoniyaya “xatırlatdı” ki, “Ukraynaya baxıb nəticə çıxarmalıdır”. Ancaq başa düşmək lazımdır ki, Ağ Ev rəhbəri bunu Amerika kəşfiyyatının müvafiq məlumatlarını nəzərə almadan - biz artıq dəfələrlə Trampın kəşfiyyat məlumatlarını rəhbər tutmadığını görə bilmişik, -  sammitdə davam edən bütün əsas müzakirələr, xüsusən də Alyansa üzv ölkələrin müdafiə büdcələrinin artırılması kontekstində deyib. Yəni bu ifadədə hansısa yenilik və ya sensasiya tapmağa çalışmaq lazım deyil.

Bundan əlavə, başa düşməliyik ki, sabah bu kontekstdə Trampa aydınlaşdırıcı sual verilsə, onun belə cavab verəcəyini istisna etmək olmaz: “Mən bunu demişəm ki?”. Ona görə də AmerikaPprezidentinin bu fikrinə əhəmiyyət vermək lazımsızdır”.

“NATO zirvəsi ilə bağlı vacib məqam ondan ibarətdir ki, üzv ölkələr ÜDM-in 5%-ni əsas müdafiə ehtiyaclarına, eləcə də müdafiə və təhlükəsizliklə bağlı xərclərə yatırmağa razılaşıblar. Mümkün bir istisna ilə. Çünki İspaniya ilə bağlı müəyyən nüanslar var ki, həllini tapmasını gözləyir. Və bütün bunlar 2035-ci ilə qədər, yəni on il ərzində həyata keçiriləcək”, - Melnik qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, 10 il uzun müddətdir: “Ona görə ki, Alyansa üzv dövlətlərin bugünkü siyasi liderlərindən hər hansı birinin bu qədər uzun illər hakimiyyətdə qalması çətindir. Bu baxımdan, indiki siyasi isteblişmentin belə öhdəliklər götürməsi asandır. Yəni bunlar büdcənin digər maddələrindən, xüsusən də sosial, təhsil, səhiyyə və s.-dən götürülən vəsaitlərdir. Nəticə etibarı ilə belə bir qərar istənilən ölkə üçün siyasi cəhətdən həssasdır. Ona görə də NATO sammitindən sonra qəbul edilən yekun kommünikedə təsbit olunmuş belə bir öhdəliyin siyasi çəkisi çox böyükdür”.

“Ukraynanın maraqlarına gəlincə, bu 5 faiz də Kiyevə yardımın daxil olması vacibdir. Biz başa düşməliyik ki, NATO-ya üzv olan bəzi ölkənin vəsaiti olsa belə, onlarla müdafiə büdcəsini kəskin artırmaq mümkün deyil. Ona görə də bu faizə Ukraynaya gələn yardımın daxil olması şərti, deyək ki, Şimali Atlantika Alyansının bəzi nümayəndələri üçün maraqlı və hətta sərfəli variantdır”, - ekspert fikrini tamamlayıb.