Icma.az
close
up
RU
Nazife Güngör: Ekoloji böhran bəşəriyyət böhranıdır

Nazife Güngör: Ekoloji böhran bəşəriyyət böhranıdır

Icma.az, Moderator.az portalına istinadən məlumat verir.

Müasir dünyamızda müxtəlif böhranlarla iç-içə bir həyat yaşamağa çalışırıq. Bəşəriyyət olaraq xoşbəxt ola biləcəyimiz, dinc bir həyat sürə biləcəyimiz bir dünya qurmağı bacarmadıq. Dünyamızı zorakılıq, dava və qanla bəzədik. Bu səbəbdən həyatda çabalayıb dururuq. Yaşamırıq, açıq şəkildə həyatla mübarizə aparırıq. Sonra yalan dünya, həyat bir imtahandır, insan fanidir və s. söyləmlərlə öz uğursuzluğumuzu örtbasdır etməyə çalışırıq. Həyat əlbəttə ki, hər birimiz üçün müvəqqətidir, amma eyni zamanda davamlılığı var. Bəziləri gedərkən başqaları gəlir. Beləliklə, həyata yalnız özümüzə fokuslanaraq baxmaq kimi bir haqqımız ola bilməz. Bütövlük içində baxmaq lazımdır. Hər birimizin qatacağı bir dəyər, verəcəyi bir töhfə bütün bəşəriyyət üçün önəmlidir. Amma o qədər laqeydik, o qədər eqoistik ki, yalnız öz rahatlığımızı düşünərkən bəşəriyyətə zərər verdiyimizin fərqində belə deyilik. Bu səbəbdən də böhranlarla iç-içə bir həyatla mübarizə aparırıq. Rahatlığımız, hüzurumuz yoxdur bu dünyada.

Bu böhranlardan ən narahatedici olanı bəlkə də ekoloji tarazlığın pozulmasıdır. Öz rahatlığımız üçün parçası olduğumuz təbiətə o qədər zərər verdik ki, təbiətin demək olar ki, bütün tarazlığı pozuldu. Bizə can verən, bəsləyən, böyüdən təbiəti biz görməzdən gəldik. Onun bir parçası olduğumuzu unudaraq ona müharibə açdıq. İnkişaf etdirdiyimiz texnologiyaları ona qarşı istifadə edərək onunla başa çıxmağa çalışdıq. Hədəfimizə də böyük ölçüdə çatdıq. Ağacların yerinə hündür binalar tikdik. Yaşılın yerinə bozi üstün tutaraq, hər yeri betonlaşdırdıq. Tozdan-torpaqdan qurtulduq. Küçələr, yollar par-par parıldayır. Binaların lampaları, vitrinlərin parıltısı üzümüzdə əks olunur, amma gözlərimizin nurunu canlandırmağa yetmir. İçimiz kədərlə doludur çünki. İliyimizə qədər içimizi bürüyən narahatlıqdan yorğun düşdük hər birimiz. Bu səbəbdən gözlərimizdə işıq yoxdur. Təbiəti məhv edərkən öz-özümüzü, insanlığımızı məhv etdiyimiz ağlımıza gəlmədi. Təbiətlə mübarizə apararkən sən demə öz-özümüzlə mübarizə aparmışıq. Sonda bütün tarazlıqları pozduq.

Beləliklə, bu gün qarşılaşdığımız ekoloji riskin kök səbəbini özümüzdə, insanlığın pozulmasında axtarmaq lazımdır. Ekoloji tarazlığın pozulması, insanın daxili tarazlığının pozulması ilə başlayır. İnsanlığın, parçası olduğu təbiətə yadlaşması, eyni zamanda özünə yadlaşması deməkdir. Təbiət sevgisinin yox olması, insan sevgisinin yox olmasının başlanğıcıdır. Belə ki, müasir dünyamızda bunu çox açıq şəkildə görürük.

İnsanlıq təbiətə müharibə açdığı andan etibarən ekoloji tarazlığın pozulmasına dair siqnalları verməyə başlamışdı. Zaman içində öz inkişaf etdirdiyi texnologiyalara o qədər heyran qaldı ki, get-gedə onların əslində öz ağlının məhsulu olduğunu belə unutdu. Bununla da özündən get-gedə uzaqlaşmağa, öz ağlını və bacarıqlarını görməzdən gəlməyə başladı. İnsan, öz məhsulu olan texnologiyaya və maddəyə dəyər ötürərkən öz-özünü dəyər eroziyasına uğratdığının fərqinə belə varmadı. Beləliklə insanlıq böhrana girməyə başladı. Bu gün insanlıq üçün böyük bir təhdid halına gələn ekoloji böhranın əsl səbəbi də budur.

Azərbaycanın Bakı şəhərində 5-6 Noyabr 2024 tarixlərində, beynəlxalq səviyyədə keçirilən simpoziumda da ekoloji böhran mövzusu ətraflı şəkildə müzakirə edildi. COP29 çərçivəsində, Western Caspian Universiteti tərəfindən həyata keçirilən simpoziuma dünyanın müxtəlif ölkələrindən alimlər qatıldı və ekoloji böhran çox fərqli tərəfləri ilə müzakirə edildi. İnsanlığın təbiətə qayıtması, təbii həyatla yenidən yaxınlaşmasına toxunuldu. Dağların, dağda yaşam mədəniyyətinin ekoloji tarazlıq baxımından əhəmiyyəti vurğulandı. Təbii bitki örtüyünün qorunmasına, botanik tarazlığın təmin edilməsinə ehtiyac olduğu bildirildi. Şüşələrlə örtülü hündür binaların qlobal istiləşməyə təsiri müzakirə edildi. Suyun və torpağın uyğunluğunun yenidən təmin edilməsinə işarə edildi.

Mən də simpoziuma təqdim etdiyim məruzədə ekoloji böhranın insanın və insanlığın pozulan tarazlığı ilə əlaqəli olduğu nöqtəsinə vurğu etdim. İnsanın öz zehni, ruhi, emosional, koqnitiv və fiziki koordinasiyasını təmin etməkdə çətinlik çəkməsi, onun ekoloji tarazlığının pozulması deməkdir. Müasir dövrün xüsusilə də maddi yönümlü kapitalist dünyasında özündən maddəyə dəyər ötürən insan özünə, sosial mühitinə və parçası olduğu təbiətə yadlaşır. Bununla da öz içində bütövlüyü pozulan insandan təbiətə, təbiətdəki digər canlılara, kürənin ümumi problemlərinə həssas olmasını gözləmək çox da mümkün görünmür.

Bu qədər dağıntıdan sonra problemin həlli heç də asan deyil. Lakin zərərin harasından dönülsə qazancdır prinsipindən çıxış edərək daha çox gecikmədən məlumatlılığı artırmaq üçün səy göstərmək lazımdır. Ən azından məlumatlılığı artırmaq üçün hərəkətə keçmək lazımdır. İnsanların əksəriyyətinin problemin ciddiliyinin fərqində olmadığı görünür. Beləliklə, ilk növbədə məlumatlılıq istiqamətində start vermək lazımdır. Buna, medianın diskurs sahəsini yenidən formalaşdıraraq başlamaq düzgün olar. Bunun üçün insana, insanı və təbiəti xatırladacaq, dağıntı, zorakılıq, nifrət əvəzinə sevgini, qorumağı, töhfə verməyi, çoxaltmağı xatırladacaq hekayələri üstün tutmaq problemin həlli üçün bəlkə də kiçik bir başlanğıc olar.

Dünyamıza, həyatımıza, insanlığımıza və təbiətimizə yenidən sahib çıxmaq üçün itirəcək daha çox vaxtımız yoxdur. Təhlükə böyükdür.

Nazife Güngör,
İstanbul Üsküdar Universitetinin rektoru, professor

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:119
embedMənbə:https://moderator.az
archiveBu xəbər 09 Dekabr 2024 21:44 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Forma sponsorluq gəlirlərinə görə ən yaxşı 10 klub SİYAHI

16 İyul 2025 19:20see192

10 illik dövr başa çatdı Real dan getdi

16 İyul 2025 15:01see191

Vaqif Poeziya Günləri milli bir şifrədir Aqşin Yenisey

17 İyul 2025 05:32see130

Biz dəyərlərimizlə bir birimizə bağlıyıq

17 İyul 2025 10:35see125

Velosipedlərin parklanması üçün konstruksiyaların alınmasına bu qədər vəsait sərf ediləcək

17 İyul 2025 12:51see120

GÖYÇAY SAKİNLƏRİ ÖRÜŞ SAHƏSİNDƏ SÜNİ GÖL YARADILMASINA ETİRAZ EDİR “İstifadə etməyə su tapmırıq” / Foto

16 İyul 2025 15:32see115

Bu il 100 yeni dövlət standartı qəbul edilib

16 İyul 2025 16:13see113

Bakıda ikimərtəbəli evdə GÜCLÜ YANĞIN

17 İyul 2025 12:42see113

Bakıda bu əraziyə sahib çıxan yoxdur Video

16 İyul 2025 14:01see113

İrəvan imtina edir, yoxsa..?

16 İyul 2025 15:43see113

Livan druzlarının lideri: İsrail Suriyada xaos yaratmaq üçün bəzi druzlardan istifadə edir

16 İyul 2025 18:50see112

Taxıl biçini: hansı problemlər var?

16 İyul 2025 23:26see112

Azər Həşimov: Ölkə çempionatda sürpriz komanda olmağa çalışacağıq

16 İyul 2025 22:45see112

Gürcüstan Rusiyadan deportasiya olunmuş Ukrayna vətəndaşlarını sərhəddən buraxmır

16 İyul 2025 21:25see112

Paşinyan Dövlət Nəzarət Xidmətinin rəhbərini istefaya göndərdi

17 İyul 2025 16:54see112

Çində imtahanda aşağı bal topladığına görə oğlan evdən qovuldu

18 İyul 2025 02:01see112

TƏBİİ TƏLƏ: Yayın kəşfi ağcaqanadların sonunu gətirəcək

17 İyul 2025 00:56see111

Orban: Ukrayna münaqişəsinin həlli üçün Putin və Tramp arasında görüşün keçirilməsi zəruridir

18 İyul 2025 02:19see111

“Neftçi” yeni ev formasını təqdim edib FOTO

16 İyul 2025 23:05see111

Dondurma adı ilə buzlanmış süd satılır AÇIQLAMA

17 İyul 2025 18:19see109
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri