Icma.az
close
up
RU
Nazife Güngör: Ekoloji böhran bəşəriyyət böhranıdır

Nazife Güngör: Ekoloji böhran bəşəriyyət böhranıdır

Icma.az, Moderator.az portalına istinadən məlumat verir.

Müasir dünyamızda müxtəlif böhranlarla iç-içə bir həyat yaşamağa çalışırıq. Bəşəriyyət olaraq xoşbəxt ola biləcəyimiz, dinc bir həyat sürə biləcəyimiz bir dünya qurmağı bacarmadıq. Dünyamızı zorakılıq, dava və qanla bəzədik. Bu səbəbdən həyatda çabalayıb dururuq. Yaşamırıq, açıq şəkildə həyatla mübarizə aparırıq. Sonra yalan dünya, həyat bir imtahandır, insan fanidir və s. söyləmlərlə öz uğursuzluğumuzu örtbasdır etməyə çalışırıq. Həyat əlbəttə ki, hər birimiz üçün müvəqqətidir, amma eyni zamanda davamlılığı var. Bəziləri gedərkən başqaları gəlir. Beləliklə, həyata yalnız özümüzə fokuslanaraq baxmaq kimi bir haqqımız ola bilməz. Bütövlük içində baxmaq lazımdır. Hər birimizin qatacağı bir dəyər, verəcəyi bir töhfə bütün bəşəriyyət üçün önəmlidir. Amma o qədər laqeydik, o qədər eqoistik ki, yalnız öz rahatlığımızı düşünərkən bəşəriyyətə zərər verdiyimizin fərqində belə deyilik. Bu səbəbdən də böhranlarla iç-içə bir həyatla mübarizə aparırıq. Rahatlığımız, hüzurumuz yoxdur bu dünyada.

Bu böhranlardan ən narahatedici olanı bəlkə də ekoloji tarazlığın pozulmasıdır. Öz rahatlığımız üçün parçası olduğumuz təbiətə o qədər zərər verdik ki, təbiətin demək olar ki, bütün tarazlığı pozuldu. Bizə can verən, bəsləyən, böyüdən təbiəti biz görməzdən gəldik. Onun bir parçası olduğumuzu unudaraq ona müharibə açdıq. İnkişaf etdirdiyimiz texnologiyaları ona qarşı istifadə edərək onunla başa çıxmağa çalışdıq. Hədəfimizə də böyük ölçüdə çatdıq. Ağacların yerinə hündür binalar tikdik. Yaşılın yerinə bozi üstün tutaraq, hər yeri betonlaşdırdıq. Tozdan-torpaqdan qurtulduq. Küçələr, yollar par-par parıldayır. Binaların lampaları, vitrinlərin parıltısı üzümüzdə əks olunur, amma gözlərimizin nurunu canlandırmağa yetmir. İçimiz kədərlə doludur çünki. İliyimizə qədər içimizi bürüyən narahatlıqdan yorğun düşdük hər birimiz. Bu səbəbdən gözlərimizdə işıq yoxdur. Təbiəti məhv edərkən öz-özümüzü, insanlığımızı məhv etdiyimiz ağlımıza gəlmədi. Təbiətlə mübarizə apararkən sən demə öz-özümüzlə mübarizə aparmışıq. Sonda bütün tarazlıqları pozduq.

Beləliklə, bu gün qarşılaşdığımız ekoloji riskin kök səbəbini özümüzdə, insanlığın pozulmasında axtarmaq lazımdır. Ekoloji tarazlığın pozulması, insanın daxili tarazlığının pozulması ilə başlayır. İnsanlığın, parçası olduğu təbiətə yadlaşması, eyni zamanda özünə yadlaşması deməkdir. Təbiət sevgisinin yox olması, insan sevgisinin yox olmasının başlanğıcıdır. Belə ki, müasir dünyamızda bunu çox açıq şəkildə görürük.

İnsanlıq təbiətə müharibə açdığı andan etibarən ekoloji tarazlığın pozulmasına dair siqnalları verməyə başlamışdı. Zaman içində öz inkişaf etdirdiyi texnologiyalara o qədər heyran qaldı ki, get-gedə onların əslində öz ağlının məhsulu olduğunu belə unutdu. Bununla da özündən get-gedə uzaqlaşmağa, öz ağlını və bacarıqlarını görməzdən gəlməyə başladı. İnsan, öz məhsulu olan texnologiyaya və maddəyə dəyər ötürərkən öz-özünü dəyər eroziyasına uğratdığının fərqinə belə varmadı. Beləliklə insanlıq böhrana girməyə başladı. Bu gün insanlıq üçün böyük bir təhdid halına gələn ekoloji böhranın əsl səbəbi də budur.

Azərbaycanın Bakı şəhərində 5-6 Noyabr 2024 tarixlərində, beynəlxalq səviyyədə keçirilən simpoziumda da ekoloji böhran mövzusu ətraflı şəkildə müzakirə edildi. COP29 çərçivəsində, Western Caspian Universiteti tərəfindən həyata keçirilən simpoziuma dünyanın müxtəlif ölkələrindən alimlər qatıldı və ekoloji böhran çox fərqli tərəfləri ilə müzakirə edildi. İnsanlığın təbiətə qayıtması, təbii həyatla yenidən yaxınlaşmasına toxunuldu. Dağların, dağda yaşam mədəniyyətinin ekoloji tarazlıq baxımından əhəmiyyəti vurğulandı. Təbii bitki örtüyünün qorunmasına, botanik tarazlığın təmin edilməsinə ehtiyac olduğu bildirildi. Şüşələrlə örtülü hündür binaların qlobal istiləşməyə təsiri müzakirə edildi. Suyun və torpağın uyğunluğunun yenidən təmin edilməsinə işarə edildi.

Mən də simpoziuma təqdim etdiyim məruzədə ekoloji böhranın insanın və insanlığın pozulan tarazlığı ilə əlaqəli olduğu nöqtəsinə vurğu etdim. İnsanın öz zehni, ruhi, emosional, koqnitiv və fiziki koordinasiyasını təmin etməkdə çətinlik çəkməsi, onun ekoloji tarazlığının pozulması deməkdir. Müasir dövrün xüsusilə də maddi yönümlü kapitalist dünyasında özündən maddəyə dəyər ötürən insan özünə, sosial mühitinə və parçası olduğu təbiətə yadlaşır. Bununla da öz içində bütövlüyü pozulan insandan təbiətə, təbiətdəki digər canlılara, kürənin ümumi problemlərinə həssas olmasını gözləmək çox da mümkün görünmür.

Bu qədər dağıntıdan sonra problemin həlli heç də asan deyil. Lakin zərərin harasından dönülsə qazancdır prinsipindən çıxış edərək daha çox gecikmədən məlumatlılığı artırmaq üçün səy göstərmək lazımdır. Ən azından məlumatlılığı artırmaq üçün hərəkətə keçmək lazımdır. İnsanların əksəriyyətinin problemin ciddiliyinin fərqində olmadığı görünür. Beləliklə, ilk növbədə məlumatlılıq istiqamətində start vermək lazımdır. Buna, medianın diskurs sahəsini yenidən formalaşdıraraq başlamaq düzgün olar. Bunun üçün insana, insanı və təbiəti xatırladacaq, dağıntı, zorakılıq, nifrət əvəzinə sevgini, qorumağı, töhfə verməyi, çoxaltmağı xatırladacaq hekayələri üstün tutmaq problemin həlli üçün bəlkə də kiçik bir başlanğıc olar.

Dünyamıza, həyatımıza, insanlığımıza və təbiətimizə yenidən sahib çıxmaq üçün itirəcək daha çox vaxtımız yoxdur. Təhlükə böyükdür.

Nazife Güngör,
İstanbul Üsküdar Universitetinin rektoru, professor

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:148
embedMənbə:https://moderator.az
archiveBu xəbər 09 Dekabr 2024 21:44 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see232

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see221

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see211

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see173

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see171

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see160

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see156

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see145

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see144

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see137

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see136

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see135

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see134

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see133

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see132

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see132

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see131

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see128

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see123

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see123
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri