ONLAR RADİOAKTİV TULLANTILARDIR Etibar Əliyev COP29 dan yazdı AzPolitika onlayn siyasiictimai qəzet

Etibar Əliyev,

fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransı COP29 -un Bakıda keçirilməsi böyük tarixi hadisədir. Maraqla izləyirik: təşkilatçılıq işləri yüksək səviyyədədir. Zaman və məkan düzgün seçilib. Bütün tədbirlərin kökündə mədəniyyət durur. Azərbaycanın necə mədəni ölkə olması qonaqlarda yüksək təəsurat yaradacaq. Yaşadığımız indiki dünyanın kövrək vəziyyəti bütün dövlətləri düşündürən məsələdir. Şeksprin Hamletinin monoloqundakı "Olum, ya ölüm!" ifadəsi təbiət və insan münasibətlərinə də müncər olub. Dövlət başçılarının qarşısında qlobal məsələlər durur-iqlim dəyişikliklərinin fəsadlarını aradan qaldırmaq. Düşünürəm ki, COP29 dünyanın əksər dövlətlərinin başçıları, iqlim üzrə ekspertlər, alimlər üçün ümumbəşəri problemlər üzərində düşünmək üçün yeni fürsətdir.

Məruzələrdə ortaya çıxan yeni paradiqmalar elmi tədqiqatlar üçün yeni üfüqlər açacaq. Ətraf mühitə zərbə vurmağa qarşı olan rasional ictimai sistemlər yaradılır. Torpaqlarımızda ekosid kimi beynəlxalq cinayət törətmiş Ermənistanın belə mötəbər konfransda iştirak etməməsi başa düşüləndir. Onlar 30 il torpaqlarımıza mina əkiblər. Əkin-biçin yerlərini, meşələri yandırıblar. Ermənilərin təbiətə qarşı barbarlığı 1988- ci ildə Topxana meşəsinin məhv etilməsindən başlamışdı. Ermənilərə züy tutan COP əlehdarlarını isə yalnız çirkin siyasi oyunlar maraqlandırır. Onlar radioaktiv tullantılardır.

Prezident İlham Əliyev Bakıda təşkil olunan COP29-a qarşı təbliğat aparan qüvvələrə tutarlı cavab verdi: "Mənim onlara pis xəbərim var. Bizim qeydiyyatdan keçmiş 72 min iştirakçımız var, onlar 169 ölkəni təmsil edir. Dünya Bakıya toplaşıb. Azərbaycana xoş gəlmisiniz!"

Birmənalı olaraq söyləmək mümkündür ki, COP29-un yüksək səviyyədə keçirilməsi BMT-nin nüfuzunun artmasına müsbət təsir göstərəcək.

Böyük Amerika yazıçısı Rey Bredberinin maraqlı bir hekayəsi var. Məzmun belədir: Keçmiş zamana qayıdan bir qrup səyahətçi dinozavr ovlamaq fikrinə düşür. Onlardan biri qorxusundan çığırdan kənara çıxır və kəpənək tapdalayır. Onlar geri qayıtdıqda kiçik dəyişikliyin baş verdiyini hiss edirlər. 

Əslində detallı baxanda bu, qlobal dəyişiklik idi. Yazıçı bu kiçik hekayəsində olduqca maraqlı bir nəzəriyyənin əsasını qoyur: keçmişdə öldürdüyümüz ən kiçik həşaratın belə gələcəkdə fəlakətli fəsadları ola bilər. Həqiqət payı var. Ova gedənlərdən biri, Ekels kəpənəyi öldürmüşdü. “Kəpənək effekti”nin mahiyyəti budur. Biomüxtəliflik və iqlim dəyişiklikləri ensiklopediyası hazırlanmalıdır. Bu istiqamətdə elmin populyarlaşdırılması sürətlənməlidir.