Orqanizmin sağlam qalması üçün beynin işlək olması mütləqdir

"Hər bir zamanın öz tələbi var və bunlara uyğun olaraq müəyyən dəyərlər, texnologiyalar yaranır. Son illər mütaliə mədəniyyətində bir çox dəyişikliklər oldu. Xüsusən də televiziya, internet, sosial şəbəkələrin inkişafı yeni formatlar, bilgilər və bacarıqlar ortaya qoydu. Biz buna virtual oxu mədəniyyəti deyirik. Əvvəl yalnız kağız daşıyıcılarda və qisməndə daha sonralar elektron daşıyıcılarda mətnlə tanış olmaq, mütaliə etmək, öz bilgilərini artırmaq kimi vərdişlər vardısa, son 15-20 ildə bu vərdişlər tamam dəyişildi. Artıq elektron, virtual oxuma mədəniyyəti dünyada olduğu kimi Azərbaycandada oturuşmağa başladı". Bu sözləri Yeni Yazarlar və Sənətçilər İctimai Birliyinin sədri Aydın xan Əbilov SİA-ya açıqlamasında deyib.

Onun sözlərinə görə, biz indi məktubu əl xətti ilə yazıb kağızda göndərmiriksə, "WhatsApp", smartfon, kompüterdə musiqiyə qulaq asırıqsa, yaxud filmə baxırıqsa, təbii ki, bu oxu mədəniyyətində də öz təsirlərini buraxacaq:"İndi insanlar elektron kitablarda, e-book adlı cihazlar vasitəsilə, amma daha çox smartfon, telefon, planşetlə həm kitab oxuyur, həm yazıçı şairlərimiz öz kitablarını yazırlar, onu internet saytlarında, sosial şəbəkələrdə yayıb təbliğ edirlər. Bu artıq zəmanənin diqtəsidir və bunu qəbul etmək lazımdır. Ümumiyyətlə fərqi yoxdur, format olaraq istər elektron, istərsə də kağız variantında mütaliə edirsizsə sizin beyniniz işləməyə başlayır, insan orqanizminin şah əsəri belə onun beynidir. Kreativlik, düşüncə tərzi, orqanizmin sağlam qalması üçün beynin işlək olması mütləqdir".

Aydın xan Əbilov həmçinin deyib ki, araşdırmalar bunu da göstərir ki, insan beyni nə qədər inkişaf edirsə və bunun işçilərindən olan oxumaq, tanış olmaq, araşdırmaq, mütaliə etmək, kitabla yaxud elektron vizual informasiyanı qəbul etmək onu daha çox sağlam edir: "Hətta bir çox mütəxəssislər kitab terapiya deyilən bir formatdan istifadə edirlər. Beyin zədələri, yaddaş pozğunluqları ilə qarşılaşan insanları hər gün 10 səhifə kitab oxutdurmaqla onların sağlamlıqlarını bərpa edə bilirlər. Azərbaycanda kitaba sovet dönəmində daha böyük həvəs olub. Ona qədər elitar və saray təbəqələri əl yazma formasında olan kitab oxumaqla məşğul idisə, sonralar mədrəsələrin inkişafı ilə bağlı ərəb, fars, köhnə əlifba ilə quran dilində şəriətlə bağlı əsərlər oxunurdusa, sovet dövründə bu formatını dəyişdi. Bu dövrdə daha çox poeziya, bədii nəsr, dərsliklər, sonralar isə sahəvi elmi və ədəbiyyat kitabları oxunmağa başladı.

Müstəqillik dövründə azadlıq əldə etmiş insanlar sanki mütaliədən uzaq düşdülər, klassik, ənənəvi oxu vərdişləri bizdə məhv oldu, digər səbəb olaraq sosial şəbəkələr də bunu gücləndirdi. İnsanlarımız bədii, dünya və dedektiv kitablarından yararlanmağa başladılar. Amma son nəsil mütaliə mədəniyyətinə yeni bir qatqı gətirdi və bu məni çox sevindirir. İstər virtual, istərsə də ənənəvi formada kitablarla tanış olur, keyfiyyət və kəmiyyət dəyişikliklərinə aparıb çıxartdılar. Yəni insanlar bədii və poeziya ədəbiyyatı ilə yanaşı, elmi, sahəvi, onları düşündürən, peşəkarlaşdıra biləcək kitablar, dərsliklər, elmi nəşrlərlə məşğul olmağa başladılar. Dünyanın istənilən ölkəsinə gedəndə həkimin yaxud digər peşə sahiblərinin kabinetində gözləyərkən öz sahələrinə uyğun olan onlar haqqında elmi dərgilər, kitablar və həmçinin elektron variantlarını görə bilərsiz. Lakin Azərbaycanda bu mədəniyyət hələki çox az formalaşıb. Ölkədə ümumiyyətlə dünyada da ən çox oxuyan tələbələr, şagirdlər, elmi, intelektual sahənin adamları olur. Onlar daha çox mütaliə edib yeni ədəbiyyat nümunələri ilə tanış olmağa çalışırlar.

Təəssüflər olsun ki, bizdə elmi-publisistik nəşrlərin sayı istənilən qədər deyil və bu tipdə əsərləri yayan, nəşr edən jurnallarda demək olar ki tapılmır. Olan jurnallarında tirajı 50, 100 uzaqbaşı isə 500-dür. Bu baxımdan virtual mütaliə mədəniyyəti insanlara daha çox informasiya verə bilər. Mənim rəhbərlik etdiyim Sənətçilər və Yazarlar İctimai Birliyi bu zamanənin diqtəsini daha tez hiss edib, kitabxana.net portalını yaratdıq və "Paşayev" adlı 15 minə yaxın elektron kitabların və nəşrləri portala yerləşdirmişik. Dünyanın istənilən yerindən öz smartfonları vasitəsilə Azərbaycanla bağlı, Qarabağ həqiqətləri və dövlətçilik ənənələri ilə bağlı, ictimai, elmi, sosial mövzulu kitablarımızı endirib oxuya bilərlər. Bu humanitar layihədir, kitabları pulsuz endirmək imkanı yaratmışıq ki, orda istənilən yerdə Azərbaycan gəncləri və Azərbaycanı öyrənmək istəyən vətəndaşlar rahatçılıqla oxuya bilsin. Həmçinin kitabları pdf şəkildə yerləşdirmişik ki, azərbaycanlılarla yanaşı, əcnəbilərdə bunları yükləyən zaman öz ana dillərinə yaxud dünyanın aparıcı dilləri olan ingilis, rusa tərcümə edib, məlumat əldə edə bilsinlər. Dünya get-gedə inkişaf edir, suni intellekt gəlir, müxtəlif dillərdə tərcümə proqramlar, tətbiqlər yaradılır və istənilən adam aparıcı dillər olan ingilis, rusla yanaşı, müxtəlif türk dillərində olan kitabların elektron variantı varsa tərcümə edib rahatlıqla oxuya bilərlər".