Parkinson xəstəliyi beyində deyil, böyrəklərdə başlaya bilər TƏDQİQAT

Bakı, 30 iyun, AZƏRTAC

Parkinson xəstəliyi uzun illərdir beyinlə əlaqələndirilən nevrodegenerativ pozuntu kimi tanınır. Bu xəstəlik əsasən dopamin sintez edən neyronların zədələnməsi nəticəsində ortaya çıxır. Lakin Çin Xubey əyalətindəki Vuhan Universitetində aparılan tədqiqat xəstəliyin başlanğıc nöqtəsinin bədənin fərqli orqanı – böyrəklər ola biləcəyini ortaya qoyur.

AZƏRTAC “sciencealert.com” saytına istinadla xəbər verir ki, tədqiqat Parkinson xəstəliyinin əsas biomarkeri sayılan alfa-sinuklein (α-Syn) zülalına fokuslanıb. Bu zülalın anormal qatlanaraq yığınlar əmələ gətirməsi sinir hüceyrələrinin fəaliyyətinə mənfi təsir edir və beyin toxumasında zədələnməyə səbəb olur. Maraqlı tapıntı odur ki, bu patoloji zülal yığınları təkcə beyində deyil, böyrəklərdə də aşkar edilib. Genetik olaraq dəyişdirilmiş siçanlarla aparılan təcrübələr və insan toxuma nümunələrinin təhlili göstərib ki, α-Syn zülalı böyrəklərdə yığıla və oradan qanla beyinə keçərək nevroloji zədələnməyə səbəb ola bilər. Parkinson və Levi cismi demensiyası diaqnozu qoyulmuş 11 xəstədən onunun böyrəklərində bu zülalın yüksək səviyyədə olduğu müəyyən edilib. Eyni zamanda, xroniki böyrək xəstəliyi olan, lakin nevroloji simptomları olmayan 20 nəfərdən 17-də də oxşar pozuntular müşahidə olunub.

Sağlam böyrəklərə malik siçanlar α-Syn toplarını effektiv şəkildə orqanizmdən xaric edə biliblər. Lakin böyrək funksiyası zəif olan siçanlarda bu zülallar yığılıb və sonra beyinə yayılıb. Əlavə olaraq, beyinlə böyrəklər arasındakı sinir əlaqələri kəsilən siçanlarda bu yayılma müşahidə edilməyib, bu da zülalın periferik orqanlardan mərkəzi sinir sisteminə keçidini sübut edir.

Tədqiqatçılar, həmçinin qanda α-Syn səviyyələrinin azalmasının beyin zədələnməsinin qarşısını ala biləcəyini irəli sürürlər. Bu nəticə gələcəkdə Parkinson və Levi cismi demensiyası kimi xəstəliklərin müalicəsində qandan zülalın çıxarılması kimi terapevtik strategiyaların tətbiqinə yol aça bilər. Tədqiqatın məhdudiyyətləri arasında insan nümunələrinin sayının az olması və heyvan modellərində aparılan nəticələrin insanlara tam tətbiq oluna bilməməsi yer alır. Bununla belə, əldə edilən nəticələr Parkinson xəstəliyinin patogenezində böyrəklərin roluna dair yeni bir baxış təqdim edir.