Poladdan möhkəm və bərpaolunan plastik hazırlanıb

Bakı, 14 avqust, AZƏRTAC

Texas Universiteti və Tulsa Universitetinin alimləri poladdan daha möhkəm olan və zədələndikdən sonra əvvəlki formasına qayıda bilən plastik hazırlayıblar.

AZƏRTAC Texas Universitetinin məlumatına istinadla xəbər verir ki, “Aromatic Thermosetting Copolyester” (ATSP) adlanan yeni material karbon lifindən hazırlanıb. Nəticələr “Macromolecules və Journal of Composite Materials” jurnallarında dərc olunub.

Yeni təkrar emal edilə bilən material müdafiə, aerokosmik və avtomobil sənayesində tətbiq oluna bilər.

“Əslində, maraqlı olan odur ki, bu material təkcə super güclü deyil, həm də istənilən şəraitə uyğunlaşa bilir. Zədələnmiş təyyarənin təmirindən tutmuş nəqliyyat vasitələrində sərnişinlərin təhlükəsizliyinin artırılmasına qədər sahələrdə bütün bu xüsusiyyətlər onu materialşünaslıq və dizayn üzrə gələcək inkişaflar üçün inanılmaz dərəcədə dəyərli edir”, -deyə kompozitin yaradıldığı laboratoriyanın rəhbəri Məhəmməd Naraği bildirib.

ATSP polimeri ənənəvi plastiklərin ən yaxşı xüsusiyyətlərini birləşdirən yeni materiallar sinfidir və termoplastiklərin elastikliyi və termoşəbəkələrin sabitliyini ehtiva edir. Beləliklə, güclü karbon lifləri ilə birlikdə poladdan bir neçə dəfə möhkəm, lakin alüminiumdan daha yüngül olan material əldə edilir. Yeni məhsul mübadilə əlaqələri sayəsində sadə isitmə ilə çatları və deformasiyaları aradan qaldırır, orijinala yaxın gücü bərpa edir və ya yaxşılaşdırır.

Bundan əlavə, hər iki universitetin mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanmış material təkrar emala yararlıdır və ətraf mühit üçün ənənəvi plastiklərdən daha az zərərlidir. Onun kimyəvi tərkibi çoxsaylı qəlibləmə dövrlərindən sonra da sabit qalır, yəni, daha az tullantıya səbəb olur.

Sınaqlar zamanı tədqiqatçılar qrupu formanın bərpasına başlamaq üçün kompoziti 160 dərəcə Selsiyə qədər qızdırıb. Nəticələr göstərib ki, ATSP nümunələri qırılmır, həm də yüzlərlə yük və istilik dövrünə tab gətirə bilir, hətta bərpa prosesi zamanı daha da güclənir.

Başqa bir təcrübədə stres testindən sonra zədələnmiş nümunələri 280 dərəcəyə məruz qoyublar. İki tam zərərin bərpası dövründən sonra material gücünü demək olar ki, tamamilə bərpa edib. Beşinci dövrədə istehsal qüsurları nəticəsində yaranan mexaniki yorğunluq səbəbindən bərpa səmərəliliyi təxminən 80 faizə düşüb. Amma kimyəvi sabitlik dəyişməz olaraq qalıb.

ABŞ alimləri yeni plastik növü - flüorsuz ferroelektrik polimer hazırlayıblar. Bu məhsul zəhərli maddələr buraxmadan təbii olaraq parçalanır, rezin kimi elastikdir və elektrik cərəyanını keçirir.