Qaraciyər fibrozunun inkişafının yeni səbəbi aşkar edildi

Toho Universitetinin yapon tədqiqatçıları əvvəllər məlum olmayan, orqanın sıxlaşdığı və çapıqlı olduğu təhlükəli vəziyyət olan qaraciyər fibrozunun inkişafına kömək edən mexanizm müəyyən ediblər. Kəşf yeni, daha məqsədyönlü müalicələrin yaradılması üçün əsas ola bilər. Elmi iş “iScience” jurnalında dərc olunub.
Qaraciyər fibrozu tez-tez metabolik pozğunluqlarla əlaqəli hepatit və ya steatohepatit kimi xroniki xəstəliklərin fonunda inkişaf edir. Müalicə edilməzsə, siroz və ya qaraciyər xərçənginə səbəb ola bilər.
Doktor Takao Seki və professor Hiroyasu Nakanonun rəhbərlik etdiyi bir qrup hepatik ulduz hüceyrəsi deyilən hüceyrələrin fibroz prosesində mühüm rol oynadığını aşkar etdi. Normalda, onlar A vitamini saxlayırlar və “yatmış” vəziyyətdədirlər. Ancaq qaraciyər zədələndikdə, onlar aktivləşərək kollagen və çapıq toxumasını meydana gətirən digər maddələr istehsal edən hüceyrələrə çevrilirlər.
Tədqiqat göstərdi ki, aktivləşdirilmiş ulduz hüceyrələr FGF18 tərəfindən stimullaşdırıldıqda, onlar osteopontin proteinini istehsal etməyə başlayırlar. Bu zülal isə öz növbəsində qonşu “yatmış” hüceyrələrə təsir edərək onları aktivləşdirir. Beləliklə, fibrozu hüceyrədən hüceyrəyə yayan zəncirvari reaksiya başlayır.
Xüsusiyyət ondadır ki, osteopontin yalnız qeyri-aktiv hüceyrələrə təsir edir - bu, artıq aktivləşmiş hüceyrələrə təsir göstərmir. Siqnallar hüceyrələrin səthində xüsusi reseptor zülalı - inteqrin vasitəsilə ötürülür. Bu, hüceyrələrin bir-biri ilə necə "ünsiyyət qurduğunu" və xəstəliyin inkişafını koordinasiya etdiyini başa düşmək üçün açardır.
"Biz qaraciyər fibrozunda prinsipcə yeni, özünü təmin edən mobil rabitə sistemini kəşf etdik. Bu, sadəcə zədələnməyə cavab deyil, hüceyrələr arasında mürəkkəb əlaqədir", - tədqiqatın müəllifləri qeyd ediblər.
Alimlər həmçinin hesab edirlər ki, FGF18-osteopontin əlaqəsi yeni dərmanlar üçün perspektivli hədəfə çevrilə bilər. FGF18 seçici olduğundan - yalnız ulduz hüceyrələrini hədəf alır - daha geniş yanaşmalarla əlaqəli yan təsirlər olmadan, hədəflənmiş şəkildə işləyən dərmanlar hazırlana bilər.
Almaz Həsənli