Icma.az
close
up
RU
Qəhvənin yuxuda beyin fəaliyyətinə təsiri araşdırılıb TƏDQİQAT

Qəhvənin yuxuda beyin fəaliyyətinə təsiri araşdırılıb TƏDQİQAT

Icma.az bildirir, Azertag saytına əsaslanaraq.

Bakı, 2 iyun, AZƏRTAC

“Nature Communications Biology” jurnalında dərc edilən tədqiqatda kofeinin yuxu zamanı beyinə göstərdiyi təsirin mexanizmləri süni intellekt və elektroensefaloqrafiya (EEQ) texnologiyalarının birləşdirilməsi ilə araşdırılıb. Monreal Universiteti (UdeM) və Kvebek Süni İntellekt İnstitutunun əməkdaşlığı çərçivəsində aparılan bu tədqiqat beynin “kritikliyi” adlanan funksional vəziyyətə kofeinin təsirini ilk dəfə empirik olaraq nümayiş etdirib.

AZƏRTAC “Science Daily” saytına istinadla xəbər verir ki, araşdırma Universitetin Neyrologiya Laboratoriyasının tədqiqatçısı Filip Tolke və psixologiya üzrə professor Kərim Jerbinin rəhbərliyi ilə həyata keçirilib.

Tədqiqatda kofeinin beyindəki neyron siqnalların mürəkkəbliyini artırdığı və yuxu zamanı beynin kritik vəziyyətini dəyişdirdiyi göstərilir. Kritiklik, yəni beynin nizam və xaos arasında balanslı vəziyyəti həm informasiyanın emalı, həm də koqnitiv çeviklik baxımından optimal hesab olunur. Jerbinin sözlərinə görə, bu vəziyyət orkestrin sinxron ifasına bənzədilir: nə həddən artıq sakitlik, nə də nizamsız səs-küy yoxdur.

Kofeinin bu kritikliyi stimullaşdırması gündüz saatlarında diqqət və reaksiya üçün faydalı olsa da, gecə zamanı bu aktivlik beyin üçün bərpa proseslərinə maneə yarada bilər. Bu da yuxu keyfiyyətinin aşağı düşməsinə və nəticədə yaddaşın möhkəmlənməsi və idrakın yenilənməsində pozulmalara səbəb ola bilər.

Tədqiqatda 40 sağlam yetkin şəxs iştirak edib. Onların beyin fəaliyyətləri iki gecə ərzində qeydə alınıb: bir gecə yatmazdan əvvəl kofein qəbul edildiyi halda, digər gecə plasebo ilə müqayisəli şəraitdə olub. Tədqiqatçılar süni intellekt dəstəyi ilə elektroensefaloqram məlumatlarını analiz edərək kofeinin beynin neyron fəaliyyətinə necə təsir etdiyini araşdırıblar. Əldə edilən nəticələr göstərib ki, kofein beyin siqnallarının daha mürəkkəb və az proqnozlaşdırıla bilən hala gəlməsinə səbəb olur. Bu təsir xüsusilə sürətli göz hərəkəti olmayan yuxu fazasında – yaddaşın möhkəmlənməsi üçün əsas mərhələdə daha aydın görünür. Həmçinin, kofeinin teta və alfa dalğaları kimi dərin yuxu ilə əlaqəli beyin ritmlərini zəiflətdiyi, əvəzində beta dalğası aktivliyini artırdığı aşkar edilib. Bu dəyişikliklər yuxu zamanı belə, beynin daha az bərpaedici və daha aktiv vəziyyətdə qaldığını göstərir.

Tədqiqat nəticələri kofeinin beyinə təsirinin yaşla dəyişdiyini də göstərib. 20–27 yaş arası gənc iştirakçılar 41–58 yaş arası orta yaşlılarla müqayisədə kofeinə daha güclü reaksiya göstərib. Bu fərq gənc beyinlərdə adenozin reseptorlarının daha yüksək sıxlığı ilə əlaqələndirilir. Kofein bu reseptorları bloklayaraq oyaqlığı artırır, lakin yaşlandıqca reseptor sıxlığı azaldığından təsir də zəifləyir.

Tədqiqat göstərir ki, kofeinin yuxuya və beyin fəaliyyətinə təsiri sadəcə oyaqlıq vəziyyəti ilə məhdudlaşmır, həm də beyin dinamikasını və regenerativ prosesləri dərin şəkildə dəyişdirə bilir. Bu təsirlərin yaşa və fərdi xüsusiyyətlərə görə dəyişməsi, kofein istehlakına dair fərdiləşdirilmiş tövsiyələrin hazırlanmasının zəruriliyini ortaya qoyur.

Tədqiqatçılar bu sahədə əlavə işlərin aparılmasının, xüsusilə də bu sinir dəyişikliklərinin koqnitiv sağlamlıq və gündəlik fəaliyyətə təsirinin daha dərindən öyrənilməsinin vacibliyini vurğulayırlar.

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:124
embedMənbə:https://azertag.az
archiveBu xəbər 02 İyun 2025 04:44 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see265

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see180

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see173

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see136

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see132

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see128

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see127

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Bu məktəbdə pul yığımı, qohumbazlıq və intizamsızlıq iddiaları KONKRET

18 Oktyabr 2025 19:48see122

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see121

“Ramiz Mehdiyevin qurduğu şəbəkənin bütün üzvləri ifşa olunacaq”

18 Oktyabr 2025 23:45see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri