Icma.az
close
up
RU
Qəhvənin yuxuda beyin fəaliyyətinə təsiri araşdırılıb TƏDQİQAT

Qəhvənin yuxuda beyin fəaliyyətinə təsiri araşdırılıb TƏDQİQAT

Icma.az bildirir, Azertag saytına əsaslanaraq.

Bakı, 2 iyun, AZƏRTAC

“Nature Communications Biology” jurnalında dərc edilən tədqiqatda kofeinin yuxu zamanı beyinə göstərdiyi təsirin mexanizmləri süni intellekt və elektroensefaloqrafiya (EEQ) texnologiyalarının birləşdirilməsi ilə araşdırılıb. Monreal Universiteti (UdeM) və Kvebek Süni İntellekt İnstitutunun əməkdaşlığı çərçivəsində aparılan bu tədqiqat beynin “kritikliyi” adlanan funksional vəziyyətə kofeinin təsirini ilk dəfə empirik olaraq nümayiş etdirib.

AZƏRTAC “Science Daily” saytına istinadla xəbər verir ki, araşdırma Universitetin Neyrologiya Laboratoriyasının tədqiqatçısı Filip Tolke və psixologiya üzrə professor Kərim Jerbinin rəhbərliyi ilə həyata keçirilib.

Tədqiqatda kofeinin beyindəki neyron siqnalların mürəkkəbliyini artırdığı və yuxu zamanı beynin kritik vəziyyətini dəyişdirdiyi göstərilir. Kritiklik, yəni beynin nizam və xaos arasında balanslı vəziyyəti həm informasiyanın emalı, həm də koqnitiv çeviklik baxımından optimal hesab olunur. Jerbinin sözlərinə görə, bu vəziyyət orkestrin sinxron ifasına bənzədilir: nə həddən artıq sakitlik, nə də nizamsız səs-küy yoxdur.

Kofeinin bu kritikliyi stimullaşdırması gündüz saatlarında diqqət və reaksiya üçün faydalı olsa da, gecə zamanı bu aktivlik beyin üçün bərpa proseslərinə maneə yarada bilər. Bu da yuxu keyfiyyətinin aşağı düşməsinə və nəticədə yaddaşın möhkəmlənməsi və idrakın yenilənməsində pozulmalara səbəb ola bilər.

Tədqiqatda 40 sağlam yetkin şəxs iştirak edib. Onların beyin fəaliyyətləri iki gecə ərzində qeydə alınıb: bir gecə yatmazdan əvvəl kofein qəbul edildiyi halda, digər gecə plasebo ilə müqayisəli şəraitdə olub. Tədqiqatçılar süni intellekt dəstəyi ilə elektroensefaloqram məlumatlarını analiz edərək kofeinin beynin neyron fəaliyyətinə necə təsir etdiyini araşdırıblar. Əldə edilən nəticələr göstərib ki, kofein beyin siqnallarının daha mürəkkəb və az proqnozlaşdırıla bilən hala gəlməsinə səbəb olur. Bu təsir xüsusilə sürətli göz hərəkəti olmayan yuxu fazasında – yaddaşın möhkəmlənməsi üçün əsas mərhələdə daha aydın görünür. Həmçinin, kofeinin teta və alfa dalğaları kimi dərin yuxu ilə əlaqəli beyin ritmlərini zəiflətdiyi, əvəzində beta dalğası aktivliyini artırdığı aşkar edilib. Bu dəyişikliklər yuxu zamanı belə, beynin daha az bərpaedici və daha aktiv vəziyyətdə qaldığını göstərir.

Tədqiqat nəticələri kofeinin beyinə təsirinin yaşla dəyişdiyini də göstərib. 20–27 yaş arası gənc iştirakçılar 41–58 yaş arası orta yaşlılarla müqayisədə kofeinə daha güclü reaksiya göstərib. Bu fərq gənc beyinlərdə adenozin reseptorlarının daha yüksək sıxlığı ilə əlaqələndirilir. Kofein bu reseptorları bloklayaraq oyaqlığı artırır, lakin yaşlandıqca reseptor sıxlığı azaldığından təsir də zəifləyir.

Tədqiqat göstərir ki, kofeinin yuxuya və beyin fəaliyyətinə təsiri sadəcə oyaqlıq vəziyyəti ilə məhdudlaşmır, həm də beyin dinamikasını və regenerativ prosesləri dərin şəkildə dəyişdirə bilir. Bu təsirlərin yaşa və fərdi xüsusiyyətlərə görə dəyişməsi, kofein istehlakına dair fərdiləşdirilmiş tövsiyələrin hazırlanmasının zəruriliyini ortaya qoyur.

Tədqiqatçılar bu sahədə əlavə işlərin aparılmasının, xüsusilə də bu sinir dəyişikliklərinin koqnitiv sağlamlıq və gündəlik fəaliyyətə təsirinin daha dərindən öyrənilməsinin vacibliyini vurğulayırlar.

Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:123
embedMənbə:https://azertag.az
archiveBu xəbər 02 İyun 2025 04:44 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see238

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see228

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see166

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see150

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see146

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see135

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see135

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see134

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see125

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see124

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see124

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see123

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see122

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see121

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see121

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see121

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri