“Qiymətlərin yüksəlməsi imkan verir ki, sahibkarlar yerli heyvandarlığın inkişafına daha çox diqqət etsinlər”

Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycan 1,97 milyon ABŞ dolları dəyərində 310,33 ton qoyun əti idxal edib. Bu, 2024-cü ilin eyni dövrünün göstəricisindən dəyər ifadəsində 2,4 dəfə, kəmiyyət olaraq – 55 % çoxdur. Hesabat dövründə Azərbaycan Monqolustandan 979,6 min ABŞ dolları dəyərində məhsul alıb.

Məsələ ilə bağlı Bizimyol.info xəbər portalına iqtisadçı ekspert Xalid Kərimli bildirib ki, diri iribuynuzlu heyvanların gətirilmə istiqaməti əsasən Gürcüstan, Rusiya və Qazaxıstandır.

Xalid Kərimli

“Ölkədə, yerli bazarda ət idxalının artmasının əsas səbəbi ətin qiymətlərinin yüksəlməsidir. Ətin qiymətlərinin yüksəlməsi imkan verir ki, idxalçılar xaricdən ət alaraq ölkə daxilində mənfəətli şəkildə sata bilsinlər. Yəni ölkə daxilində ət qiymətlərinin yüksəlməsi idxalın genişlənməsinə gətirib çıxarıb. Ölkə daxilində də ət qiymətinin bahalaşmasının əsas səbəbi həm əhalinin tələbatının yüksəlməsidir, eyni zamanda ölkədə saxlanılan heyvanların sayındakı azalmadır. Həmçinin son 10 ildə xırdabuynuzlu heyvanlarda 25 % -ə qədər azalma var, iribuynuzlu heyvanlarda da təqribən 10%-ə qədər saxlanılan heyvan sayında azalma mövcuddur. Təbii ki, bu azalma bazara çıxarılan ət həcminin də təklifini aşağı düşməsinə gətirib çıxarır, paralel olaraq da, heyvandarlıqda saxlanma xərclərinin artması, yetişdirmə xərclərinin artması qiymətləri yüksəldir və bu zaman heyvandarlıq sahəsində daha yaxşı rəqabət üstünlüyünə malik olan, xərc rəqabəti üstünlüyünə malik olan ölkələrdən ət idxalını artırır.

Ölkəyə xırdabuynuzlu dondurulmuş heyvan ətləri əsasən Monqolustandan gətirilir. Eyni zamanda diri qoyun və keçi Gürcüstan və Rusiyadan ölkəyə gətirilir. Dondurulmuş mal ətinin gəlmə istiqaməti əsasən Ukrayna, Rusiya və Braziliyadır. Diri iribuynuzlu heyvanların gətirilmə istiqaməti isə əsasən Gürcüstan, Rusiya və Qazaxıstandır. Qiymətlər yüksəldikcə bu ölkələrdən idxal artır, eyni zamanda da idxal az olsa qiymətlər daha da yüksələ bilər. Yəni bu idxalın indiki çərçivədə yerli məhsulların bazarlara çıxarılmasının azalması fonunda idxalın yüksəlməsi qiymətlərin həddən artıq yüksəlməsinin qarşısını alır. İdxal olmasaydı qiymətlər indiki qiymətdən ən az 50-60 % daha baha olardı.

Burda digər məqam idxalın genişlənməsi-yerli heyvandarların təsiri ilə alaqədar məsələdir. İdxalın stimullaşmasının əsas səbəblərindən biri yerli məhsulların qiymətinin kəskin bahalaşmasıdır. İnsanların damaq dadı və vərdişləri isə onları yerli və təzə məhsullara üstünlük verməyə sövq edir. Dondurulmuş ət daha ucuz olsa da, əhali xüsusilə rayonlarda yetişdirilən heyvanların ətinə daha çox üstünlük verir. Həm vətəndaş hesab edir ki, yeni kəsilmiş ət daha faydalıdır, eyni zamanda yerli məhsul idxal edilən məhsulla müqayisədə daha dadlıdır. Vərdiş edilmiş damaq dadı idxal qarşısında yerli məhsullara üstünlük yaradır. Bu baxımdan idxalın yerli istehsalı, yerli heyvandarlığa mənfi təsir edəcəyinə dair fikirləri o qədər də bölüşmürəm. Əksinə qiymətlərin yüksəlməsi imkan verir ki, sahibkarlar yerli heyvandarlığın inkişafına daha çox diqqət etsinlər. Qiymətin yüksəlməsi həm də bu sahədə imkanların yaranmasına gətirib çıxarır. Sahibkarlar tədricən bu sahəyə diqqət yetirməyə başlayacaqlar, çünki qiymətin yüksəlməsi və marjanın artması realizasiya probleminin olmaması bu sahədə getdikcə artan mənfəət marjasına marağı formalaşdırmalıdır”,- deyə Xalid Kərimli vurğulayıb.

Günel Həsənova, Bizimyol.info