Rusiya İran münasibətləri çat verir: Moskva Tehranın gözləntilərini doğrultmadı? ŞƏRH

Son dövrlərdə Rusiya və İran arasında baş verənlər görünən strateji tərəfdaşlığın arxa planında dərin inamsızlıq və geosiyasi hesabların gizləndiyini üzə çıxarıb.

Tehranın ümid etdiyi açıq dəstək Moskvadan gəlmədikcə, iki ölkə arasında münasibətlərin soyuma ehtimalı gündəmə gəlib. İsrailin İrana qarşı həyata keçirdiyi son hücumlar zamanı Moskvanın susqunluğu Tehranda ciddi narazılıq doğurub və “Rusiya bizi satdı?” sualını aktuallaşdırıb.

Ukrayna müharibəsi fonunda Qərblə münasibətlərini tamamilə qoparmaq istəməyən Kreml görünür Tehran uğruna böyük risklərə getmək niyyətində deyil. Bu isə İran üçün narahatedici siqnaldır: Rusiya yalnız taktiki tərəfdaşdır, lakin strateji müttəfiq deyil.

Turkustan.az olaraq mövzu ilə bağlı suallarımızı politoloq Tural İsmayılova ünvanladıq.

Tural İsmayılov

Rusiya–İran münasibətlərində son günlər yaşanan proseslər açıq şəkildə göstərir ki, Kreml Tehranın strateji tərəfdaşı olsa da, heç vaxt onun tam müttəfiqi olmayıb. Ən sadə nümunə: İsrailin İrana qarşı həyata keçirdiyi hücumlarda Moskva gözlənilən reaksiya vermədi, nə hərbi, nə də diplomatik müstəvidə açıq dəstək göstərdi. Bu isə Tehranda “Rusiya bizi satdı” sualını gündəmə gətirib.
Əslində, məsələni belə qoymaq doğru olmaz – Rusiya İrana sərmayə qoymur, onu qətiyyətlə müdafiə etmir, amma tamamilə kənara da atmır. Kreml üçün Tehran yalnız Qərbə qarşı geosiyasi alət, regional balansda isə “idarə olunan müttəfiq”dir. İndi isə Ukrayna müharibəsində sıxışan Rusiya Qərblə əlaqələri tam qoparmaq istəmir, bu səbəbdən də İran uğruna böyük risklərə getməyə meylli deyil.
İranın gözləntisi isə fərqlidir. Tehran düşünürdü ki, Ukraynaya qarşı hərbi dron və texnologiya dəstəyi müqabilində Moskva ən azı İsrail qarşısında siyasi sipər rolunu oynayacaq. Amma real mənzərə göstərir ki, Rusiya İsraillə münasibətləri pozmaq istəmir, çünki həm Yaxın Şərqdə balansı saxlamaq, həm də Qərbin sanksiya cəbhəsini daha da sərtləşdirməmək niyyətindədir.
Buradan belə nəticə çıxır: Rusiya İranı satmayıb, sadəcə öz maraqlarını birinci yerə qoyub. Geosiyasətdə dostluq deyil, maraqlar işləyir. İran bunu illərlə regiondakı digər oyunçulara qarşı edirdi, indi eyni taktikanın obyekti oldu.
Yəni Moskva üçün Tehran “təzyiq aləti” olaraq qalacaq, amma strateji “qırmızı xətt” deyil. İranın məyusluğu da məhz bundandır: gözləntilərlə reallıq arasındakı uçurum.

Aytən Yaşar/ Turkustan.az