“Şahdəniz”in zəifləyən “şah”lığı: Yataq getdikcə daha az gəlir gətirir

“Şahdəniz” yatağına necə böyük ümidlər bəslənirdi. 1999-cu ildə kəşf zamanı dünyanın ən zəngin yataqlarından birinin ortaya çıxarılmasından söz gedirdi. Kollektorda 1 trilyon kubmetr qaz ehtiyatından danışılırdı. Həqiqətən də, geridə qalan illər ərzində “Şahdəniz” Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük təkan verib. Hələ 2018-ci ilin dekabrına qədər yataqdan ümumilikdə 100 milyard kubmetr təbii qaz hasil olunduğu bildirilirdi.

Bizimyol.info xəbər verir ki, “Şahdəniz”in gözləntiləri doğrultmadığını əminliklə demək olmur. Amma yataq getdikcə daha az gəlir gətirir. 2024-cü ilin yanvar-oktyabr aylarında Dövlət Neft Fondu qaz və kondensatın satışından cəmi 416 milyon dollar əldə edib. Keçən illə müqayisədə 2,8 dəfə azalma qeydə alınıb. Ayrıca kondensat satışından gəlir 2,2 dəfə azalıb və 115 milyon dollara düşüb.

Keçən il də azalma olmuşdu. Lakin onda dəfələrlə azalmadan danışılmırdı. Qaz və kondensat satışından ümumi gəlir cəmi 9,4 faiz azalmışdı. Bu ildən aşkar böhran diqqət çəkir.

Daha rəsmi açıqlamalarda “Şahdəniz”in gələcəyi ilə bağlı yüksək fikirlər deyilmir. Nə baş verdiyini anlamaq olmur. Bəlkə də, qaz ehtiyatları ilə bağlı proqnozlar düz çıxmayıb. Bir müddət əvvəl 200 milyard kubmetr ümumi hasilatın xüsusi qeyd olunduğunu xatırlayırıq. Xüsusilə, 2017-2021-ci illərdə hasilatın xeyli artdığı bildirilirdi. Onda 123 faiz artım olduğu deyilmişdi. Amma son iki ildə yüksək fikirlər səslənmir. Rəqəmlər də nikbinlikdən söz açmır.

İqtisadiyyat bütün hallarda yaxşı mərhələyə qədəm qoymayıb. Neft, qaz gəlirləri dəfələrlə azalır. Elektrik enerjisinin, hətta tərəvəz məhsullarının gətirdiyi xeyir də azalmaqla fərqlənir. Birdən-birə bütün sahələrdə geriləmə müşahidə olunmağa başlayıb. Nə qədər nikbin danışmaq istəsək də, arqument çatışmazlığı mane olur. Hara getdiyimizi proqnozlaşdırmaq çox çətindir. Ekspertlər 2025-ci illə bağlı lap bədbinləşib. "Güvəndiyimiz dağlara da qar yağmağa başlayıb".

Aytən, Bizimyol.info