Sakit okean niyə bu qədər böyükdür?

Sakit Okean təxminən 163 milyon kvadrat kilometr ərazini və ya Yer səthinin 30 faizdən çoxunu əhatə edir. Sakit okean hövzəsi planetdəki bütün qitələri birləşdirə bilərdi. Bəs bu okean niyə bu qədər böyükdür?

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, “Livescience.com” portalı məsələni araşdırıb.

Sakit Okeanın sələfi bir vaxtlar Yer kürəsində yeganə olan Pantalassa və ya Pantalaziya okeanı idi.

Bu hipotetik okean planetdəki bütün qitə qurularının bir super qitədə - Panqeyada birləşdiyi bir dövrdə mövcud idi. Sakit Okean əslində Pantalassadan qalandır.

Keçmiş və indiki hər bir okean və qitə, tektonik plitələrdə - Yerin xarici qabığını meydana gətirən nəhəng qaya parçaları üzərində oturur. Plitələr müntəzəm olaraq hərəkət edir, bəzən bir-biri ilə toqquşur və bəzən uzaqlaşır.

Təxminən 230 milyon il əvvəl bu hərəkətlər Panqeanın ayrı-ayrı qitələrə parçalanmağa başlamasına səbəb oldu.

Şimali Amerika və Avrasiyanın indiki əraziləri Cənubi Amerika, Afrika, Antarktida və Avstraliyaya çevrilən ərazilərdən ayrıldı.

Bir anda Pangea nəhayət parçalandı və qitələr arasında yaranan boş məkanda Atlantik okeanı yarandı. Hələ də hər il təxminən iki-üç santimetr böyüyür, bu çox deyil...

Əgər rəqəmi milyonlarla illərlə çoxaltmasanız. Panqeanın bir hissəsi olan qitələr bir-birindən ayrılaraq Panthalassa'nın kiçilməsinə səbəb oldu.

Kontinental plitələrin Pantalassanın okean plitələri ilə üst-üstə düşdüyü subduksiya zonalarında Sakit Okeanı əhatə edən məşhur yüksək vulkanik və tektonik aktivlik bölgəsi olan Atəş Halqası meydana gəldi.

“Science Advances” jurnalında dərc edilən 2016-cı il araşdırması təqribən 200 milyon il əvvəl indi okeanın altında olan Sakit Okean Plitəsinin Pantalassa altında üç tektonik plitənin – Farallon, Feniks və İzanaqi qovşağında meydana gəldiyini müəyyən edib.

Lakin genişləndikcə üç köhnə plitəni kənara itələdi. İzanagi Asiya altında sona çatdı, Farallon demək olar ki, tamamilə Şimali Amerikaya keçdi və Feniksdən qalan yalnız Drake Passage idi.

Maraqlıdır ki, Sakit Okean planetin ən böyüyü olsa da, tədricən azalır, Atlantik isə əksinə, böyüyür.

Hələlik o, Sakit Okeandan xeyli kiçikdir, lakin elm adamları təxminən 20 milyon ildən sonra onun da kiçilməyə başlayacağını proqnozlaşdırırlar.

Nazlı Almuradova