Sakitcə telefona baxır, sonra intihar edir Faciəyə aparan görünməz yol

Son illərdə gənclər arasında depressiya, panik atak və intihar hallarının artması narahatlıq doğurur.

Psixoloq Vüsalə Rüstəm Yenisabah.az-a açıqlamasında bu artımın səbəbləri ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.

O bildirib ki, yaxın keçmişdə insanlar bir-biri ilə canlı ünsiyyətdə olur, hisslərini paylaşmaqla emosional balansı qoruyurdular. Lakin indi vəziyyət tam fərqlidir:

“Canlı ünsiyyət tamamilə yoxa çıxmaq üzrədir, gənclər bir yerə əylənməyə getdikdə belə telefondan uzaqlaşa bilmirlər, hər kəsdə telefon asılılığı yaranıb. Emosional gərginlik bədəndə qalır, duyğular ölür, aqressivləşir və daxilən tənhalaşma başlayır”.

Psixoloq əlavə edib ki, bir çox valideynlər sosial vəziyyətlə əlaqədar uzun saatlar işlədikləri üçün uşaqları ilə kifayət qədər emosional bağ qura bilmirlər. Bu isə uşaqlarda anlayışsızlıq və diqqət çatışmazlığı ilə yanaşı, daxili boşluq hissi yaradır.

Vüsalə Rüstəm qeyd edib ki, uşaqlara uduzmaq və itirmək hissi öyrədilməlidir. Onun fikrincə, bu, psixoloji dayanıqlığın formalaşması üçün vacibdir:

“Bunun üçün uşaqlarla mütləq müxtəlif oyunlar, şahmat, dama oynanılmalıdır. Uşaq uduzmaq hissini yaşamalıdır. Bu hissi müxtəlif idman növləri ilə məşğul olan uşaq və gənclərə hiss etdirmək olur. İlk sevgisi alınmayan uşaqlar o zaman intihara əl atırlar ki, onlar boşluğa düşür, itirmək və uduzmaq hissi onların beyninə təsir edir və bu vəziyyətdən çıxa bilmirlər. Valideyn isə vəziyyəti anlaya bilmədiyi üçün kömək edə bilmir”.

Onun sözlərinə görə, uşaqlarda depressiv vəziyyətə meyllilik artıq 9-10 yaşlarından başlayır. Vüsalə Rüstəm qeyd edib ki, bölgələrdə bu cür uşaqlar psixoloq dəstəyini təhsil müəssisələrində, gənclər isə psixoloji mərkəzlərdə ala bilər. Lakin bu dəstəyə münasibətdə hələ də ciddi yanlış yanaşmalar var:

“Təəssüf ki, hələ də psixoloqa müraciət edənə 'dəli' kimi baxan bölgələr var. İnsanlar psixoloqla, psixiatrın fərqini başa düşmürlər. Düşüncə pozuqluğu, ruh aləmi, davranış pozuqluğu haqqında heç bir məlumatı olmayan Səkinə nənələr, ‘bizi biabır etmə’ deyərək zamanında nəvələrinə kömək göstərilməsinə imkan vermirlər. Bunu ayıb sayırlar. Əvəzində nə baş verir? Uşaq depressiyaya düşür, intihar edir. Nənə gələn insanlara sadəcə ‘alın yazısı belə idi’ deyib susur”.

İntihar hadisəsi beyin qatları ilə bağlıdır. Uzun zaman psixo-emosional vəziyyəti gərgin olan, davamlı bədbinləşən insanın beyin qatlarında kimyəvi sfera dəyişir. Qəfil qərar verir və icra edir. Beyin neyronları arasında həmin an əlaqə qırıq-qırıq, ya da tam itir. Ətrafımızdakı insanlara qarşı diqqətli olmaqla faciələri önləyə bilərik”.

Ekspert sonda vurğulayıb ki, bu cür halların qarşısını almağın yeganə yolu həm gənclərin, həm də valideynlərin psixoloji maariflənməsi və ətrafdakılara qarşı daha diqqətli yanaşmasıdır.

Əsmətxanım Rzazadə