Şəhəri sıxan tıxac probleminin yeni həll yollarından: İş saatları və iş günləri dəyişdirilməlidirmi?

Böyük şəhərlərin ən ağrılı problemlərindən biri olan nəqliyyat sıxlığı artıq təkcə sürücüləri deyil, bütövlükdə iqtisadiyyatı və şəhər həyatının keyfiyyətini təsir altına alır. Xüsusilə, Bakıda səhər və axşam saatlarında yaranan tıxaclar minlərlə insanın vaxt itkisinə, stressə və iş məhsuldarlığının azalmasına səbəb olur. Milli Məclisin iclasında deputat Fazil Mustafanın səsləndirdiyi təkliflər bu problemin həlli ilə bağlı fərqli yanaşmaları yenidən gündəmə gətirib.

Deputatın fikrincə, tıxac probleminin aradan qaldırılması üçün iş saatları və iş günləri ilə bağlı daha çevik modellər tətbiq olunmalıdır. Məsələn, bəzi ölkələrdə iş gününün səhər saat 7-də başlaması və 16:00-da başa çatması nəqliyyat yükünü daha balanslı şəkildə bölüşdürməyə imkan verir. Eyni zamanda, ayrı-ayrı müəssisələrin, xüsusilə bank və xidmət sektorunun bazar günü fəaliyyət göstərməsi, həftə içi günlərdə isə daha az yük yaratması mümkündür. Bu yanaşma ilk baxışdan qeyri-adi görünsə də, onun həm müsbət, həm də mənfi tərəfləri mövcuddur.

İş saatlarının mərhələli şəkildə dəyişdirilməsi səhər və axşam pik saatlarında nəqliyyat sıxlığını azalda bilər. İnsanların eyni vaxtda evdən çıxmaması və eyni saatda işdən qayıtmaması yollardakı yükü paylaşdırar.

Digər mühüm məqam iş vaxtının daha səmərəli istifadəsidir. Səhər tezdən başlayan iş günü günün qalan hissəsində şəxsi və ailə həyatı üçün əlavə zaman yarada bilər. Bu isə vətəndaşların psixoloji rahatlığına və iş motivasiyasına müsbət təsir göstərə bilər.

Alternativ iş günlərinin tətbiqi xidmət sektorunda çevikliyi artıra bilər. Məsələn, bankların və bəzi dövlət və özəl qurumların bazar günü fəaliyyət göstərməsi həftə içi günlərdə həm tıxacın, həm də xidmət növbələrinin azalmasına səbəb ola bilər.

Digər tərəfdən, iş rejimlərinin dəyişdirilməsi cəmiyyət üçün tam rahat qəbul edilən proses olmaya bilər. Səhər saat 7-də işə başlamaq xüsusilə ailəli şəxslər, məktəbəqədər uşaqları olan valideynlər üçün çətinlik yarada bilər. Uşaq bağçaları və məktəblərin iş qrafiki ilə uyğunluq problemi ortaya çıxa bilər.

Bazar günü iş rejiminin tətbiqi sosial və ailə münasibətlərinə mənfi təsir göstərə bilər. Cəmiyyətin böyük bir hissəsi üçün bazar günü ailə və istirahət günüdür və bu ənənənin pozulması narazılıq yarada bilər.

Bundan başqa, bütün sektorlar üçün vahid model tətbiq etmək mümkün deyil. İstehsal, təhsil, səhiyyə kimi sahələrdə iş saatlarının dəyişdirilməsi əlavə təşkilati və maliyyə xərcləri tələb edə bilər. Xüsusilə kiçik və orta sahibkarlar üçün bu dəyişikliklər əlavə yükə çevrilə bilər. Nəhayət, bu cür qərarların tələsik və geniş ictimai müzakirəsiz tətbiqi gözlənilən effekti verməyə, hətta yeni problemlər yaratmağa da səbəb ola bilər.

Fazil Mustafanın irəli sürdüyü təkliflər tıxac probleminin həlli üçün alternativ və müasir yanaşma kimi diqqət çəkir. Lakin bu ideyaların uğurla reallaşması üçün pilot layihələr, mərhələli tətbiq və cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrinin maraqlarını nəzərə alan balanslı qərarlar vacibdir. Tıxac probleminin həlli yalnız yolların genişləndirilməsi ilə deyil, insanların gündəlik həyat ritminin daha rasional təşkil olunması ilə mümkün ola bilər.

Leyla Mirzə, Bizimyo.info