“Sərxoş halda yola çıxan qadını maşın vurub, sürücünü həbs ediblər Bizdə hansı qanun işləyir?

Bakının Hava Limanı yolunda baş verən ağır yol-nəqliyyat hadisəsi ictimaiyyətdə geniş rezonans yaradıb.
Avtosfer.az azxeber.com-a istinadən xəbər verir ki, jurnalist İlkin Muradovun sosial şəbəkədə paylaşdığı məlumat müzakirələrə səbəb olub. Belə ki, sərxoş vəziyyətdə olan bir qadın avtomobildən düşərək yolun ortası ilə hərəkət edərkən taksi tərəfindən vurulub. Ardınca isə qadın yerə yıxıldığı an başqa bir yük maşını onun üzərindən keçib.
Hadisə şahidləri və kamera görüntüləri qadının qəfil yola çıxdığını təsdiqləyir. İddiaya görə, qadının yaxınları taksi sürücüsündən şikayətçi olmayıb, çünki sürücü onlara maddi kompensasiya verib. Lakin yük maşınının sürücüsü ilə barışıq əldə olunmayıb və nəticədə şikayət qüvvədə qalıb. Nəticədə istintaq və məhkəmə orqanları yük maşınının sürücüsünü 4 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edib.
"Bu, nə ictimai, nə də hüquqi ədalətə uyğundur”
Nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı bildirib ki, bu cür qərarlar cəmiyyətdə ciddi narazılıq yaradır:
"Belə hallarda hüquqi baxış bucağı uzun illərdir dəyişmir. Məsuliyyətsiz piyadaların səbəb olduğu qəzalarda belə, günahkar kimi sürücülər tanınır. Halbuki video görüntülərdə açıq şəkildə görünür ki, hadisədə günah piyadadadır.
Buna baxmayaraq, sürücü həbs edilir. Bu, doğru yanaşma deyil. Mövcud praktika dəyişməli, daha ədalətli qiymətləndirmə aparılmalıdır.”
Muradlı əlavə edib ki, insanların taleyi ilə mexaniki qərarlarla oynamaq düzgün deyil:
"Bu hadisələr nə hüquqi, nə də mənəvi baxımdan ədalətlidir. Xarici ölkələrdə qəza nəticəsində ölümlərdə, əgər piyada günahkar sayılırsa, cinayət işi bağlanır. Azərbaycanda isə vəziyyət fərqlidir və bu da ciddi narazılıq yaradır.”
"Bəzi hallarda hadisələr qazanc vasitəsinə çevrilir”
Ekspert vurğulayıb ki, bəzən zərərçəkmiş tərəf bu hadisələrdən maddi məqsədlə istifadə edir:
"Hadisə qurbanlarının yaxınları bunu sanki pul qazanmaq fürsəti kimi görür. Bu, biabırçılıqdır və ədalət prinsiplərinə tamamilə ziddir.”
Muradlı həmçinin xatırladıb ki, ötən il Heydər Əliyev prospektində yaşlı qadını vuran sürücüyə dörd il icbari iş cəzası verilib, prokurorluq isə daha ağır – azadlıqdan məhrumetmə cəzası tələb edib:
"Heç bir sürücü bilərəkdən piyadanı vurmur. Amma qərarlarda bu məntiq nəzərə alınmır.”
Hüquqşünas: Qanun düzgündür, problem tətbiqdədir
Hüquqşünas Əkrəm Həsənov qeyd edib ki, qanunda dəyişiklik etməyə ehtiyac yoxdur, əsas məsələ onun tətbiqindədir:
"Cinayət hüququnda əsas prinsip budur: hər kəs yalnız öz təqsirinə görə məsuliyyət daşıyır. Piyada icazəsiz yola çıxıbsa, bu düzgün deyil, amma bu fakt sürücünün məsuliyyətini tam aradan qaldırmır. Belə hallarda sürücünün cəzası yüngülləşdirilməlidir.”
Bəs, dünya təcrübəsində belə hadisələrə yanaşma necədir?
Rusiya Cinayət Məcəlləsi və Yol Hərəkəti Qaydaları sürücüləri əsas məsul şəxs hesab edir, lakin piyadanın da günahı sübuta yetirilərsə, sürücünün məsuliyyəti yüngülləşdirilə bilər. Əgər piyada icazəsiz yola çıxarsa, sürücü tam məsuliyyət daşımır. Ölüm və ya ciddi xəsarət hallarında, sürücü qəza anında diqqətini itirməyibsə, məsuliyyət azaldıla bilər.
Avropa ölkələrində də piyadanın səhvi ciddi şəkildə qiymətləndirilir. Ölüm hallarında, piyada qanunsuz yerdən keçibsə, cinayət işi çox vaxt bağlanır. Sağ qalan piyadalar üçün məsuliyyət nisbətən nəzərə alınır, sürücü yalnız diqqətsizlik və sürət həddini aşmaq kimi hallar zamanı cəzalanır.
ABŞ-da da qanunvercilik Rusiya və Avropadakına bənzərdi. Piyadanın səhvi (jaywalking və s.) cinayət məsuliyyətinə gətirib çıxara bilər, sürücünün məsuliyyəti azalır. Qəzaların təhlilində kamera və şahid ifadələri əsas rol oynayır. Əksər hallarda sürücülər yalnız qəza anında sürət və diqqət qaydalarını pozarsa cəzalanır.