Sevgisiz böyüyən uşaqlarDAHİ olur ARAŞDIRMA

İntuisiya ilə düşünəndə, uşağın intellektual və yaradıcılıq inkişafı üçün ən yaxşı şəraitin sabit və qayğıkeş ailədə yarandığı qənaətinə gəlmək olar.

News24.az “The Conversation” elmi nəşrinə istinadən xəbər verir ki, istedad və emosional rifah bir-biri ilə yanaşı getmir:

“Məşhur yaradıcı şəxslərin bioqrafiyalarının təhlili göstərir ki, onların bir çoxu psixoloji sabitliyin olmadığı mühitdə böyüyüblər. Gözləntilərin əksinə olaraq, uşaqlıqda yaşanan çətinliklər tez-tez zəngin daxili dünyanın və təsəvvür gücünün formalaşması üçün əsas olur. Bu da psixoloji müdafiənin bir növüdür. Ağrı və təkliyə cavab olaraq yaradılan xəyali ssenarilər zamanla bədii ideyalara, mətnlərə, rəsmlərə və obrazlara çevrilir.

Ən tanınmış nümunələr arasında Vinsent van Qoq, Frans Kafka, Edqar Allan Po, Virciniya Vulf və Şineyd O’Konnor var. Onların hamısı ağır uşaqlıq illəri yaşamış, lakin bənzərsiz bədii nailiyyətləri ilə dünya şöhrəti qazanmışlar. Lakin çox vaxt bu yaradıcı dahi insanlar dərin daxili ziddiyyətlər və psixoloji pozğunluqlarla mübarizə aparıblar.

Son araşdırmalardan biri yaradıcılığın inkişafında iki əsas trayektoriyanı fərqləndirir:

Müsbət model: Uşaq, ilhamverici valideynləri müşahidə edərək oyun və təqlid yolu ilə özünü reallaşdırmağa çalışır.

Müdafiəvi model: Yaradıcılıq, dəstək və sevgi çatışmazlığından doğan narahatlıqla mübarizə vasitəsinə çevrilir.

Britaniyalı psixoanalitik Donald Vinnikott “Oyun və reallıq” (1971) adlı kitabında bu mexanizmi belə izah edir:

Uşaq emosional boşluqla qarşılaşdıqda kompensasiyaedici davranış formaları, ritual, fantaziya və xəyali dünyalar yaradır. Zaman keçdikcə bu mexanizmlər sabit yaradıcı bacarıqlara çevrilə bilər. Lakin bununla yanaşı, davranış çətinlikləri və sosial əlaqələr qurmaqda problemlər də yarana bilər.

Bəzi tədqiqatçılar hesab edirlər ki, ailədə yaşanan mülayim çətinliklər istedadın inkişafı üçün stimul ola bilər. Lakin müəyyən bir stres həddini aşdıqda, mənfi nəticələr potensial faydalardan üstün olur.

Yəni sınaqla dəstək arasındakı balans əsas amildir bu balans müəyyən edir ki, erkən yaşantılar yaradıcılıqla ifadə olunacaqmı, yoxsa dağıdıcı daxili konfliktlərə çevriləcək”./lent