“Sinologiya”ya etibar etmək olarmı?..

...Deməli, Böyük Britaniya-Çin Şəffaflığı xeyriyyə təşkilatının yeni hesabatı Çin Kommunist Partiyasının Çin tədqiqatları ilə məşğul olan Böyük Britaniya universitetlərinə qarşı təzyiqlərinin narahatedici mənzərəsini təqdim edib.

…50 peşəkar arasında aparılan sorğuda Çində akademiklərin ailələrinə nəzarət, hədə-qorxu, senzura və təzyiq halları aşkar edilib.

Çinli tələbələrin tələbə yoldaşlarına casusluq etməyə məcbur edildiyi, bəzi akademiklərin isə Pekinlə "mümkün" əlaqələrə görə vəzifəsinin aşağı salındığı bildirilir.

SİA-nın məlumatına görə, bu barədə The Spectator məlumat yayıb.

Çin Tələbələr və Alimlər Assosiasiyası (CSSA) və Konfutsi İnstitutları kimi Çin Kommunist Partiyasının nəzarətində olan qurumların fəaliyyətinə xüsusi diqqət yetirilib.

Guya dil və mədəniyyəti təbliğ edən sonuncular senzura və nəzarətdə ittiham olunurlar.

Onlardan 30-u Britaniyada, digər ölkələrdən çoxdur. Məktəblərdə Mandarin dili üçün hökumətin demək olar ki, bütün maliyyəsi (2015-2024-cü illərdə 27 milyon funt sterlinq) bu institutlardan keçir və müəllimlər Çin Kommunist Partiyasına sədaqətlərinə görə siyasi yoxlanılır.

Digər ölkələrdə - İsveç, Avstraliya, Kanada, ABŞ - Konfutsi İnstitutları xarici təsirlə bağlı narahatlıqlara görə bağlanır, lakin Britaniyada onlar açıq qalır.

Üstəlik, Böyük Britaniyadakı 19 HSK test mərkəzindən 18-i bu təşkilatlar tərəfindən idarə olunur ki, bu da qiymətləndirmənin müstəqilliyinə şübhələr yaradır.

Bəziləri artıq bağlanır, məsələn, CCP povestlərini təbliğ etdiyinə görə tənqid edilən Kembric Universitetindəki Çin Forumu...

Bununla belə, Londondakı ən böyük Çin araşdırma mərkəzi sponsorlarının, o cümlədən Pekinlə əlaqəsi olan bir iş adamının təfərrüatlarını açıqlamaqdan imtina edir.

Qarşıdan gələn universitetlərdə söz azadlığı haqqında qanun xarici təzyiqlərə qarşı alətə çevrilə bilər.

Əgər onun qaydaları ciddi şəkildə tətbiq olunarsa, ekspertlər Britaniya universitetlərində Konfutsi İnstitutlarının və CSSA-ların mövcudluğunun sual altına düşə biləcəyinə inanırlar.

Əli Babayev