Suriya 14 illik vətəndaş müharibəsindən sonra birləşə biləcəkmi?

14 illik vətəndaş müharibəsindən sonra Suriya 2024-cü ilin dekabrında ölkə prezidenti Bəşər Əsədin devrilməsi ilə yeni bir mərhələyə qədəm qoyub. Lakin münaqişənin uzun illər davam etdiyi bu ölkənin gələcəyi hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır.

Missiya.Az Reuters-ə istinadən xəbər verir ki, Əsəddən sonrakı dövrdə Suriya faktiki olaraq Fərat çayı boyunca iki hissəyə bölünüb. Çayın qərb sahilində Suriya prezidenti Əhməd Şəranın rəhbərlik etdiyi Dəməşq hökuməti, şərq sahilində isə ABŞ-nin dəstəklədiyi Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) yerləşir.

SDQ-nin əsas hissəsini Türkiyənin terror təşkilatı kimi tanıdığı YPG təşkil edir. Qeyd olunur ki, Dəməşq rejimi ABŞ və Türkiyənin dəstəyini arxasına alaraq ölkənin təxminən üçdə ikisinə nəzarət edir, SDQ isə enerji ehtiyatları və mühüm infrastruktur obyektləri daxil olmaqla, qalan əraziləri idarə edir.

Əraziyə nəzarət uğrunda mübarizə xüsusilə Hələb vilayətinin Mənbic şəhərindəki Tişrin bəndi ətrafında şiddətlənib. Burada SDQ ilə Türkiyənin dəstəklədiyi Suriya Milli Ordusu (SNA) arasında döyüşlər baş verib.

Yeni yaradılan 80-ci diviziyanın briqada komandiri Mutasem Abbas bildirib ki, “Əgər SDQ fəaliyyətini dayandırarsa, Suriya yenidən canlana bilər.”

Digər tərəfdən, Dəməşqdə 86-cı diviziyanın rəhbəri təyin edilən Əhməd İhsan Fəyyad əl-Hays (Əbu Hakim Şakra) mübahisəli şəxs olaraq qalır. BMT onun 2019-cu ildə müharibə cinayətləri törətdiyini, ABŞ isə 2021-ci ildə onu sanksiya siyahısına saldığını açıqlayıb.

Əl-Hays: “Şəranın gözü həmişə Dəməşqdə olub. QSD-nin işğal etdiyi torpaqlarımı geri istəyirəm. Bunun üçün ölümünə mübarizə aparacağam.”

QSD-yə bağlı qadın qüvvələrinin (YPJ) komandiri Sözdar Derik isə buna belə reaksiya verib: “Bu şəxslər beynəlxalq məhkəmələr qarşısında cavab verməlidir.”

ABŞ Dövlət Departamenti isə Suriya üçün “dinc, firavan və sabit bir gələcək” istədiyini açıqlayıb və bu məqsədlə SDQ ilə Dəməşq hökuməti arasında inteqrasiyaya təzyiq göstərdiyini bildirib.

Martın 10-da Əhməd Şəra və SDQ komandiri Mazlum Abdi arasında SDQ-nin Suriya ordusuna inteqrasiyasını nəzərdə tutan razılaşma imzalansa da, Reuters-in məlumatına görə, sazişin icrasında indiyədək heç bir irəliləyiş əldə olunmayıb.

Suriyanın Rakka şəhərində yaşayan və yerli hüquq qruplarını dəstəkləyən Meryem adlı sakin deyir ki, illərdir müxtəlif hakimiyyətlərin təsiri altında yaşayıb: “Əvvəl Əsəd, sonra İŞİD, indi isə kürd hakimiyyəti. SDQ İŞİD bəhanəsi ilə günahsız insanları həbs edir. Ölkə faktiki bölünüb və insanlar parçalanma təhlükəsi ilə üz-üzədir.”

Seyranə Quliyeva
Missiya.Az