Tarixin ən varlı insanı Mansa Musa kimdir?

Tarixin ən varlı insanı Mansa Musa kimdir?

Dünyanın indiyə qədər yaşamış ən zəngin insanını tanıyırsınızmı? Bu ad Mansa Musadır. O, Mali İmperiyasının ən qüdrətli hökmdarı və bəşəriyyətin gördüyü ən böyük sərvət sahiblərindən biri olub.

Qaynarinfo xəbər verir ki, Mali İmperiyası 13-cü əsrin əvvəllərində qurulub və 17-ci əsrin sonlarına qədər mövcud olub. Bu imperiyanın ilk paytaxtı Niani şəhəri idi. 1280-ci ildə doğulan Mansa Musa 1312-ci ildə taxta çıxıb və imperiyanı ən güclü dövrünə çatdırıb. Onun hakimiyyəti dövründə imperiyanın sərhədləri indiki Seneqal, Mali, Burkina Faso, Niger, Qvineya və Fil Dişi Sahilini əhatə edəcək şəkildə genişlənib.

Mansa Musa dövründə Mali İmperiyası dünyadakı qızıl ehtiyatlarının təxminən yarısını (Amerika qitəsindəki ehtiyatlar istisna olmaqla) nəzarətində saxlayırdı. Lakin bu sərvət yalnız qızıl mədənlərindən gəlmirdi. Əhəmiyyətli ticarət yolları və zəngin duz mədənləri də imperiyanın sərvətini artıran əsas amillərdən idi.

O dövrdə Afrikanın ən önəmli ticarət və mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan Timbuktu Mansa Musa dövründə daha da çiçəklənib.

1324-cü ildə Mansa Musa Məkkəyə həcc ziyarətinə yollanıb və bu səfəri tarixdə ən dəbdəbəli səyahətlərdən biri kimi iz buraxıb. O, keçdiyi hər yerdə o qədər çox qızıl paylayıb ki, iqtisadiyyata təsiri hələ illərlə davam edib.

Səfər haqqında bəzi faktlar:

* 8.850 kilometrlik yol qət edib.

* 72 min nəfərlik bir karvanla səyahət edib.

* Dəvələr qızıl yüklü olub və yanında 1 milyard dollar dəyərində qızıl daşıyıb.

* Yol boyu ehtiyacı olan insanlara qızıl və hədiyyələr paylayıb.

* Təxminən 52 məscid inşa etdirib.

Bu səfər Mansa Musa adını bütün İslam dünyasında və Avropada məşhur edib. Onun heyrətamiz sərvəti və xeyirxahlığı əfsanəyə çevrilib.

Mansa Musa istəmədən Mağrib bölgəsinin iqtisadiyyatına zərbə vurub. Çünki:

* Payladığı qızılın miqdarı o qədər çox olub ki, bölgədə inflyasiya yaradıb.

* Qızılın dəyəri azalıb və bazarlarda qiymətlərin sürətlə qalxmasına səbəb olub.

* Bu iqtisadi böhran bölgəyə təxminən 1,5 milyard dollarlıq itkiyə başa gəlib.

* Mansa Musa bu problemi həll etmək üçün dönüş yolunda sələmçilərdən qızıl almağa çalışıb, lakin bu da inflyasiyanı tam dayandıra bilməyib.

Elm və mədəniyyətə töhfələri

Mansa Musa təkcə sərvəti ilə deyil, elmi və mədəni inkişafı dəstəkləməsi ilə də tanınır.

* Timbuktu şəhərini elmi və mədəniyyət mərkəzinə çevirib.

* Dünyanın ilk universitetlərindən biri olan Sankore Universitetini inşa etdirib.

* Müsəlman alimləri və memarları imperiyasına dəvət edib.

* İslam elmlərinin və memarlığının inkişafına böyük töhfə verib.

Mansa Musanın dəqiq nə vaxt və necə öldüyü bilinmir. Bəzi mənbələr onun taxtı oğluna təhvil verərək dinc şəkildə öldüyünü, digərləri isə 1337-ci ildə vəfat etdiyini irəli sürür.

Onun ölümündən sonra Mali İmperiyası zamanla zəifləyib və nəhayət 17-ci əsrin sonlarında süqut edib. Lakin Mansa Musa və onun möhtəşəm sərvəti tarixdə əbədi olaraq qalıb.

Mansa Musa o qədər zəngin olub ki, onun sərvətinə dəqiq bir qiymət qoymaq mümkün deyil.

Təxminlərə görə:

* Bəzi mənbələr onun sərvətini 400 milyard dollar dəyərində hesablayır.

* Digər araşdırmalar onun sərvətinin bugünkü ekvivalenti 2 trilyon dollar olduğunu göstərir.

* Bu isə onu təkcə tarixin deyil, bütün zamanların ən varlı insanı edir.

Nəticə

Mansa Musa təkcə sərvəti ilə deyil, mədəniyyətə verdiyi töhfələr və tarixi təsiri ilə də unudulmaz bir hökmdar olub. Onun Məkkə səfəri, qızıl paylaması və Timbuktu şəhərinin inkişafı təkcə Afrika deyil, dünya tarixində iz buraxıb.

Bugünkü milyarderlərlə müqayisə edildikdə belə, onun sərvəti ölçüyəgəlməz dərəcədə böyükdür. İndi “tarixin ən zəngin insanı kimdir?” sualının cavabı aydındır: Mansa Musa!

AzPost.az

Paylaş