Tədqiqat: Güclü zəlzələ Sakit okeanın şimal qərbində dəniz səviyyəsini kəskin qaldıra bilər

Bakı, 1 may, AZƏRTAC

Sakit okeanın şimal-qərbində baş verə biləcək güclü zəlzələ Şimali Kaliforniyadan Vaşinqtona qədər sahilyanı əraziləri tez bir zamanda dəyişdirə bilər ki, bu da torpaqların sürətlə batmasına, dəniz səviyyəsinin kəskin yüksəlməsinə və yerli icmalar üçün daşqın riskinin artmasına səbəb olacaq.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə “Proceedings of the National Academy of Sciences” jurnalında Kanadadan Kaliforniyaya qədər uzanan Kaskadiya qırılması boyunca böyük zəlzələnin potensial təsirlərini araşdıran yeni tədqiqatla bağlı məqalədə bildirilir.

“The Guardian” xəbər verir ki, araşdırmaya görə, yaxın 50 il ərzində qırılan xəttə 8,0 bal gücündən daha böyük zəlzələ ehtimalı 15 faizdir. Bölgə güclü sunamiyə səbəb ola biləcək, geniş dağıntılarla nəticələnəcək və on minlərlə insanın ölümünə gətirib çıxaracaq belə bir hadisəyə çoxdan hazırlaşır.

Tədqiqata görə, böyük bir zəlzələ sahil boyu torpaqların altı futdan çox çökməsinə səbəb ola və sahil icmalarına, infrastruktura və ekosistemlərə uzunmüddətli təsirlərlə daşqın sahələrini əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirə bilər.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi və “Virginia Tech”də Yer elmləri üzrə dosent Tina Dura bildirib ki, iqlimlə bağlı dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi tədricən baş versə də, bu dəyişikliklər birdən-birə baş verəcək və onilliklər və ya əsrlər boyu davam edəcək. Ən əhəmiyyətli təsirlər Vaşinqtonun cənubunda, Oreqonun şimalında və Kaliforniyanın şimalında əhalinin daha çox məskunlaşdığı hissələrdə baş verəcək. Tədqiqat qeyd edir ki, növbəti böyük zəlzələ 2100-cü ildə baş verərsə( bu vaxta qədər onun 8.0 bal gücündən böyük olması ehtimalı 29 faizdir) iqlimin yaratdığı dəniz səviyyəsinin qalxması ilə qırılma boyunca aşağıda yerləşən bəzi ərazilər heç vaxt bərpa oluna bilməz.

Müəlliflər ümidvar olduqlarını bildiriblər ki, tədqiqatın nəticələri qərar qəbul edənlərə və sahilyanı icmalara iqlim dəyişikliyinin səbəb olduğu zəlzələlərin və dəniz səviyyəsinin qalxmasının yaratdığı təhlükələrə daha yaxşı hazırlaşmaqda kömək edəcək.

Kaskadiya subduksiya zonasında sonuncu böyük zəlzələ 1700-cü ildə baş verib və dəniz səviyyəsinin dəqiqələr ərzində altı futdan çox qəfil yüksəlməsinə, eləcə də sahil icmalarını viran edən və Yaponiyaya qədər görünən təsirləri olan nəhəng sunamiyə səbəb olub.

Son tədqiqatlar göstərir ki, Kaskadiya subduksiya zonasında 9.0 bal gücündə zəlzələ 30 mindən çox insanın ölümünə səbəb ola, 170 min sahil strukturunu zədələyə və ya məhv edə və 81 milyard dollardan çox iqtisadi zərərə gətirib çıxara bilər.