Tehran Bakıya təzyiq dilini dəyişmir İran Azərbaycan münasibətləri yenidən gərginlik xəttinə girir...

İyunun 30-da İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsmayıl Bəqainin verdiyi bəyanat, Bakı-Tehran münasibətlərində yenidən suallar və şübhələr doğurdu. Bəqainin cavablandırdığı sual və verdiyi mesajlar göstərir ki, Tehran hələ də Azərbaycanı İsraillə hərbi əməkdaşlıqda ittiham etmək üçün zəmin axtarır. Bu isə Azərbaycan tərəfinin illərdir verdiyi aydın və qəti izahları görməzliyə vurmaq cəhdidir.

Bəqai brifinqdə jurnalistin “İsrail dron atmaq üçün Azərbaycan torpağından istifadə edibmi?” sualına cavab verərkən bildirib ki, bütün qonşu ölkələr, o cümlədən Azərbaycan, “sionist rejimin” İrana qarşı ərazilərindən istifadə etməsinə imkan verməyəcəklərini bəyan ediblər. Lakin iranlı diplomatın bu fikirlərlə yanaşı səsləndirdiyi “qaldırdığımız bütün məsələlər” və “hərbi və təhlükəsizlik qurumlarımız hər bir hadisəni izləyəcək” kimi ifadələri göstərir ki, Tehran şübhələrini saxlayır və zaman-zaman bunları təzyiq aləti kimi istifadə etməyə davam edir.

Politoloq Elxan Şahinoğluna görə, İsmayıl Bəqainin “qaldırdığımız bütün məsələlər” ifadəsi xüsusilə diqqətəlayiqdir. Şahinoğlu yazır ki, bu ifadə Tehranın Azərbaycana qarşı şübhələrinin hələ də gündəmdə saxlandığını və tam aradan qalxmadığını göstərir. İran rəsmilərinin zaman-zaman bu cür ritorikaya qayıtması, əslində Azərbaycanın müstəqil xarici siyasətini nəzarət altına almaq istəyindən qaynaqlanır.

Ekspertin fikrincə, Azərbaycan tərəfinin dəfələrlə “üçüncü ölkələrin” Azərbaycan ərazisindən İrana qarşı istifadə etməyəcəyinə dair verdiyi izahatlar Tehranı razı salmır. Bu isə məntiqi izahdan çox siyasi təzyiq niyyəti daşıyır.

Elxan Şahinoğlu əlavə edir:“Tehran Azərbaycanın İsraillə münasibətlərini öz təhlükəsizliyinə birbaşa təhdid kimi təqdim etməyə çalışır. Halbuki Azərbaycan bu münasibətləri öz dövlət maraqları çərçivəsində qurur və heç bir qonşu dövlətə qarşı yönəlmir. Amma İran buna inanmır və təzyiq ritorikasını vaxtaşırı təzələyir”.

Politoloqun diqqət çəkdiyi digər mühüm məqam isə İranla Rusiya arasında Azərbaycanın ünvanına sinxron təzyiqlərin artmasıdır. Son günlər Rusiya mediasında və rəsmilərində də Azərbaycana qarşı ritorikanın sərtləşməsi müşahidə olunur. Həm Tehran, həm də Moskva Bakının Qərblə, xüsusilə İsraillə və Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşmasını narahatlıqla izləyir:“Bəlkə də Tehran və Moskva arasında hansısa koordinasiya var. Hər iki ölkə Cənubi Qafqazda nüfuzlarını itirməkdədir və Azərbaycan bu prosesin mərkəzindədir. Bakı həm Qərblə əlaqələri gücləndirir, həm də regionda balanslı mövqe tutur. Bu isə Rusiya və İranın təsir imkanlarını zəiflədir”.

Azərbaycan tərəfi bu cür ittihamlara və ya “yumşaq formada” səsləndirilən təhdidlərə indiyə qədər səbirli və diplomatik tonda cavab verib. Rəsmi Bakı öz ərazisinin heç bir üçüncü ölkəyə qarşı istifadə edilmədiyini və edilməyəcəyini bəyan edib. Azərbaycan rəsmiləri bir neçə dəfə İran tərəfini qarşılıqlı hörmət və qeyri-müdaxilə prinsipinə əməl etməyə çağırıblar.

Lakin Tehran bu izahatları rəsmən qəbul etsə də, zaman-zaman “şübhə” ritorikasını yenidən gündəmə gətirir. Bu da iki ölkə arasında etimadın tam bərpa olunmadığını göstərir.

İranın bu cür davranışları Azərbaycanla münasibətlərin normallaşmasına xidmət etmir. Əksinə, şübhə və təhdid tonu, hərbi strukturların “bütün hadisələri izləyəcəyik” bəyanatları münasibətlərə süni gərginlik yükləyir. Tehran başa düşməlidir ki, Bakı bölgədə müstəqil və balanslı siyasət yürüdür və kənardan gələn ittihamlar bu kursu dəyişməyəcək.

Azərbaycan isə bu ritorikaya qarşı soyuqqanlı, lakin prinsipial mövqeyini qorumaqda davam edir. Bu, Azərbaycanın siyasi yetkinliyinin və regional liderlik ambisiyalarının göstəricisidir.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”