Ukrayna bu göstəricidə Belarus və Rusiyanı qabaqlayıb...

...BMT-nin İnsan İnkişafı İndeksinin yeni 2025-ci il versiyası göstərdi ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi təkcə təcavüzkarlara deyil, həm də qurbanlara təsir edib.

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə CEPA yazır.

Son 15 ildə Rusiya əsas rifah göstəriciləri - səhiyyə, təhsil və adambaşına düşən gəlirlər üzrə praktiki olaraq heç bir irəliləyiş əldə etməyib.

Son reytinqdə ölkə 2015-ci ildən bəri 12 pillə geriləyərək, əvvəlki qazanclarını faktiki olaraq silməklə 64-cü yerdə, müharibədə Kremlə dəstək verən Belarus isə 10 pillə geriləyərək 65-ci yerdə qərarlaşıb.

Təcavüz hədəfi olan Ukrayna da 10 pillə geriləyərək 87-ci yerdə qərarlaşıb.

Dağıntıların miqyası 1 trilyon dollardan çox ziyan vurub və təxminən 5,7 milyon vətəndaş mühacirət etməyə məcbur olub. Buna baxmayaraq, hüquqlar, ətraf mühit və mətbuat azadlığını nəzərə alan Sosial Tərəqqi İndeksində (SPI) Rusiya 77-ci, Belarus 66-cı olduğu halda, Ukrayna 63-cü yeri tutaraq təcavüzkarları geridə qoyub.

Moskvanı dəstəkləyən Çin HDI-də 78-ci, SPI üzrə 71-ci yerdə qərarlaşsa da, 2011-ci ildən bəri 30 pillə yüksələrək bir çox Asiya ölkələrinə xas artım nümayiş etdirib.

Müharibə indiyədək Avropa və Şimali Amerikanın əksər ölkələrinin reytinqlərinə az təsir göstərib.

Lakin hərbi xərclərin artması artıq resursların balansına təsir edir.

NATO 2035-ci ilə qədər müdafiə xərclərini ÜDM-in 5 faizə çatdırmağı planlaşdırır və 2025-ci ildə yalnız ABŞ və altı ölkə – Polşa, Litva, Latviya, Estoniya, Norveç və Danimarka 3 faizlik həddi keçib.

İnsan İnkişafı İndeksində 17-ci və SPI-də 31-ci yerdə olan Birləşmiş Ştatlar 2026-cı il üçün 1 trilyon dollarlıq müdafiə büdcəsi hazırlayır ki, bu da bütün digər NATO müttəfiqlərinin birləşdiyindən təxminən iki dəfə çoxdur.

Bu, təhsil və səhiyyə sahəsində yeni məhdudiyyətlər vəd edir, lakin analitiklər vurğulayırlar ki, qlobal qeyri-sabitlik dövründə təhlükəsizliklə bağlı küncləri kəsmək daha da baha başa gələ bilər.

Əli Babayev