Ukraynanın borc problemi: Gələcəkdə nə gözlənilir?

Müəllif:Gülbəniz Hüseynli/Banco.az

Ukrayna illərdir davam edən müharibə şəraitində həm iqtisadi, həm də sosial çətinliklərlə mübarizə aparır. 2014-cü ildə Krımın ilhaqından başlayaraq, ölkə beynəlxalq maliyyə dəstəyi ilə ayaqda qalmağa çalışır. Ancaq alınan borcların sürətlə artması və iqtisadiyyatın zəif inkişafı ciddi problemlər yaradıb.

Banco.az xəbər verir ki, iqtisadçı Eldəniz Əmirov mövcud vəziyyəti təhlil edərək, Ukraynanın borc yükündən xilas ola bilməsi üçün üç mümkün ssenarini açıqlayıb.

"Son on ildə Ukrayna beynəlxalq maliyyə təşkilatlarından, Avropa İttifaqından və digər ölkələrdən təxminən 90-100 milyard dollar kredit alıb. Bunun üzərinə 50 milyard avro həcmində maliyyə yardımları da əlavə olunub. Nəticədə, Ukraynanın xarici borcu 2024-cü ilin ikinci rübündə 169 milyard dolları keçib.

2023-cü ildə ölkənin ümumi daxili məhsulu (ÜDM) 207 milyard dollar olub ki, bu da xarici borcun ÜDM-in 80%-ni keçdiyini göstərir. Daha təhlükəli olan isə, gələn il borcun iqtisadiyyatı üstələmə ehtimalıdır. Artıq Ukrayna Avropa İttifaqından 35 milyard avro kredit almaq üçün müqavilə imzalayıb və bu məbləğin bir hissəsini əldə edib. Borc səviyyəsi sürətlə 200 milyard dollara yaxınlaşır."

İqtisadçı Eldəniz Əmirov bu böhranın həllini üç fərqli ssenari çərçivəsində qiymətləndirib:

"Birinci, pis ssenaridə Ukraynanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü təhlükə altına düşə bilər. Müharibə uzandıqca, borcların ödənilməsi qeyri-mümkün hala gələ bilər, bu da ölkənin beynəlxalq arenada daha da zəifləməsinə səbəb olacaq.

İkinci, orta ssenaridə Qərb Ukraynanın borclarını yüngülləşdirmək üçün yenidən strukturlaşdırma həyata keçirə və uzunmüddətli ödəniş möhlətləri təqdim edə bilər. Bu, Ukraynanın iqtisadi stabilliyini bərpa etməyə kömək edər.

Üçüncü və ən yaxşı ssenaridə isə, Rusiyanın dondurulmuş valyuta ehtiyatları Ukraynanın borclarının ödənilməsində istifadə oluna bilər. Bu ehtiyatlar Qərb tərəfindən sanksiyalar çərçivəsində dondurulub və müharibədən sonra Ukraynanın bərpası üçün istifadəsi müzakirə edilir."

Eldəniz Əmirov vurğulayıb ki, Ukraynanın borclarını ödəmə qabiliyyəti müharibənin necə və nə zaman bitəcəyindən asılıdır:

"Əgər müharibə Rusiyanın qələbəsi ilə nəticələnərsə, o zaman tamamilə fərqli bir siyasi və iqtisadi vəziyyət yaranacaq. Bu halda bütün mövcud ssenarilər əhəmiyyətini itirə bilər. Lakin müharibə Ukraynanın maraqları çərçivəsində başa çatarsa, Qərbin dəstəyi ilə ölkənin borc yükünün azaldılması mümkün ola bilər."