Ulu Öndərin siyasi uzaqgörənliyi müasir Azərbaycanın tərəqqisini təmin etdi

Modern.az Milli Məclisin deputatı Mahir Süleymanlının müsahibəsini təqdim edir:

- 1993-cü ilin iyununda xalqın təkidli tələbi ilə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə qayıdışı müasir dövlətçilik tariximizin dönüş nöqtəsidir. 15 İyun – Milli Qurtuluş Gününün əhəmiyyəti barədə nə deyə bilərsiniz?

- Ulu Öndər Heydər Əliyev müasir Azərbaycanın banisi və xilaskarı kimi müasir dövlətçilik tariximizdə əbədi iz qoymuşdur. Onun siyasi uzaqgörənliyi və milli maraqlara sadiqliyi müstəqilliyimizin möhkəmlənməsində və ölkəmizin inkişafında əsas amil oldu.

1990-cı illərin əvvəllərində müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan mürəkkəb, ziddiyyətlərlə dolu, təhlükələrlə səciyyələnən dövrə qədəm qoymuşdu. Siyasi sabitliyin pozulduğu, hakimiyyət uğrunda mübarizənin getdikcə kəskinləşdiyi bir vaxtda bölgələrdə separatçı qüvvələr baş qaldırmışdı. Ermənistanın genişmiqyaslı təcavüzü, xalq-ordu birliyinin olmaması, iqtisadi çöküş və sosial xaos Azərbaycan dövlətçiliyinin varlığını təhlükəyə məruz qoymuşdu. Məhz belə bir məqamda xalqın təkidli tələbi ilə Ümummilli Lider Heydər Əliyev Naxçıvandan Bakıya qayıtdı və 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. Bu əlamətdar hadisə tarixdə dönüş nöqtəsi kimi qalmaqla yanaşı, Milli Qurtuluş Günü kimi xalqımızın yaddaşına əbədi həkk olundu.

1993-cü il oktyabrın 3-də Heydər Əliyev xalqın yüksək etimadı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi. Bu, cəmiyyətin sabitlik, təhlükəsizlik və inkişaf naminə qətiyyətli iradəsinin təcəssümü idi. Ulu Öndərin siyasi uzaqgörənliyi, idarəçilik təcrübəsi və milli maraqlara əsaslanan prinsipial mövqeyi sayəsində ölkəmiz tezliklə dərin böhrandan çıxaraq tərəqqi və inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Hakimiyyətə gəldikdən dərhal sonra Ümummilli Lider Heydər Əliyev ilk növbədə hüquqi və institusional islahatlara üstünlük verdi, dayanıqlı idarəetmə modelinin formalaşdırılması istiqamətində ardıcıl addımlar atdı. Beləliklə, demokratik dövlət quruculuğu üçün vacib sayılan institusional mexanizmlərin effektiv fəaliyyəti tam təmin edildi.

Heydər Əliyevin gərgin səyləri sayəsində 1995-ci il noyabrın 12-də referendum yolu ilə qəbul edilən Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası hüquqi dövlət quruculuğunun əsasını təşkil etdi. Bu sənəd müstəqil Azərbaycanın siyasi-hüquqi modelini müəyyənləşdirdi və vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasına hüquqi zəmin yaratdı. Konstitusiyada dövlətin dünyəvi, demokratik, hüquqi və unitar xarakteri təsbit olundu, insan hüquq və azadlıqlarının qorunması əsas prinsip kimi irəli sürüldü. Eyni zamanda, hakimiyyət bölgüsü, qanunverici, icra və məhkəmə orqanlarının qarşılıqlı münasibətləri dəqiq şəkildə müəyyənləşdirildi.

- Ulu Öndərin əsasını qoyduğu praqmatik xarici siyasət və çoxvektorlu enerji strategiyasının Azərbaycanın geosiyasi mövqeyinin möhkəmlənməsi baxımından əhəmiyyətini necə xarakterizə etmək olar?

- Ümummilli Lider Heydər Əliyev tərəfindən yürüdülən xarici siyasət beynəlxalq hüquqa əsaslanan, balanslaşdırılmış və milli maraqlara xidmət edən strategiya kimi ölkəmizə mühüm nailiyyətlər qazandırdı. Regionda və daha geniş miqyasda etibarlı dostluq və tərəfdaşlıq əlaqələri quruldu, qlobal güclərlə əməkdaşlıq genişləndirildi. Azərbaycan nüfuzlu beynəlxalq qurumlarda fəal iştirak edərək öz obyektiv mövqelərini təqdim etməyə başladı.

1994-cü il sentyabrın 20-də Heydər Əliyevin siyasi iradəsi ilə Bakıda dünyanın 8 ölkəsinin 13 aparıcı neft şirkəti ilə imzalanan “Əsrin müqaviləsi” ölkəmizin enerji strategiyasında yeni dövrün başlanğıcı oldu. Bu müqavilə ilə ölkənin zəngin enerji ehtiyatları qlobal bazarlara çıxarılmağa başlandı. Heydər Əliyev tərəfindən yürüdülən neft strategiyası yalnız iqtisadi deyil, həm də geosiyasi baxımdan son dərəcə əhəmiyyətli idi. Müqavilə Azərbaycanın müstəqil enerji siyasətini formalaşdırdı və ölkəni dünya enerji xəritəsində strateji aktora çevirdi. Xarici investisiyaların cəlb olunması isə infrastruktur layihələrinin genişlənməsinə, iş yerlərinin artmasına və sosial rifahın yüksəlməsinə təkan verdi.

Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə reallaşdırılan Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri və digər beynəlxalq enerji layihələri Azərbaycanın beynəlxalq iqtisadi və geosiyasi mövqeyini xeyli möhkəmləndirdi. Bu layihələr vasitəsilə dövlətimiz həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyinə töhfə verməyə başladı.

Bu mərhələdə ölkənin təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün güclü ordu quruculuğuna və effektiv müdafiə strategiyasının hazırlanmasına başlanıldı. Hərbi potensialın artırılması, peşəkar zabit korpusunun formalaşdırılması istiqamətində mühüm addımlar atıldı. Bu proses Azərbaycanın təhlükəsizlik çağırışlarına qarşı daha dayanıqlı və hazırlıqlı olmasına zəmin yaratdı.

- Ümummilli Liderin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən sosial-iqtisadi islahatlar müasir Azərbaycanın dayanıqlı inkişaf modelinin formalaşmasına necə təsir göstərdi?

- Eyni zamanda, ölkəmizin nəqliyyat-logistika potensialı sürətlə inkişaf etdirilərək regional və beynəlxalq nəqliyyat şəbəkələrində önəmli rol oynamağa başladı. TRACECA, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri vasitəsilə Azərbaycan Avropa ilə Asiya arasında mühüm tranzit ölkəsinə çevrildi və dünya ticarət yollarının kəsişməsində strateji mövqeyini gücləndirdi. Bu genişmiqyaslı infrastruktur layihələri təkcə ölkənin iqtisadi inkişafına böyük təkan verməklə kifayətlənmədi, həm də beynəlxalq arenada Azərbaycanın nüfuzunu artıraraq, onun strateji tərəfdaş statusunu möhkəmləndirdi. Nəticədə, Azərbaycan regional əməkdaşlığın mərkəzinə çevrilərək həm iqtisadi, həm də siyasi sahələrdə yeni imkanlar yaratdı və qarşılıqlı faydalı münasibətlərin inkişafına zəmin hazırladı.

Ulu Öndərin iqtisadi islahatları yalnız neft sektoruna deyil, həm də ölkənin digər sahələrinə də dərin təsir göstərdi. O, planlı iqtisadiyyat modelindən bazar iqtisadiyyatına keçidi sürətləndirdi, dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi prosesini genişləndirdi və özəl sektoru inkişaf etdirməyə yönəlik addımlar atdı. Kənd təsərrüfatında aparılan islahatlar məhsuldarlığın artırılmasına və aqrar sektorun müasirləşməsinə şərait yaratdı. Eyni zamanda, vergi və gömrük sistemində islahatlar həyata keçirilərək, iqtisadi fəaliyyətin effektivliyi artırıldı. Ulu Öndərin təşəbbüsü ilə kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı üçün qanunvericilik bazası yaradıldı, biznes mühiti yaxşılaşdırıldı və sahibkarlara dəstək proqramları tətbiq edildi. İnvestisiya mühitinin yaxşılaşdırılması üçün beynəlxalq əməkdaşlıqlar genişləndirildi, xarici sərmayələrin ölkəyə cəlb olunması üçün əlverişli şərait yaradıldı.

Əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi Heydər Əliyevin siyasətində əsas yerlərdən birini tuturdu. Əmək haqqı və pensiyalar mərhələli şəkildə artırıldı, sosial yardım sistemində şəffaflıq təmin olundu. Yeni sosial xidmət müəssisələrinin istifadəyə verilməsi, regionlarda sosial infrastrukturun genişləndirilməsi və məşğulluğun artırılması üçün dövlət proqramları həyata keçirildi. Bu tədbirlər vətəndaşların rifahının yüksəldilməsinə və dövlət-vətəndaş münasibətlərinin möhkəmlənməsinə xidmət edirdi.

Səhiyyə sektorunda genişmiqyaslı investisiyalar sayəsində müasir tibb müəssisələri inşa edilərək istifadəyə verildi, xüsusilə regionlarda tibbi xidmətə əlçatanlığı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıldı. Yeni səhiyyə infrastrukturu ilə yanaşı, ixtisaslı kadrların hazırlanması, müasir diaqnostika və müalicə metodlarının tətbiqi sahəsində də ciddi addımlar atıldı.

Heydər Əliyevin dövlət strategiyasında gənclər siyasəti əsas hədəflərdən biri kimi müəyyənləşdirilmişdi. Ulu Öndərin imzaladığı 26 iyul 1994-cü il tarixli Fərmanla Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin yaradılması bu sahəyə olan diqqətin təzahürü idi. Gənclərin təhsili, məşğulluğu və vətənpərvərlik tərbiyəsi istiqamətində bir sıra dövlət proqramları həyata keçirildi. Eyni zamanda idmanın inkişafı üçün regionlarda idman kompleksləri inşa edildi, ölkə beynəlxalq yarışlarda uğurla təmsil olunmağa başladı.

- Ulu Öndər Heydər Əliyevin zəngin dövlətçilik irsi - əbədiyaşar ideyaları Azərbaycanın möhtəşəm Zəfərinin əsaslarını  formalaşdırdı…

- Ulu Öndər Heydər Əliyevin qurduğu güclü dövlət və peşəkar ordu modeli sonrakı dövrlərdə Azərbaycanın tarixi Zəfərinə aparan yolun əsasını təşkil etdi. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə davam etdirilən bu siyasi xətt nəticəsində Azərbaycan 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində öz torpaqlarını işğaldan azad etdi. 2023-cü ilin sentyabrında bir günlük lokal xarakterli antiterror tədbirləri ilə ölkənin suverenliyi bərqərar edildi.

15 İyun – Milli Qurtuluş Günü müasir, müstəqil dövlətimizin formalaşmasında tarixi başlanğıc kimi qəbul edilir. Azərbaycan güclü, modern və qlobal proseslərdə fəal iştirak edən bir dövlət kimi inkişaf edir. Xalqın iradəsi, qətiyyətli Lider faktoru və dövlətçilik ənənələrinin möhkəmliyi ölkəmizin sabaha inamla irəliləməsini təmin edən əsas amillərdir. Dövlətimiz regional və beynəlxalq miqyasda mühüm təşəbbüslərin müəllifinə və aparıcı tərəfdaşlardan birinə çevrilib. İqtisadi inkişaf, enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat-logistika layihələri, multikultural dəyərlər və diplomatik fəallıq Azərbaycanı qlobal müstəvidə mühüm mövqeyə yüksəldib. Cəmiyyətin dövlətə və öz liderinə güclü etimadı, sabitlik və davamlı inkişafın vəhdəti, həmçinin milli həmrəyliyin möhkəm qorunması ölkəmizin qarşısındakı yeni çağırışlara çevik və effektli şəkildə cavab verməsinə imkan yaradır.