Valideyndən imtina etmək Quran i Kərim və hədislərdə böyük günah kimi qeyd olunur

Bəzən övladlar da valideynlərindən imtina edir. Bir dəfə “qocalar evi”nə yolum düşmüşdü. Bir qadın elə hey ağlayırdı. Öyrəndim ki, qadının 7 övladı var və heç bir övladı ona sahib çıxmaq istəməyib. Ən sonda da kiçik oğlu onu "qocalar evi"nə yerləşdirib. Anası onun həyatına maneə yaradırmış, xoşbəxt ola bilmirmiş. Həyat yoldaşı ilə yola getmir, evə dava-dalaş salırmış. Və bu oğul da onun dünyaya gəlmə səbəbindən imtina edərək, ona "qocalar evi"ni layiq bilib...

Dinimiz bu mövzuda deyir ki...

İlahiyyatçı Əkrəm Həsənov Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, heç bir övladın valideyndən imtina etmək haqqı yoxdur, ancaq bu məsələdə dəlilləri bildirməkdə fayda var.

“Bu məsələ İslamda çox ciddi mövzudur. Valideyndən imtina etmək məsələsinə Quran-i Kərim, hədislər, İslam alimlərinin mövqeyi və dünyəvi baxışlar əsasında geniş cavab vermək lazımdır. Quranda valideynə hörmət və itaət mühüm prinsiplərdən biri kimi təqdim olunur. Uca Allah buyurur: “Biz insana ata-anasına yaxşılıq etməyi tövsiyə etdik. Anası onu zəiflikdən zəifliyə düşərək (çətinliklə) daşıdı, onun süddən kəsilməsi isə iki il çəkdi. (Biz insana buyurduq:) ‘Mənə və ata-anana şükür et. Axır dönüş ancaq Mənədir!’” (Loğman, 31:14)

Burada Allah-Təala övladın valideyninə minnətdarlıq etməli olduğunu bildirir. Həmçinin, İsra surəsinin 23-cü ayəsində qeyd olunur: “Ata-anaya yaxşılıq edin. Əgər onlardan biri və ya hər ikisi sənin yanında qocalarsa, onlara ‘uf’ belə demə, üstlərinə qışqırma, onlarla xoş danış.”

Bu ayələrdən görünür ki, valideynə hörmət Allahın əmridir. Valideyndən imtina etmək  bu əmrin əksinə olan bir davranışdır və ağır günah sayılır. Bununla yanaşı, valideyn şirk içində olsa belə, onunla yaxşı münasibət qurmaq tövsiyə olunur: “Biz insana ata-anasına yaxşılıq etməyi tövsiyə etdik. Əgər onlar səni elə bir şeyi Mənə şərik qoşmağa vadar etsələr ki, sənin ona dair heç bir biliyin yoxdur, onlara itaət etmə! (Amma) dünya işlərində onlarla gözəl rəftar et.” (Loğman, 31:15). Bu ayədə açıq izah olunur ki, valideyn müşrik olsa belə, ondan imtina etmək olmaz. Onunla gözəl rəftar edilməlidir.

Peyğəmbərimiz (s.ə.s) valideyn-övlad münasibətləri barədə çox ciddi xəbərdarlıqlar etmişdir.

Əbu Hüreyrə (r.a) rəvayət edir ki, Rəsulullah (s.ə.s) buyurdu: “Ata-anasına qarşı üsyan edənə Allah lənət etsin.” (Buxari, Ədəbül-Mufrad, 21)

Başqa bir hədisdə bildirilir: “Ata-anasına qarşı çıxan və onlara itaətsizlik edən kimsə cənnətə girməz.” (Nəsai, 2562; Tirmizi, 1905)”-deyən ilahiyyatçı qeyd edib ki, bu hədislərə əsasən, valideynlərdən imtina etmək və onlara qarşı çıxmaq böyük günah sayılır.

İslam alimlərinin yekdil fikrinə görə, valideyndən imtina etmək haramdır. Bu, böyük günahlar arasında sayılır və qiyamət günü ciddi cəzası olacaq. Hətta valideyn zülm etsə belə, ondan üz döndərmək olmaz.

Əbu Hənifə, İmam Şafii, İbn Qeyyum kimi alimlər bildirirlər ki, valideynə qarşı itaətsizlik edən şəxs tövbə etməsə, Allahın rəhmətindən uzaq düşər.

İmam Nəvəvi deyir: “Ata-anaya itaətsizlik etmək böyük günahdır. Onlardan imtina edən şəxsin duası qəbul olunmaz.” (Şərhu Müslim, 8/73)

Dünyəvi yanaşmada, valideyn-övlad münasibətləri fərqli dəyərləndirilir. Hüquqi baxımdan, bəzi ölkələrdə valideyn və övlad arasında hüquqi bağların qoparılması mümkündür.

Psixoloji baxımdan valideynlə münasibəti kəsmək uzunmüddətli travmalar yarada bilər. Sosial aspektdən ailə münasibətlərinin pozulması cəmiyyətin əsas sütunlarını sarsıdır. Ateist və sekulyar yanaşmada insanın öz həyat seçimlərinə əsasən valideynindən imtina etməsi mümkündür, amma bu da mənəvi və sosial nəticələrə səbəb olur.

Əgər bir övlad valideynindən imtina edərsə, İslam baxımından yenə də öhdəliklər qalır:

1. Övlad valideyninə maddi yardım etməyə borcludur.

2. Övlad valideyninin xəstəliyində və yaşlılığında qayğı göstərməlidir.

3. Ölümündən sonra dua etməli, valideyninin bağışlanmasını diləməlidir.

4. Valideynin vəsiyyəti varsa, övlad onu yerinə yetirməlidir.

Hətta valideyn zülm etsə belə, İslamda ondan tamamilə imtina etmək qəbul edilmir. Yeganə istisna, valideynin övladı Allahdan uzaqlaşdırmağa çalışmasıdır. Bu halda belə, onunla gözəl rəftar edilməlidir. Dini cəhətdən baxsaq, valideyndən imtina etmək böyük günahdır.

“Quranda Allah-Təala valideynə itaət etməyi və onlara hörmət etməyi əmr edir. Hədislərdə peyğəmbərimiz (s.ə.s) ata-anasından imtina edənlərə cənnətin qadağan olunduğunu bildirir. İslam alimlərinin fikrincə, valideyndən üz döndərmək böyük günahlar sırasına daxildir. Dünyəvi və psixoloji baxımdan da valideyn-övlad əlaqələrinin pozulması insanın mənəvi və psixoloji sağlamlığına zərər verə bilər. Valideyndən imtina edən övlad yenə də ona qayğı göstərməyə, yardım etməyə və dua etməyə borcludur”-deyə ilahiyyatçı vurğulayıb.

İradə Cəlil, Bizimyol.info