Vaşinqton görüşü: Sülh olacaq, yoxsa yox?

"Azərbaycan və Ermənistan cümə günü Vaşinqtonda sülh naminə çalışmağa söz verən anlaşma memorandumu imzalayacaqlar". 

Britaniyanın “Middle East Eye” nəşri belə yazır. Qeyd edilir ki, ABŞ Prezidenti Donald Tramp imzalanma mərasimində iştirak etmək üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanı Ağ Evdə qəbul edəcək. Mənbələr əlavə ediblər ki, iki lider Trampa diplomatik qələbə qazandıracaq sülh sazişi layihəsi deyil, niyyət məktubu imzalayacaqlar. 

Memorandumun sülh prosesinin gedişatına təsiri necə ola bilər? 

Mövzu ilə bağlı “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında politoloq Tofiq Abbasov bildirib ki, bu görüşdən müəyyən gözləntilər olsa da, prosesin yekunlaşması üçün hələ həlledici addımlar atılmayıb. Politoloqun sözlərinə görə, memorandum yalnız müəyyən öhdəlikləri əks etdirən bir sənəddir və onun imzalanması dərhal sülhün əldə olunacağı anlamına gəlmir: 

"Vaşinqton görüşündən, əlbəttə ki, gözləntilər var. Lakin bu, o demək deyil ki, artıq sülh sazişinə yol çox qısadır və Vaşinqtonda keçirilən görüş nəticəsində dərhal sülh istəyi reallaşacaq. Məsələ ondadır ki, memorandum özünəməxsus bir öhdəlikləri özündə əks etdirən sənəddir. Yəni ingilis dilindən tərcümə etsək, bu sənəd tərəflərə “Yadda saxlayın ki, bunu, bunu, bunu etməlisiniz” deyir. 

Artıq 5 ildir ki, İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatıb. Amma bu müddət ərzində daim Ermənistanın müxtəlif manevrli hərəkətlərinə şahid olmuşuq. Elə hesab olunur ki, artıq son məqsədə çox az qalıb. Amma Ermənistan ən vacib və həlledici məqamlarda gözlənilməz addımlar atır və geri çəkilir. Ən yaxşı halda bir addım irəli atırsa, iki addım geri gedir. İndi isə biz Vaşinqtonda Əbu-Dabi görüşünün davamını görürük. 

Bu, onu göstərir ki, rəsmi Vaşinqton, xüsusilə də Donald Tramp çalışacaq ki, Ermənistanı, zorla, prinsip etibarilə, üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməyə vadar etsin. Azərbaycan tərəfindən isə heç bir problem yoxdur. Azərbaycanın irəli sürdüyü tələblər öz gücünü və qüvvəsini saxlayır. Biz demişik ki, Minsk Qrupu birdəfəlik buraxılmalıdır və digər tərəfdən də Ermənistan öz qanunvericilik aktlarına əl gəzdirsin ki, ərazi iddialarından imtina etməlidir”. 

Tofiq Abbasov qeyd edib ki, Əbu-Dabi danışıqları hər iki tərəfin sülhə maraqlı olduğunu göstərdi: 

“Əbu-Dabi görüşündə artıq bəlli oldu ki, hər iki tərəf daha böyük bir istəklə prosesə qatılıb. Bu, xüsusilə Ermənistana aiddir. Artıq sülh sazişinin yolu müəyyən edilib və bu yolu birgə keçmək lazımdır. İndi Vaşinqtonun da bu prosesdən gözləntiləri böyükdür. Çünki məlum olduğu kimi, Donald Tramp sülh mükafatı əldə etmək istəyir. Olsun, niyə də yox? 

Amma bir şərtlə ki, burada Azərbaycanın həm gözləntiləri, həm də tələbləri nəzərə alınmalıdır. Çünki Azərbaycan qalib tərəfdir və bu, artıq hamıya bəlli olan bir həqiqətdir. Digər tərəfdən, biz uzun illər Ermənistanın anlaşılmaz siyasətindən, barbarlığından və vəhşiliyindən əziyyət çəkmişik. 

İnsanlarımızın dəhşətli itkiləri olub. Bütün bunlardan sonra Azərbaycan artıq beynəlxalq hüququn tələblərini yenidən qüvvəyə mindirdikdən sonra Ermənistan indi prosesi süründürür və çalışır ki, yekun addımı atmasın”. 

Politoloq vurğulayıb ki, ABŞ-nin, xüsusilə də Donald Trampın prosesə fəal qoşulması Ermənistanın məsuliyyət daşıdığı öhdəlikləri yerinə yetirməsinə səbəb ola bilər: “Hər halda biz yaxşı xatırlayırıq ki, üç platforma - Brüssel, Moskva və Vaşinqton var idi. 

Görünən odur ki, Vaşinqton platforması digər iki platformanı üstələyərək, tərəfləri sülh sazişinə imza atmağa yaxınlaşdırır. Bəli, bu memorandum imzalanacaq və ondan sonra son mərhələyə çox az məsafə qalacaq. Düşünürəm ki, əgər Donald Tramp bu məsələ ilə ciddi maraqlanır və tərəflərin razılığını alıbsa, memorandumdan sonra Ermənistan üzərinə düşən öhdəlikləri yerinə yetirməlidir. Bu addımlar atıldıqdan sonra sülh sazişi imzalanacaq”. 

Tofiq Abbasovun sözlərinə görə, Paşinyan ciddiliyini göstərsə, həm sülh sazişi imzalanacaq, həm də seçkilərdə qalib gələcək: 

“Bu məsələyə biz ilk növbədə Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olması kontekstindən yanaşırıq. Çünki Ermənistanda hələ də revanşist qüvvələr baş qaldırırlar. Onlar Samvel Karapetyanı hakimiyyətə gətirməyə çalışırlar. 

Ona bir növ şərait yaradılır ki, bütün müxalif qüvvələrin başında dursun və Azərbaycanla bağlı sərt, qeyri-adi addımlar atsın. Məlumdur ki, Samvel Karapetyanın ətrafında toplaşanlardan biri də Robert Köçəryandır. Onlar revanşistlər, Azərbaycan ilə düşmənçilik edən qüvvələrdir. 

Eyni zamanda, xırda partiyalar və bloklar da onun ətrafında toplaşıb. Amma Samvel Karapetyanın nə elə bir ciddi siyasi təcrübəsi, nə də idarəçilik bacarığı var. O, sadəcə müəyyən dairələrin yetişdirməsidir ki, onu ortaya atırlar. 

Onun sərmayəsi var və maliyyə imkanlarından istifadə edərək populyarlığını süni şəkildə artırmağa çalışırlar. Ancaq hesab edirəm ki, Nikol Paşinyan onunla müqayisədə daha bacarıqlı və imkanlı siyasətçidir. Əgər Paşinyan həqiqətən də bu kritik mərhələdə Azərbaycan qarşısında ciddiliyini göstərsə, sülh sazişi imzalanacaq. Eləcə də Ermənistanda növbəti parlament seçkilərində Paşinyan və onun partiyası qalib gələcək”. 

Əfsanə Rəcəb 
“Cebheinfo.az”

Açar sözlər: Azərbaycan Ermənistan görüş Tofiq Abbasov