Xaricdə təhsil: Nələrə diqqət edək ki, yarı yolda qalmayaq? AÇIQLAMA

Hazırda ölkəmiz universitetə qəbul prosesi ərəfəsidir. Bu mərhələdə qəbul ola bilməyən və ya alternativ təhsil imkanları axtaran abituriyentlər xaricdə oxumağa üstünlük verirlər. Bu zaman onlar xaricdə təhsil xidmətləri göstərən şirkətlərə müraciət edirlər.

Bakıvaxtı.az-ın məlumatına görə, amma bəzən bu şirkətlərə üz tutanlar yarı yolda qalırlar. Belə ki, əksər şirkətlər onlara müraciət edənləri diplomu ölkəmizdə tanınmayan ali məktblərə yönəldirlər ki, bu zaman loru dillə desək, it də gedir, ip də. Yəni, həm abituriyentin valideynlərinin xərci arada it-bata düşür, həm də “tələbə”nin oxuduğu illər hədər gedir.

Mövzu ilə bağlı öz fikirlərini Bakıvaxtı.az-a bölüşən təhsil eksperti Elçin Süleymanov bildirib ki, xaricdə təhsil vətəndaşların inkişafı üçün əhəmiyyətli addımdır. Sadəcə olaraq düzgün ölkə, universitet və keyfiyyətli təhsil proqramı seçmək mütləqdir.

Xaricdə təhsili üç kateqoriyaya bölmək olar:

"Birinci qrup - dövlət proqramı ilə xaricdə təhsil alanlardır. Bu halda meyarlar kifayət qədər yüksəkdir. Dövlət proqramı vasitəsilə dünyanın TOP-500 universitetində təhsil almaq mümkündür.

İkinci qrup - xaricdəki universitetlərdən təqaüd alaraq təhsil alanlardır. Bu istiqamət müsbət qiymətləndirilə bilər.

Üçüncü qrup isə Azərbaycanda tələb olunan balı toplaya bilməyən və öz hesabına xaricdə təhsil almağa çalışan abituriyentlərdir. Əgər bir abituriyent ölkəsində yetərli balı toplaya bilməyibsə, onun xaricdə təhsilinin uğurlu olub-olmayacağı şübhə doğurur".

Elçin Süleymanov, təhsil eksperti

Ekspertin sözlərinə görə, hər il Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinə müraciət edən xaricdə təhsil almış şəxslərin 30-40 faizinə imtina cavabı verilir. Onun fikrincə, bunun səbəbi abituriyentlərin araşdırma aparmadan, yalnız diplom əldə etmək məqsədilə tanınmayan universitetlərə üz tutmasıdır. Belə universitetlər əsasən xaricdə təhsil şirkətləri vasitəsilə seçilir. Ona görə də xaricdə təhsil şirkəti seçərkən onun əvvəlki fəaliyyəti mütləq araşdırılmalıdır.

"Rəqəmsal dövrdə yaşayırıq, indiki abituriyentlər demək olar ki, hər şeydən məlumatlıdır. Sosial mediada və digər platformalarda əvvəlki müştərilərin rəylərini oxumaq faydalı olar. Ödənişlər, əlavə xərclər və digər maliyyə məsələləri tam və şəffaf şəkildə izah edilməlidir. Gizli ödənişlər və ya qeyri-müəyyən məbləğlər olduqda isə diqqətli olmaq lazımdır", - deyə Elçin Süleymanov bildirib.

Yeri gəlmişkən, Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi (TKTA) də bu məsələ ilə bağlı məlumat yayıb.

Bildirilib ki, bəzi media resurslarında, eləcə də bəzi xaricdə təhsil şirkətlərinin müvafiq elanlarında vətəndaşlarımız müxtəlif xarici ölkələrin universitetlərində təhsil almağa təşviq olunur və sonda diplomların Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi (TKTA) tərəfindən tanınacağı ilə bağlı vədlər, hətta zəmanət də verilir.

Xaricdə təhsil şirkətlərinin fəaliyyətinə nəzarət TKTA-nın səlahiyyətləri xaricindədir. Həmçinin Agentlik xaricdə təhsil sahəsində, o cümlədən tanınma prosedurları ilə bağlı heç bir şəxslə, şirkətlə və ya universitetlə əməkdaşlıq etmir və bu kimi vasitəçilərin fəaliyyətlərinə görə heç bir məsuliyyət daşımır.

Xarici dövlətlərin ali təhsilə aid kvalifikasiyalarının tanınması Azərbaycan Prezidentinin 2023-cü il 18 avqust tarixli, 2306 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Xarici dövlətlərin ali təhsilə aid kvalifikasiyalarının tanınması Qaydaları” əsasında həyata keçirilir.

TKTA xaricdə təhsil almaq istəyən vətəndaşlara təhsillərini tamamladıqdan sonra əldə olunan kvalifikasiyanın tanınmasında hər hansı bir çətinliklə qarşılaşmamaq üçün aşağıdakı məqamlara diqqət etmələrini tövsiyə edir:

Seçilən ixtisasların Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 17 aprel tarixli, 140 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Orta ixtisas təhsili üzrə ixtisasların Təsnifatı”, Nazirlər Kabinetinin 2024-cü il 2 dekabr 2024-cü il tarixli, 503 nömrəli Qərarı ilə “Ali təhsilin bakalavriat səviyyəsi üzrə ixtisasların Təsnifatı”, “Ali təhsilin əsas (baza ali) tibb təhsili səviyyəsi üzrə ixtisasların Təsnifatı” və “Ali təhsilin magistratura səviyyəsi üzrə ixtisasların Təsnifatı”nda yer alması;

Kvalifikasiyanın aid olduğu təhsil müəssisəsinin fəaliyyət göstərdiyi ölkədə səlahiyyətli keyfiyyət təminatı qurumu tərəfindən akkreditasiyadan keçməsi və dövlət lisenziyasının olması (enic-naric.net keçidindən istifadə etməklə müvafiq məlumatı əldə etmək mümkündür);

Nəzərdə tutulmuş təhsilin normativ müddətinin azı yarısı qədər təhsil alınan ölkənin ərazisində olmaq və tədris müddətinin azı üçdə ikisində ənənəvi təlim metodlarına əsaslanan formal təhsilin əldə olunması (tibb və səhiyyə ixtisaslarına münasibətdə təhsilin bütün normativ müddətində təhsil alınan ölkənin ərazisində olmaq);

Müvafiq Qaydalara əsasən, ölkə ərazisində yalnız ənənəvi təlim metodlarına əsaslanan formal qaydada əyani və qiyabi təhsilalma formasında (qiyabi “Baytarlıq təbabəti” və “Əczaçılıq” ixtisasları istisna olmaqla) əldə olunmuş kvalifikasiyalara münasibətdə tanınmanın həyata keçirildiyinin nəzərə alınması;

Tədris müddətində seçilən dərslərin ixtisasla uyğunluq təşkil etməsi və minimum kredit həcminin qarşılanması;

“Açık öğretim” təhsilalma formasında əldə olunmuş kvalifikasiyaların ölkə ərazisində tanınmaması;

Məlumat üçün bildiririk ki, sözügedən Qaydalara əsasən, xarici kvalifikasiya əldə etmiş şəxslərin Azərbaycan Respublikası ərazisində təhsilin növbəti səviyyəsinə qəbul olunmaq, həmçinin peşə fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququ əldə edə bilməsi üçün müvafiq kvalifikasiyanın TKTA tərəfindən tanınması şərt olaraq qanunvericilikdə təsbit olunub.

Bundan əlavə vətəndaşlara dəstək məqsədilə TKTA-nın internet səhifəsində Agentliyə edilən müraciətlər əsasında “Tanınmayan universitetlərin siyahısı”(https://www.tkta.edu.az/p/diplomlari-taninmayan-universitetlerin-siyahisi) və “Ən çox imtina alan universitetlərin siyahısı” (https://www.tkta.edu.az/p/en-cox-imtina-alan-universitetlerin-siyahisi) dərc edilib.

Eyni zamanda vətəndaşlar qeyd edilən məsələlərlə bağlı daha ətraflı məlumat əldə etmək üçün Agentliyin 146-8 Çağrı Mərkəzinə zəng edə və ya [email protected] elektron poçt ünvanına yaza bilərlər.

Bu arada TKTA mart ayı üzrə 273 müraciətçinin 222-si barədə müsbət qərar verərək müvafiq şəhadətnamələr təqdim edib, 51 nəfərin müraciəti isə mənfi qərarla yekunlaşıb.

TKTA-dan Bakıvaxtı.az-a bildirib ki, mənfi qərarla yekunlaşan müraciətlərə nümunə olaraq 39 fakt üzrə tədris yükünü mənimsəmək üçün təhsil aldığı ölkənin ərazisində tələb olunan normativdən az olması, 6 təhsil forması, 2 dövlət nümunəli olmayan diplom, 1 akkreditasiyasız ali təhsil müəssisəsi, 1 bakalavr diplomu üzrə imtina verilmə, 1 əczaçılıq ixtisası üzrə qiyabi formada təhsil alınması, 1 tədris yükünü mənimsəmək üçün təhsil aldığı ölkənin ərazisində tələb olunan normativdən az olması və əhəmiyyətli fərqi göstərmək mümkündür.

Ölkələr üzrə Türkiyə Respublikasından 84, Ukrayna 62, Rusiya Federasiyası 49, Birləşmiş Krallıq 21, Gürcüstan 14, Macarıstan 11, Belarus Respublikası 4, Polşa Respublikası 4, Kanada 3, həmçinin Almaniya Federativ Respublikası, Amerika Birləşmiş Ştatları, Estoniya Respublikası, İtaliya Respublikası, Koreya Respublikası, Moldova Respublikası, Sudan Respublikalarının hər birində 2, İsveçrə Konfederasiyası, Niderland Krallığı, Belçika Krallığı, Fransa Respublikası, Avstriya Respublikası, Latviya Respublikası, Litva Respublikalarının hər birindən isə 1 müraciət qeydə alınıb.

Ən çox müraciət olunan ixtisaslara gəlincə, iqtisadiyyat ixtisası üzrə 21, biznesin idarə edilməsi ixtisası üzrə 19, maliyyə ixtisası üzrə 19, menecment ixtisası üzrə 16, dövlət və bələdiyyə idarəetməsi ixtisası üzrə 13 müraciət qeydə alınıb.

Nuriyyə Musayeva