Icma.az
close
up
RU
Yerin altındakı boşluq Qəşəm Nəcəfzadə

Yerin altındakı boşluq Qəşəm Nəcəfzadə

Icma.az, Kulis.az portalından verilən məlumatlara əsaslanaraq xəbər verir.

Bu gün görkəmli şair Ələkbər Salahzadənin doğum günüdür.

Kulis.az Qəşəm Nəcəfzadənin "Yerin altındakı boşluq" yazısını təqdim edir.

Çox qəribəydi ki, Ələkbər Salahzadənin xahişindən sonra da İsa İsmayılzadə məni “Azərbaycan” jurnalında çap eləmədi. Ələkbər mənim şeirlərimi qəbul edirdi, İsa İsmayılzadə yox.

İkisi də ədəbiyyata bir gəlmişdi, bir oxumuşdular, ədəbi zövqləri müasir ədəbi prosesin səviyyəsini müəyyən edirdi o vaxt.
İkisinin də ilk kitablarını kənd kitabxanasından oğurlamışdım, Ələkbərin “Beş yarpaq”, İsanın “Ulduzların ad günü “kitabını üzv olduğum kitabxanaya qaytarmamışdım, o vaxt bunun adını "oğurlamaq" qoymuşdum.

Mənə elə gəlir İsa uzaqlardan gəlmişdi, Ələkbər yox. İsa gəldiyi yerə qayıtmaq istəyirdi, Ələkbər yox, İsa təngnəfəs idi, Ələkbər yox. İsa göylə əlləşirdi, Ələkbər yerlə.

Ələkbər şeir yazdığı yerdə doğulmuşdu, İsa şeir yazdığı yerə hardansa gəlmişdi. İkisi də müharibə dövrünün uşaqları idi, eyni ildə doğulmuşdular - 1941-ci ildə. İsa deyirdi:

“Mənim oyuncağım olmayıb heç vaxt”.

Ələkbər isə sakitçə pıçıldayırdı:

“Kimdən soraq boyumuzu, kimdən alaq boyumuzu”.

Ələkbər Salahzadə yeriyəndə elə bil ayaqları ilə yeri yoxlayırdı. Addımlarını yerə elə basırdı ki, elə bil o üzə keçməyə bir boşluq axtarırdı.
Bəlkə də, ölüm bu boşluqların o üzünə keçməkdir.

İsa əlli altı yaşında dünyasını dəyişdi, yerin altında tapdığı boşluğa getdi, Ələkbər yetmiş iki yaşında.

2000-ci illər idi... Dostlarım getmişdilər Ramiz Rövşəndən müsahibə almağa. Gələndə dedilər ki, Ramiz Rövşənlə söhbətdə adamı tər basır, daha bu gündən sonra qələmi yerə qoyuruq. Dedim Ramiz Rövşəni “Öldürün”. Dedilər necə öldürək? Dedim, başqa bir şairlə. Dedilər, kimlə? Dedim, Ələkbər Salahzadə ilə. Dedilər, sonra Ələkbəri kimlə “Öldürək?” Dedim, Vaqif Bayatlı ilə. Bəs sonra ? Onu da bir başqası ilə. Dedilər, bəs sonra? Dedim, elə beləcə yaşayın, vəssalam.
İnsanda iki stress var, biri adi stressdir, ikinci isə antistres adlanır. Antistres olmasa, insan bir anın içində ölər. Antistres insanı yaşadan stimuldur. Mən “anti"ni sevirəm həmişə.

Ramiz Rövşən stres ola bilər, Ələkbər isə həmin stresin antisidir. Müsbət mənada.

Bu əvəzləmələr, dəyişmələr həyatın gedişatıdır.
Ömür boyu böyük bir şairin imperiyası altında şeir yazmaq zülmdür. Onu yamsılamaq, onun yanında susmaq, şeir oxumağa çətinlik çəkmək ikiqat əzabdır. Bəzən hegemon şair yanındakı şairləri məhv edir, onları böyüməyə qoymur, böyük balıqlar xırda balıqları yediyi kimi onları sıradan çıxarır.

Ələkbər Salahzadə azadlıq və müstəqillik şairidir. Ələkbərin yanında başqa şairlər özlərini yaxşı hiss eləyirlər. Çox qəribədir.
Ələkbər bütün şeirlərində oxucunun danışması üçün bir abzas qoyub. Hər şairdə belə deyil. Ələkbərdə heç nə bitmir, hər şey təzədən, yenidən başlayır.

Ötən əsrin 90-cı illərində “Ulduz” jurnalında şeirlərim gedəcəkdi. “Ulduz”un əməkdaşı Allahverdi Məmmədli zəng elədi ki, artıq jurnal mətbəədədir. Ələkbərin ilk redaktor olduğu vaxtlar idi. Çox sevindim. Gəldim Bakıya. Dedim, həm yeni çıxan kitabımı götürərəm, həm də Ələkbərə minnətdarlıq eləyərəm. Kitabdan bir neçəsini götürdüm. Ələkbər Salahzadəyə bir şeir həsr eləmişdim. Kitab həmin şeirlə açılırdı. Hələ indiyə kimi heç kəsə şeir yazmamışam. Kitabı verdim Ələkbər Salahzadəyə. Bərk əsəbləşdi. Çünki kitabdakı şeirlərin çoxu indi jurnalda gedəcəkdi. Ələkbər jurnalda gedən şeirlərimi qoydu kənara, dedi ki, kitabda çap olunmuş yazıları vermirik. Elə o vaxt öz-özümə deyirdim ki, ayə, gərək durub Bakıya gələsən, gərək Ələkbərə kitab verəsən, otur öz kəndində də... “Qatır Məmməd” filmində kişinin dediyi kimi: “Otur halvanı Şəki də sat də. Sənə deyən var idi ki, dur Gorana gəl?”

Şeirlərimin junaldan çıxarılması isə Ələkbərin sözə və redaktorluq işinə ciddi yanaşmağının nəticəsi idi.. Mən bunu sonralar başa düşdüm.
Ələkbərin həmişə damağında siqarət olardı. Hətta danışanda da. Sözlər tüstü ilə birlikdə siqaretin yan–böyründən çölə çıxardı və yadıma Əli Kərimin “Tüstülü sözlər” ifadəsi düşürdü.
Ələkbər Salahzadə həmişə tüstü ilə yol gedirdi. Bəlkə də, yerin altındakı boşluğu axtara-axtara gedirdi.

Bu da Ramiz Rövşənin sözüdür: “Ələkbər Salahzadə şairlər içində şairdir” Ramiz Rövşən haqlıdır. Ələkbərə “elitar şair” deyənlər də var. Burda da həqiqət yox deyildir. Adi bir fakt. Onun ömrünün ilk illərində çıxan kitablarının sırasına baxın: “Beş yarpaq”, “Od heykəl” “Gözlər baxır dünyaya”, “Xatirə çiçəyi”, “Yerimiz bir, göyümüz bir”, “Od odası”, “Yanıltmaclı əlifba” və sair. Kitabın adları təbiətdən başlanğıc götürüb. Yarpaq, od, çiçək, yer, göy, yenə od və ən nəhayət, söz, özü də sözün ən dadlı yeri yanıtmac. Bütün bunlar Ələkbərin son ana qədər sözə, təbiətə sadiq qaldığını göstərən bir fakt kimi çox maraqlı gəldi mənə.

Ötən əsrin 80-ci illərin əvvəllərində Yazıçılar İttifaqına gələndə bizi içəri buraxmırdılar. Gərək kiminsə adını deyəsən ki, buraxaydılar. Fikrət Sadiq və Ələkbər Salahzadə ədəbiyyatda ilk adlarını dediyim şairlər idi. Bəzən onlar işə gec gələndə, Birliyin qarşısında bir taxta oturacaq vardı, əyləşərdim onun üstündə. Bakıda mənim üçün burda oturub gözləməkdən gözəl yer yox idi. Sonra Fikrət Sadıq haqqımda bir yazı yazdı. Elə belə də başlayırdı: “Gəldim gördüm Qəşəm oturub Yazıçılar Birliyinin elçilik daşının üstündə” Sonra Ələkbər Salahzadə “Ədəbiyyat qəzeti”də haqqımda yazdı: “Qəşəm Nəcəfzadənin şeirlərində yeni fikir, hiss əlvanlığı, yenilik duyğusu güclüdür. Lakin o, fikir və duyğularına uyar ifadə biçimi tapmaqda çətinlik çəkir”

Hər iki fikri qəbul edirəm, elə indi də.
Ələkbər Salahzadə bütün həyatı boyu ətrafında olan şairlərə “Azadlıq” verirdi. Yəni onların böyüməyini əlindən almırdı. Əksinə, onlarla oturub-dururdu, dinləyirdi, gənclərin şeirlərininə heyrətini gizlətmirdi. Hətta adam ürəklənib Ələkbər Salahzadə ilə mübahisə edirdi. Yalnız öləndən sonra mən bildim ki, Ələkbər Salahzadə Qubadan imiş. Burda da böyük bir həqiqət var. O, bölgə dilində danışmadı, dünya dilində danışdı. Çünki o dünyanın şairi idi. Ələkbər Salahzadə adı bir çubuqda da fəlsəfə tapırdı.

Titrək bir çubuq-
dirijor çubuğu.
Bir insan
rişə-rişə,
Bir insan
əsəb-əsəb,
Bir insan
dalğa-dalğa
Axır çubuğa...
Yaşamağa başlayır çubuq.

Ələkbər Salahzadə həmişə ayağının altında düşəcəyi boşluğu axtarırdı. Gedirdi, gedirdi Gündoğandan Günbatana, getdi, getdi və birdən görünməz oldu.

Mənim bu dünyada ən zəhləm gedən meyvə alçadır. Bir dəfə Ələkbər Salahzadə iş otağında mənə üç dənə alça, bir dənə alma verdi və yüz qram da araq süzdü. Alçalar yaman şirin idi. Yuxun şirin olsun, əziz şairim!

İranda qadınları müdafiə edən müğənni şallaqlandı Anar: "Elza Seyidcahanın yaxşı şeirləri var" "Dünya bilməlidi bu cinayəti" - Xocalı şeirləri
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az-ı izləyin.
seeBaxış sayı:69
embedMənbə:https://kulis.az
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

2025-ci il bayram tətil günləri: Novruz, Ramazan və Qurban bayramı tarixləri açıqlandı

14 Mart 2025 00:31see781

Taksi qiymətləri artacaq?

13 Mart 2025 18:47see258

Zaur Paşayevlə bacarmadıq Lənkəran ın baș məşqçisi

14 Mart 2025 02:37see123

Bakının hansı küçələrində sıxlıq var? 14.03.2025

14 Mart 2025 08:21see118

Pekində İranın nüvə problemi ilə bağlı iclas başladı

14 Mart 2025 08:36see117

İnsan beyin hüceyrələrindən kompüter hazırlanıb

14 Mart 2025 21:02see116

Bako Sahakyan: Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində “İskəndər M”, “Toçka U” kimi silahlar olmayıb

14 Mart 2025 16:01see113

Haber Global da Türkiyənin əsas silah tədarükçülərinin adları açıqlanıb

13 Mart 2025 17:41see112

Yekun sülh müqaviləsi ilə bağlı MÜHÜM DETALLAR: “Ən azı 2026 cı ilə qədər…” KONKRET

14 Mart 2025 16:32see112

ABŞ nin atəşkəs təklifi: Sülh, yoxsa strateji hesab?

13 Mart 2025 18:31see112

Fransaya casusluqda ittiham edilən şəxs: Mənə palçıq vulkanları tərəfdə görüşməyi təklif etdi

13 Mart 2025 18:44see112

İstəyərdim ki, U 21 millisinə namizəd bir çox futbolçular mənimlə işləsin

15 Mart 2025 00:01see111

Gözyaşı axarının bərpası məqsədi ilə 234 oftalmoloji əməliyyat icra olunub

13 Mart 2025 17:18see110

Lukaşenko: Ya vuruşun, ya da barışın!

14 Mart 2025 16:25see109

Azərbaycan qadını ərindən buna görə BOŞANIR?

14 Mart 2025 20:58see108

100 il yaşamaq üçün bu 2 analizə diqqət...

15 Mart 2025 02:05see107

Noutbukunuz islanarsa, dərhal bunları edin Vacib addımlar

14 Mart 2025 04:05see107

Aleyna Tilkiyə şantaj qalmaqalı: Göndərilən mesaj üzə çıxdı

14 Mart 2025 04:01see106

Evində ölü tapılan Hollivud ulduzu milyonluq sərvətini övladlarına miras qoymayıb

15 Mart 2025 05:18see106

ABŞ iıə yanaşı, Rusiya da öz planlarını qurur AÇIQLAMA

14 Mart 2025 22:24see105
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri