1977 ci ildə kosmosa göndərilən aparat yarım əsrdir yol gedir, 1 işıq günü uzaqlığa çatacaq 26 milyard kilometr

NASA-nın dərin kosmos tədqiqatları üçün 1977-ci ildə kosmosa göndərdiyi Voyager 1, təxminən yarım əsr sonra yeni bir mərhələyə yaxınlaşır.

Marja xəbər verir ki, kosmik aparat 2026-cı ilin noyabrında Dünyadan bir “işıq günü” uzaqlığa çatacaq. Bu məsafə Voyager 1-i tarixdə bu həddi aşan ilk insan tərəfindən hazırlanmış aparat edəcək.

VTB-də minimal faiz dərəcəsi ilə nağd kredit 10.49%-dən

Bir işıq günü, işığın boşluqda 24 saat ərzində qət etdiyi məsafə deməkdir. Bu da təxminən 26 milyard kilometrə bərabərdir.

NASA-nın Jet Propulsion Laboratory-də Voyager missiyalarının rəhbəri Suzi Dodd bildirir ki, bu qədər böyük məsafədə rabitə ciddi gecikmələrlə həyata keçirilir. Onun sözlərinə görə, Dünyadan göndərilən bir komandanın aparata çatması təxminən 24 saat çəkir, Voyager-dan gələn cavab üçün isə əlavə 24 saata ehtiyac var.

Ulduzlararası məkanda səyahət davam edir

Voyager 1 və onun əkizi Voyager 2, Günəş sisteminin sərhədini müəyyən edən və “heliosfer” adlanan maqnit sahəsi balonunun kənarına çıxmağı bacaran yeganə kosmik aparat statusuna malikdir. Voyager 1 hazırda Dünyadan təxminən 15,8 milyard mil uzaqlıqda ulduzlararası məkanda irəliləməkdə davam edir.

Hər iki aparat, missiyanın uzun illər uzanması səbəbilə enerji qənaəti üçün bəzi elmi alətlərini deaktiv edib. Buna baxmayaraq, aktiv sensorlar maqnit sahələri, plazma dalğaları və hissəcik sıxlığı kimi mühüm məlumatları toplamaqda davam edir. Bu məlumatlar gələcək ulduzlararası kosmos missiyaları üçün əsas istinad nöqtəsi rolunu oynayır.

Sabit kurs, azalan məlumat ötürmə sürəti

Voyager 1, Yupiter və Saturn müşahidələrindən sonra 1980-ci ildə Saturn yaxın uçuşunu tamamladıqdan sonra heç bir kurs düzəliş manevri etmədən yoluna davam edir. Aparat saatda təxminən 38 min mil sürətlə Günəş sistemindən uzaqlaşır. Voyager 2 isə Neptun keçidindən sonra fərqli istiqamətdə, planetlərin düzlüşünün altına doğru irəliləyir.

Bu qədər böyük məsafədən rabitə qurmaq isə getdikcə çətinləşir. Voyager aparatları Dünyaya saniyədə cəmi 160 bit məlumat göndərə bilir. Bu sürət ilkin dövr internet bağlantıları ilə müqayisə edilir. Siqnalın zəifləməsi səbəbilə NASA məlumatları qəbul etmək üçün eyni anda bir neçə böyük antenadan istifadə etməyə məcburdur. Mümkün bir texniki problem zamanı nasazlığın müəyyən edilməsi və cavab verilməsi günlər çəkə bilər.

Özünü qoruma bacarığı olan sistemlər

Voyager aparatları rabitə gecikmələri nəzərə alınaraq yüksək səviyyədə avtonom şəkildə hazırlanıb. Aparatlar ciddi problem aşkar edəndə özlərini “təhlükəsiz rejimə” keçirir, antenalarını Dünyaya yönəldərək yer nəzarətindən gələn təlimatları gözləyirlər.

Enerji ehtiyatlarının məhdud olması komandanı çətin seçimlərə məcbur edir. Daha az enerji sərf edən sistemlər işlək vəziyyətdə saxlanılır, bəzi alətlər isə tamamilə söndürülüb. Aparatların daxili temperaturunun qorunması da mühüm əhəmiyyət daşıyır. Vacib boruların donması və ya antenaların istiqamətinin dəyişməsi halında Voyager ilə rabitə tamamilə itə bilər.

Alimlər Günəşin maqnit sahəsinin ulduzlararası mühitlə təmas etdiyi “heliopoz” bölgəsini daha dərindən öyrənməyi hədəfləyirlər. Bu zona Günəş küləklərinin ulduzlararası mühitlə qarşılıqlı təsir göstərdiyi sahə kimi müəyyənləşdirilir. Voyager aparatları bu keçid zonasında dalğalanmaları və hissəcik dəyişikliklərini ölçərək Günəş sisteminin xarici sərhədləri barədə unikal məlumatlar təqdim edir.

50 ilə yaxın missiya

Voyager 1 və Voyager 2 2027-ci ildə 50 illik fəaliyyətlərini tamamlayacaq. Bu müddətdə bəzi əlavə sistemlərin də bağlanması qaçılmaz görünür. Komanda xüsusilə kosmik şüa detektorları və maqnit sahəsi ölçüm cihazlarını mümkün qədər uzun müddət işə salınmış vəziyyətdə saxlamağı hədəfləyir.

Missiya komandası müxtəlif nəsillərdən olan alim və mühəndislərdən ibarətdir. Voyager-lər buraxılanda missiyada çalışan şəxslərin bir qismi artıq təqaüdə çıxıb, o dövrdə hələ doğulmamış gənc mühəndislər isə bu gün layihədə yer alır. Suzi Dodd Voyager aparatlarını “Dünya adından ulduzlararası məkanda səfər edən elçilər” kimi təsvir edir.

İş elanları AzVak.az-da