2025 tibdə inqilab Süni intellekt dövrü gəlir

Hər il tibbdə yeniliklər təəccübləndirir: yeni dərmanlar, terapiya və profilaktikaya yanaşmalar ortaya çıxır və bu da əvvəllər çətin hesab edilən vəziyyətlərin öhdəsindən gəlməyi mümkün edir. 2025-ci il də istisna deyil.

“Medicina” xəbər verir ki, Amerikalı alimlər sonsuzluğun Qarşısını Almaq üçün süni intellektə əsaslanan texnologiya olan STAR (Sperma İzləmə və Bərpası) metodunu tətbiq ediblər. Onların hazırladığı alət azoospermiyadan əziyyət çəkən kişilərin biomaterialında funksional sperma aşkarlaya bilir. Bu vəziyyətdə spermada yumurtanı mayalandırmaq qabiliyyətinə malik yalnız bir neçə sperma olur.

Bu yaxınlara qədər azoospermiyadan əziyyət çəkən kişilər testis toxumasından sperma çıxarmaq üçün mikrocərrahi testis biopsiyasından keçməli olurdular. Digər mümkün seçim donor spermasından istifadə edərək mayalanmadır.

STAR metodu mövcud seçimlərin çeşidini genişləndirir, mayalanma üçün uyğun sperma axtarışını sadələşdirir və sürətləndirir: kişi reproduktiv hüceyrələrini tapmağa, çıxarmağa və qorumağa imkan verir.

Bu metod 5 il ərzində hazırlanıb və artıq xəstələr üzərində uğurla sınaqdan keçirilmişdir. STAR sayəsində 18 il ərzində 15 uğursuz IVF dövründən keçən ABŞ-dan olan cütlük hamilə qala bildi. Cihaz cəmi bir saat ərzində 44 "işləyən" sperma tapa bildi və bunlar canlı embrionlar yaratmaq üçün istifadə edildi. Bu innovativ texnika cütlüyün öz uşaqlarına sahib olmasına kömək etdi.

Döyünən ürək köçürüldü

Taypeydəki Milli Tayvan Universiteti Xəstəxanasının cərrahları 2025-ci ilin yazında unikal bir əməliyyat keçirdilər. Onlar ürəyi bir dəqiqə belə dayandırmadan donordan alıcıya ürəyi köçürə bildilər.

Bu, işemik dövrü sıfıra endirdi, oksigen çatışmazlığından ürək əzələsinə dəyən ziyanı və sonrakı orqan rəddi riskini minimuma endirdi. Tayvanlı həkimlər digər tibb mütəxəssislərinin nail ola bilmədiyi bir şeyə nail oldular: bu mövzuda əvvəlki nəşrlərdə işemik dövr qısa idi, lakin yenə də 10 dəqiqədən 30 dəqiqəyə qədər davam etdi.

Əməliyyat zamanı həkimlər ekstrakorporal membran oksigenləşməsi (ECMO) üçün istifadə edilən oksigenatora bənzər bir prinsip üzərində işləyən xüsusi avadanlıqlardan istifadə etdilər.

Bu avadanlıq orqan donorun bədənindən çıxarıldıqdan sonra belə ürəyin döyünməsinə davam etməsinə imkan verdi. Transplantasiya olunmuş xəstə bir neçə ay xəstəxanada qaldı və planlı şəkildə evə buraxıldı.

Aygün Musayeva