23 illik müşahidə: Doqquzuncu planet nəhayət tapılıb?

Günəş sisteminin ən ucqar hissəsində, Neptunun çox uzağındakı zülmət qaranlıqda sirli bir hərəkətlilik müşahidə olunur. Astronomlar illərdir yalnız nəzəriyyədə mövcud olan, lakin indiyədək sübut olunmayan "Doqquzuncu planet"ə aid ola biləcəyi ehtimal edilən nəhəng bir obyekt müəyyən ediblər. 

Qaynarinfo xəbər verir ki, arxivlərdə saxlanılan köhnə səma müşahidələrini təhlil edən tədqiqatçılar Günəşdən inanılmaz dərəcədə uzaqda yerləşən və son dərəcə yavaş hərəkət edən bu cismin izinə düşüblər. Əgər bu tapıntı təsdiqlənərsə, kosmosla bağlı bütün dərsliklərin yenidən yazılması zərurəti yaranacaq.

Tayvandakı Milli Mərkəzi Universitetindən olan tədqiqat qrupu bu həyəcanverici kəşf üçün 20 ildən artıq bir dövrü əhatə edən infraqırmızı məlumatları müqayisə edib. Alimlər 1983-cü ilə aid IRAS məlumatları ilə 2006-cı ildə Yaponiyanın AKARI missiyasından əldə edilən nəticələri təhlil edərkən, bu iki tarix arasında zəif, lakin ardıcıl yer dəyişməsi göstərən bir istilik mənbəyi aşkar ediblər. Günəşdən təxminən 75–105 milyard kilometr məsafədə yerləşdiyi ehtimal olunan bu obyekt öz orbitini minlərlə il ərzində tamamlayır. Bu qədər uzaq və soyuq bir cismi adi teleskoplarla müşahidə etmək demək olar ki, mümkünsüz olduğundan, alimlər onun yaydığı son dərəcə zəif istilik izlərini tuta bilən infraqırmızı texnologiyalardan istifadə ediblər.

Astronomlar uzun müddətdir Kuiper qurşağı adlanan bölgədəki buz cisimlərinin niyə qəribə şəkildə qruplaşdığını anlamağa çalışırlar. Neptunun o tayında yerləşən bu müxtəlif ölçülü buz parçalarının orbitlərindəki qeyri-adi düzülüş, orada hələ müşahidə edilməmiş nəhəng bir kütlənin güclü cazibə təsiri göstərdiyinə işarə edir. İndi müəyyən edilən bu yeni namizəd məhz bu nəzəri boşluğu doldura biləcək xüsusiyyətlərə malikdir. Hesablamalara görə, obyekt Yer kürəsindən yeddi ilə on yeddi dəfə daha böyük kütləyə sahib olan "buz nəhəngi” sinfinə daxildir. Onun temperaturunun təxminən mənfi 220 dərəcə Selsi olduğu düşünülür ki, bu da cismin niyə demək olar ki, heç bir işıq əks etdirmədiyini izah edir.

Bu potensial doqquzuncu planet quruluş baxımından Uran və Neptun kimi buz nəhənglərinə bənzəyir. Yəni hidrogen, helium və metan qazlarından ibarət sıx atmosferə və buzlu bir nüvəyə malik olması ehtimal olunur. Elmi ictimaiyyət hazırda diqqətini bu uzaq bölgəyə yönəldib. Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu kimi müasir müşahidə vasitələri ilə aparılacaq əlavə araşdırmalar bu obyektin həqiqətən Günəş ətrafında dövr edən bir planet olub-olmadığını, yoxsa çox uzaqdakı arxa plan mənbələrindən biri olduğunu dəqiqləşdirəcək. Hazırda cəmi iki məlumat nöqtəsinə əsaslanan bu kəşf təsdiqlənərsə, Günəş sistemimizin sərhədlərinin düşündüyümüzdən xeyli uzaqlara uzandığı ortaya çıxacaq.

Aydın