525ci qəzet Ermənistan sülhü yox, müharibəni seçir

Pərvanə SULTANOVA
[email protected]

Ermənistan öz havadarları ilə birlikdə regionda mövcud sabitliyə, onsuz da kövrək olan sülhə təhdid və risklər yaratmağa davam edir. Baxmayaraq ki, bu il ərzində iki ölkə arasında sülh sazişinin imzalanması üçün əlverişli fürsətlər yaranmışdı, İrəvan Fransa başda olmaqla Qərbdəki bəzi pozucu dairələrin təhriki ilə sülh prosesinin inkişafına əngəl olan addımları atır. Başqa sözlə, Ermənistan sürətlə və kütləvi şəkildə silahlanır ki, bu da onun təxtibat və müharibə planlarından xəbər verir. Əlbəttə ki, Ermənistan təcavüzkar dövlətdir və heç vaxt sülh yolu ilə hansısa məsələnin həllinə səy göstərməyb. Hətta İkinci Qarabağ müharibəsində ağır məğlubiyyətindən sonra da sülhə deyil, yeni gərginlik yaratmağa, hərbi təxribatlara can atır. Üstəgəl, bu ölkə daxilində revanşimz meylləri də artmaqdadır. Ermənistanın yeni müharibə avantürası Qərbin növbəti planıdır. Görünən odur ki, burada rəsmi İrəvanla Qərbin maraqları üst-üstə düşür. Ermənistanı həm Fransa, həm Hindistan, Yunanıstan və digər ölkələr silahlandırır. Bu silahlanma təbii ki, təzavüzkar dövləti yeni eskalasiyaya, təxribatlara, müharibəyə təşviq edir. Qərbin istədiyi də elə budur. Ukrayna cəbhəsində istədiklərinə nail ola bilməyən bu qüvvələr Ermənistanın əli ilə regionda yeni gərginlik ocağı yaratmağa can atırlar.

Mövzunu "525"ə şərh edən hərbi ekspert Elxan Şıxəliyev deyib ki, Cənubi Qafqaz qlobal güclərin müharibə arealına çevrilə biləcək riskli bölgələrdən biri sayıla bilər. Çünki burda iki qlobal gücün Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan üzərindən siyasi və hərbi strateji maraqları toqquşur. Bunlar Avropa İttifaqı, Rusiya və onu dəstəkləyən qüvvələrdir.

Ekspertə görə, siyasi münasibətləri kəskin fazaya keçənlər üçüncü ölkələrdə böhran yaradırlar və bu daha sonra müharibə səbəbinə çevrilir: "Bunun nümunələri də var. Əslində Cənubi Qafqaza gəlməzdən əvvəl presidentlər artıq var idi. Gürcüstan, Moldovadakı hadisələr, indi də Ukrayna. Üç ildir ki, Ukrayna müharibədən çıxa bilmir. Dördüncü coğrafiya olaraq Ermənistan ərazisi bu plana uyğun görünür. Ermənistanla indi bu planın həyata keçirilməsi Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri baxımından daha uyğun görünür. Bu səbəbdən Ermənistanın silahlanması da təsadüfi deyil. Yəni bu silahlanma böyük planın bir hissəsidir".

E.Şıxəliyev deyib ki, silahlanmanın əsas moderatoru Avropa İttifaqı və NATO adına Fransadır: "Ermənistana Fransadan, Hindistandan, Yunanıstandan, İrandan, Rusiyadan, çox fərqli istiqamətlərdən fərqli silahlar tədarük edilir. Xüsusən də nə qədər bunu özünün müdafiə silahları adlandırsa da, biz görürük ki, ən azından Fransadan aldığı "Sezar" özüyeriyən artilleriya sistemi 28 km dərinliyində zərbə endirə biləcək silahdır. Hindistandan alınan ATAGS-an isə yedəkdə daşınan haubitsalardır və 30 km-ə yaxın məsafədə zərbələr endirə bilir. İndi bunun içində Hindistanın "Akaş" hava hücumundan müdafiə raket sistemləri də var. Pinaka reaktiv yaylım atəş sistemləri də eyni dərinliyə qədər zərbələr endirə bilən artileriya və raket sistemləridir. Bundan başqa,  Hindistandan Ermənistana "Pralay" raket sistemləri də tədarük olunacaq. Bu raket sistemlərinin zərbə endirmək gücü 500 km-dir. Eyni zamanda, Yunanıstandan S-300 hava hücumundan müdafiə komplekslərinin silahlanmaya daxil edilməsi müzakirə olunur. Ümumiyyətlə, son illər Ermənistan öz hərbi büdcəsini də artırıb. İki il ərzində bu ölkə hərbi büdcəsini 46 faiz artıraraq, silahlanmaya 2 milyard dollara yaxın vəsait xərcləyib. 2025-ci ildə də bu tempin daha da aktiv fazaya keçəcəyini demək olar".

Ekspert hesab edir ki, Ermənistanı və onu dəstəkləyən qüvvələrin planları sırf İrəvanı silahlandırmaq və sonradan bu və ya digər formada sülh sazişinin bağlanmamasına təhrik etməklə, günün birində şərti sərhəddə hər hansı bir münaqişə yaratmaq, onu böyük çaplı əməliyyatlara çevirməkdir: "Fransa sülh sazişinin imzalanmamasında daha çox maraqlı görünür. Çünki sülh sazişi imzalananda bütün qeyd edilən ehtimallar sıfırlanacaq, sülh sazişi olmayanda atəşkəsin müharibə formasına keçməsi asanlaşır. Hazırda həmin qüvvələr Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin üzərindən cəbhə açmaqla yanaşı, Rusiya ilə Ermənistanı qarşı-qarşıya gətirib ikinci cəbhə açmaq planları da var. İndi Ermənistan Rusiyanın təhlükəsizlik çətiri altından çıxıb, NATO-nun təhlükəsizlik çətiri altına keçmək uğrunda mübarizə aparır, Rusiya isə bunu özünün qırmızı cizgisi hesab edir. Ermənistanın ərazisində Rusiyanın 102-ci hərbi bazası mövcuddur. Bir yandan Türkiyə ilə sərhəddə Federal Sərhəd Xidmətinin hərbçiləri var, digər tərəfdən tərkibində NATO-ya daxil olan ölkələrin hərbçiləri də olan Avropa İttifaqının "mülki missiyası" Ermənistan ərazisindədir. Onların arasında Fransadan, Kanadadan hərbçilər var. Bu qədər fərqli cəbhələrdə olan iki qütbün hərbçilərini, mütəxəssislərini ərazisinə cəlb edən Ermənistanın təbii ki, bunun içərisindən müharibəsiz, münaqişəsiz çıxması çətin olacaq".

Politoloq Tofiq Abbasov isə deyib ki, istənilən məqamda bölgəmizdə yenidən gərginlik yarana bilər. Çünki Ermənistan Azərbaycanla sərhəddə artıq güc toplayır, silah-sursat alır, öz əzələlərini möhkəmləndirir. Ancaq bu, Ermənistandan daha çox onun arxasında duran qüvvələrə lazımdır: "Qərb çalışır ki, Ermənistandan istifadə edərək Cənubi Qafqazda möhkəmlənsin. Biz dəfələrlə demişik ki, burada lazımsız missiya ilə gəlmiş Avropa İttifaqının müşahidəçi missiyasının dəst-xəttini görürük. Onlar əsasən casusluqla məşğuldurlar. Azərbaycanın, İranın, Rusiyanın mövqelərinin arxasınca baxırlar və çalışırlar ki, zəif nöqtələrin axtarışında özləri üçün qənaət çıxarsınlar. Bu baxımdan da istisna etmirəm ki, bəlkə də, onların bölgəmizə xaricdən hərbi kontingent gətirməsi kimi planı da var. Çünki əgər Azərbaycanla Ermənistan arasında yeni bir toqquşma, lokal müharibə başlayarsa, onda onlar bəhanə edəcəklər ki, burada günahkar Azərbaycandır. Azərbaycan Ermənistana hücum edir. Bu təbliğatı biz dəfələrlə eşitmişik. Ona görə də, Qərb həqiqətən də, Rusiya və İranın da mövqelərini zəiflətmək üçün də Cənubi Qafqaza gözünü dikib. Əgər əlverişli şərait yarana bilərsə, istifadə edəcəklər ki, burada möhkəmlənsinlər".

Onun sözlərinə görə, Nikol Paşinyan çalışır ki, vəziyyətdən istifadə edərək göstərsin ki, guya, Qərbdə ən sevilən, seçilən, arzu olunan liderdir: "Özünün şəxsi reytinqlərinin aşağı düşməsi fonunda çalışır ki, yenidən özünü toparlasın ki, guya vəziyyətə hakim ola bilib, idarəetmə ondadır. Ancaq bu, inandırıcı görünmür. Hər halda o gözəl bilir ki, reytinqlərin aşağı düşməsi gələcək seçkilərdə yaxşı nəsə vəd etmir. Ona görə ölkə daxilindəki problemlərin üstünü xaricdən, Qərbdə olan üstünlükləri ilə ört-basdır etmək istəyir. İlk növbədə camaatın güzəranı, sosial vəziyyəti göstərir ki, Ermənistan son dərəcə problemli məmləkətdir. Sosial proqramı, iqtisadi islahatlar proqramı yoxdur, investisiyaları cəlb edə bilmir. Belə olduğu halda insanlar özlərinin gələcəyini sadəcə Ermənistanda görmürlər. Onlar çalışırlar ki, Amerikaya, Qərbə getsinlər ki, orada erməni icmalarının mövqeləri güclüdür, orada özlərini sınasınlar, inteqrasiya olunub yaşayış tərzlərini qursunlar. Bu məsələlərin hamısını hökumət mənsubları bilməyə bilməz. Onlar yaxşı anlayırlar. Amma mənə elə gəlir ki, insanların ölkədən çıxmasını bəlkə də arzu edirlər. Əgər insanlar çıxırsa, tələbkarlıq da azalacaq, gözləntilər də olmayacaq. Odur ki, müharibə ruhunun yaranması bir yandan, ictimai-sosial problemlərin mövcudluğu ikinci tərəfdən, bir tərəfdən də Qərb ölkələrinin müdaxilə etməsi Ermənistanı son məqamda çox ağır duruma salacaq. Ona görə ki, bu problemlərin həlli ilə bağlı ilk növbədə gərək Ermənistan hökuməti məşğul olsun. Ancaq bunu ya etmək istəmir, ya da edə bilmir. Çünki ixtiyarı əlindən verib, Fransa, Yunanıstan, Amerika, kim gəldi orada sükanı əlinə keçirir ki, Ermənistanın, guya gələcəyini müəyyən etsin. Ancaq bu missiya yerli hökumətin üzərindədir. İnsanlar bir daha yada salırlar ki, Paşinyan, sənə səs vermişik ki, sən ölkəyə rəhbərlik edəsən. Bir yandan deyir ki, real Ermənistan formalaşdırmalıyıq, digər tərəfdən isə ixtiyarı əldən verir, Qərb dairələri burada meydan sulayırlar. Vəziyyət bundan ibarətdir. Odur ki, Ermənistanın vəziyyəti əvvəlki kimi problemlidir, bu problem də getdikcə dərinləşir. Belə olduğu halda hökumət rəhbəri heç vaxt inana bilməz ki, o, növbəti seçkilərdə qələbə əldə edə bilər. Əksinə, ola bilsin ki, onun seçkilərə qədər nüfuzu o dərəcədə aşağı düşsün ki, rəqiblərinə məğlub olsun. Bu ehtimalı da rədd etmək olmaz".