ABŞ ın ortasında niyə bəyaz bir Misir piramidası var?

Amerika Birləşmiş Ştatlarının cənub-qərbində yerləşən Arizona ştatı, səhralıq torpaqları, möhtəşəm kanyonları və qızılı-qırmızı qayalı mənzərələri ilə özlüyündə bir təbiət möcüzəsidir. Lakin bu mis mədənləri ilə məşhur ştatın təqdim etdiyi mənzərələr və mədəni təəssüratlar təəccüblü şəkildə Antik Misirin dəbdəbəli atmosferini də xatırladır.

Qaynarinfo xəbər verir ki, ucsuz-bucaqsız səhralar, həyat verən çaylar (Nil kimi), günəşə sitayiş edən yerli inanclar və özünəməxsus piramida  kolleksiyasına sahib olması Arizonaya "fironvari” bir aura qatır. Bu qeyri-adi mirasın ən diqqətçəkən nümunəsi isə Finiks yaxınlığında ucalan bəyaz Huntın məzarıdır.

Arizonanın bəyaz piramidası: Vali Huntın abidəsi

Finiks və Tempi şəhərləri arasında yerləşən Papaqo Parkdakı bu kiçik bəyaz piramida, Gizadakı nəhəng əcdadları ilə nə ölçü, nə də yaş baxımından müqayisə edilə bilər. Təxminən altı metr baza genişliyi və hündürlüyü olan bu quruluş Misirdəki nümunələri ilə müqayisədə xeyli sadə qalsa da, məqsədi və memarlıq ideyası eynidir: abidə məzar olmaq.

Arizonanın ilk valisi Corc Vayli Pol Hunt tərəfindən seçilən hündür bir təpənin üzərində inşa edilən bu piramida parlaq bəyaz görünüşünü onu örtən keramika plitələrdən alır. Bu plitələr bir zamanlar Giza piramidaların səthini bəzəyən parıldayan əhəngdaşını xatırladır. Vali Hunt bu piramidanı 1931-ci ildə vəfat edən həyat yoldaşı Helen Duett Ellison Hunt üçün inşa etdirib və ilk dəfn 1933-cü ildə baş tutub. Hunt özü də bir il sonra, 1934-cü ildə həyat yoldaşının yanına dəfn edilib. Ümumilikdə yeddi nəfərin son mənzilidir. Piramidanın forması üçün ilham mənbəyi dəqiq bilinməsə də, Tutanxamunun məzarının tapıntısından sonra Misir estetikasının populyarlaşdığı dövrdə tikilməsi diqqət çəkir.

Corc Vayli Pol Hunt

Təəssüf ki, Huntın məzarı Misir abidələrinin yaşadığı başqa bir aqibəti də paylaşıb: vandalizm. 2008-ci ildə Milli Tarixi Yerlər Siyahısına daxil edilənədək davamlı olaraq zərər görüb və girişindəki bürünc xatirə lövhəsi belə oğurlanıb. Maraqlıdır ki, bu piramida ştatda tək nümunə deyil; "Arizonanın atası” kimi tanınan Çarlz Debrill Poston kimi eksantrik fiqurların məzarları da oxşar geometrik formalara malikdir.

Əfsanənin kölgəsi: Böyük Kanyonda gizlənən misirlilər

Bəs ABŞ-ın cənub-qərbindəki bu açıq-aşkar Misir heyranlığının mənbəyi nədir? Populyar əfsanələrə və komplo nəzəriyyələrinə qulaq assanız, cavab sadə görünür: Antik Misirlilər Arizonaya gəlib.

Yüz ildən çoxdur ki, Böyük Kanyonun əlçatmaz mağaralarında mumiyalar, heroqliflər, qızıl və mis qalıqları tapıldığı iddia olunur. Bu iddiaların mərkəzində S. A. Cordan və G. E. Kinkaid adlı iki səyyahın guya "Smithsonian İnstitutu tərəfindən dəstəklənən” kəşfiyyat səfəri dayanır. Rəvayətə görə, bu komanda "insan əli ilə qaya içərisinə oyulmuş” mağarada Ramses dövrünə aid bir Misir irqi ilə bağlı izlər aşkar etmişdi. Smithsonian illər boyu bu iddiaları ciddiyə almasa da, xüsusilə 1990-cı illərdə həvəskar tədqiqatçıların kitablarla bu iddiaları yayması əfsanəni daha da böyüdüb.

Lakin bu heyrətamiz hekayənin böyük bir problemi var: böyük ehtimalla uydurma olması. Böyük Kanyon Tarix Dərnəyinin prezidenti Heyli Conson kimi mütəxəssislər bu iddialara şübhə ilə yanaşır: "Əgər Misirdən idarəçilər və işçilərdən ibarət geniş bir axın gerçək olsaydı, yerli tayfalar bunu bilməzdimi? Sözlü tarixlər, qaya rəsmləri və oymalar belə bir hadisəni təsvir etməzdimi?”

Üstəlik, bu əfsanəyə əsaslanan həmin dövrün qəzetində adı çəkilən nə Kinkaid, nə də Cordan barədə Smithsonian arxivlərində heç bir qeyd yoxdur. Hadisələrin uydurma olduğu açıqdır. Daha da əhəmiyyətlisi, Consonun fikrincə, helikopterlər olmadan o dövrdə bu cür "tapıntıları” belə ucqar və əlçatmaz bir mağaraya daşımaq fiziki cəhətdən mümkün deyildi.

Arizona ilə Antik Misir arasında ruhani oxşarlıqlar tapılsa da, Böyük Kanyonda gizlənmiş və ya kəşf edilmiş heç bir qədim Misir qalığı yoxdur.

Aydın