ABŞ ın yeni ‘enerji inqilabı’”: Kaliforniyada böyük sərvət aşlandı

ABŞ-ın Cənubi Kaliforniyasında, Solton-Si gölünün altında dünyanın ən iri litium yataqlarından biri aşkar edilib. Kaliforniya Universitetinin alimlərinin hesablamalarına görə, bu yatağın dəyəri təxminən 540 milyard dollar təşkil edir. Araşdırmalarda göstərilir ki, gölün altındakı geotermal məhlullar təxminən 382 milyon elektrikli avtomobil üçün akkumulyator istehsalına kifayət edəcək qədər litium ehtiyatına malikdir.

Mütəxəssislərin sözlərinə görə, Solton-Si-nin ehtiyatları ABŞ-ı litium baxımından tamamilə müstəqil edə bilər və Çindən idxal zərurətini aradan qaldıra bilər. Kaliforniya qubernatoru Qəvin Nyusom isə bu kəşfi strateji əhəmiyyətli adlandıraraq Solton-Si-ni “litiumun Səudiyyə Ərəbistanı” kimi dəyərləndirib.

Litium yatağının yerləşdiyi İmperial dairəsi Kaliforniyanın ən kasıb bölgələrindən biridir. Burada işsizlik yüksək, iqtisadi fəaliyyət isə əsasən kənd təsərrüfatı ilə məhdudlaşır. Buna görə də yerli hakimiyyət yeni tapıntını bölgə üçün böyük imkan hesab edir. Rəsmilər artıq əraziyə “Litium vadisi” adı veriblər və ümid edirlər ki, bu, iri elektrikli avtomobil və akkumulyator istehsalçılarını cəlb edəcək. Kaliforniya Enerji Komissiyasının məlumatına görə, illik litium hasilatı bazar dəyərinə görə 257 milyard dollara çata bilər, bu gəlirin 80 faizi isə yerli büdcəyə yönəldilərək sosial inkişaf layihələrinə sərf olunacaq.

Bununla belə, alimlər ehtiyatların tükənmə sürəti ilə bağlı xəbərdarlıq edirlər. ABŞ Enerji Nazirliyinin modelləşdirməsinə əsasən, 2024-cü ildən başlayaraq hasilat tempi saniyədə 0,8 kiloqramdan 0,3 kiloqrama qədər azalaraq 30 il ərzində davam edə bilər.

Ekoloji aspektlərlə bağlı isə tədqiqatçılar müsbət nəticələr açıqlayıblar. Mövcud texnologiyalarla litium istehsalı zamanı nə davamlı üzvi çirkləndiricilər, nə də kəskin toksik kimyəvi maddələrin izlərinə rast gəlinib. Geotermal fəaliyyətin yaratdığı seysmik risk isə regionun ümumi fonundan fərqlənmir.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, bu kəşf ABŞ üçün enerji təhlükəsizliyi baxımından tarixi dönüş nöqtəsi ola bilər. Eyni zamanda, yerli əhali üçün minlərlə yeni iş yeri açılacaq və regionun sosial-iqtisadi transformasiyası baş verəcək.

Səbuhi MƏMMƏDOV

XQ