“ACWA Power” Xəzər dənizinin suyunu duzsuzlaşdıracaq

Zavodun 2028-ci ildə istismara veriləcəyi gözlənilir

Azərbaycanda dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması zavodunun tam istismara verilməsi 2028-ci ilin yekununa planlaşdırılır. Bu barədə zavodun tikintisi layihəsində Azərbaycanın əsas tərəfdaşı olan Səudiyyə Ərəbistanının “ACWA Power” şirkətinin baş direktoru Marko Arçelli bildirib. O, qeyd edib ki, şirkətin indiyə qədər yatırdığı investisiyanın məbləği 1,5 milyard Səudiyyə rialı təşkil edib ki, bu da 679,95 milyon manat və ya 407 milyon dollar deməkdir. Layihə üzrə sərmayə planlarını davam etdirəcək “ACWA Power” qarşıdakı 3 ildə əlavə kapital yatırılmaları da edəcək ki, zavodun investisiya dəyəri 1 milyard dolları ötmüş olacaq.

Qeyd edək ki, layihə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının ərazisində gündəlik gücü 300 min kubmetr olan dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması zavodunun tikintisini nəzərdə tutur. “ACWA Power” zavodun inşasında Türkiyənin “IC İçtaş İnşaat” şirkəti ilə yaxından partnyorluq edir.   Sazişin şərtlərinə görə, layihənin icra müddəti 27,5 il təşkil edəcək, bu müddət bitdikdən sonra obyektin idarəçiliyi Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinə veriləcək.

Sumqayıt Sənaye Parkında  nəhəng istehsal sahəsi

Dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması layihəsi İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən dövlət-özəl tərəfdaşlığı çərçivəsində ölkəmizdə icrası nəzərdə tutulan ilk pilot layihədir. Layihə çərçivəsində Sumqayıt Sənaye Parkında tikiləcək zavodda dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması ilə içməli su istehsalı həyata keçiriləcək. Gündəlik 300 min kubmetr məhsuldarlığa malik layihə Abşeron yarımadasının içməli suya artan tələbatını təmin etmək, şirin su mənbələrini şaxələndirmək məqsədi daşıyır. Əsas hədəf dövlətin içməli su təchizatında yükünü azaltmaq, bu sahədə beynəlxalq təcrübəni və texnologiya transferini stimullaşdırmaq, iqtisadiyyata xarici sərmayələri cəlb etməkdir.

Su ehtiyatlarından istifadənin yaxşılaşdırılması, içməli su təchizatının artırılması və bu sahəyə yeni texnologiyaların cəlb olunması sosial-iqtisadi inkişafda önəm kəsb edir. Dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması yolu ilə içməli su istehsalı layihələri dünyanın bir sıra ölkələrində icra edilir. Qlobal istiləşmə, su ehtiyatlarının səmərəsiz istifadəsi və dünyada artan quraqlıq içməli suyun istehsalı üçün duzsuzlaşdırma zavodlarının fəal istifadəsinə təkan verib.

“Əks Osmos” texnologiyası

Dünya ölkələrində dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması layihələrində “Əks Osmos” (Reverse Osmosis) texnologiyası tətbiq edilir. Bir sıra ölkələrdə bu layihələr dövlət-özəl tərəfdaşlığı modeli ilə həyata keçirilir. Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İsrail kimi Yaxın Şərq ölkələrində bu layihələr geniş yayılmışdır. Həmçinin ABŞ, Avstraliya və bir sıra başqa ölkələrdə də duzsuzlaşdırma zavodları fəaliyyət göstərir. Bu baxımdan Azərbaycanda da su ehtiyatlarından istifadənin yaxşılaşdırılması, su təhlükəsizliyinin təmini, əhalinin içməli su təchizatının artırılması və bu sahəyə yeni texnologiyaların cəlbi aktuallaşıb. Çünki Azərbaycan su ehtiyatlarının həcminə görə, region ölkələri arasında ən az resurslara malik olduğundan qarşıdakı illərdə dayanıqlı su fondunun yaradılması ciddi məsələ kimi qarşıda durur. 2024-cü il statistikasına görə, Azərbaycanda yerüstü su ehtiyatları 17 milyard kubmetr təşkil edib. Bu, respublikamızın ən çox sululuq dövrü hesab olunan 1960-1990-cı illərdəki göstəriciyə nisbətən, 45 faiz azdır. Belə ki, həmin dövrdə ehtiyatlar 30 milyard kubmetr olub. Bu vəziyyət su ehtiyatlarının hesablanması və yeni mənbələrin dövriyyəyə cəlb edilməsini labüd edir. Alternativ su mənbələrindən biri isə dəniz suyunun duzlaşlaşdırılmasıdır. Məhz bu çağırışlar nəzərə alınmaqla, dəniz suyunun duzsuzlaşdırılması yolu ilə içməli su istehsalı sahəsində pilot layihənin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur.

“Yaşıl enerji”nin sadiq tərəfdaşı

Sə?diyyə Ərəbistanının iri investoru olan “ACWA Power” dünyada ətraf mühitin sağlamlaşdırılması və “yaşıl mənbə”lərin istismarında ən nüfuzlu korporosiyalardan biridir. Şirkət enerji və su sahəsində qlobal lider olmaqla yanaşı, dünyanın eyni zamanda bərpaolunan enerji, yaşıl hidrogen və duzsuzlaşdırılmış su üzrə ixtisaslaşan və bu üç gələcək üçün kritik sahədə liderdir. Dünyanın ən böyük özəl su duzsuzlaşdırma şirkəti olaraq, hər gün 9,5 milyon kubmetrdən artıq təmiz su ilə təminatı həyata keçirir.

Şirkət həm də dünyanın yaşıl gündəliyini müəyyən edən, zənginləşdirən qlobal təchizatçıdır.  2 ildən artıqdır ki, Azərbaycanda “yaşıl enerji” sektorunda da fəal sərmayədar kimi çıxış edən şirkətin təkcə 240 MVt gücündə “Xızı-Abşeron” Külək Elektrik Stansiyasının (KES) tikintisinə yatırdığı investisiyanın məbləği 486,39 milyon manata bərabərdir. 2025-ci ilin yekununda tamamlanması gözlənilən “Xızı-Abşeron” KES-in istifadəyə verilməsi sayəsində ildə təxminən 907 milyon kilovat/saat təmiz elektrik enerjisi istehsal ediləcək ki, bu da 300 mindən çox abonentin enerji tələbatını qarşılayacaq.

“ACWA Power”nin Azərbaycanda icra etdiyi digər külək layihələri də enerji tutumuna görə, əhəmiyyətlidir. Həmin layihələrin əksəriyyəti tam kommersiyalaşdırılıb ki, bu da onun əsaslı istismarına başlamaq üçün hüquqi-iqtisadi zəmanət deməkdir. Bu layihələrin sərmayə portfeli birlikdə 2 milyard dollara yaxındır və ümumilikdə 3,7 GVt güc və 3000 ton ekoloji baxımdan təmiz hidrogen istehsalını nəzərdə tutur. Şirkət indiyə qədər ümumi məbləği 1,166 milyard manata çatan sərmayəni reallaşdırıb.

E.CƏFƏRLİ