Ağ ayıların dünyası...

İnsan ayağı dəyməyən ərazidə yaşayırlar

Ən gözəl heyvanlar sırasında ağ ayıların xüsusi yeri var. Onlara qütb ayıları da deyirlər. Ağ ayılar digər ayılara nisbətən daha iri olur. Uzunluqları 3 metrə, çəkiləri 700 kiloqrama çatır. Onlar Şimal qütbündə, insan ayağı dəyməmiş ərazilərdə yaşayırlar.

Ağ ayılara Amerikanın şərq sahillərində, Şpinsberq və digər adalarda həm quruda, həm də buzlaqlarda rast gəlmək olar. Yeni dünya qütb ayılarının ən çox məskunlaşdığı ərazidir. Amma bu ayıları Laplandiya və İslandiyada da görmək mümkündür.

2000-ci ildən etibarən

Artıq 25 ildir ki, fevralın 27-si dünyada Beynəlxalq Qütb Ayısı Günü kimi qeyd olunur. Bu günün qeyd olunmasının əsas məqsədi ictimaiyyətin onlar haqqında məlumatını artırmaq və bu heyvanların qorunmasının vacibliyini vurğulamaqdır. Həmin gün ənənəvi olaraq təbiətin müdafiəsi ilə məşğul olan ekologiya təşkilatları tərəfindən müxtəlif aksiyalar və maarifləndirici tədbirlər həyata keçirilir.

“Ayı patrulları”

Qütb ayılarının yoxolma təhlükəsinin əsas səbəblərindən biri qütb buzlaqlarının əriməsidir. Ağ ayıların məhv olmasının daha bir səbəbi ətraf mühiti çirkləndirən neft quyularının işlənməsidir.

20-ci əsrin ortalarında ov səbəbilə qütb ayısının nəslinin kəsilmək təhlükəsi var idi. Beynəlxalq səviyyədə ilk dəfə olaraq bu növə diqqət 1954 və 1956-cı illərdə IUCN-nin IV və V Baş Assambleyalarında cəlb edilib və burada onun qorunmasının zəruriliyi müzakirə edilib. 15 noyabr 1973-cü ildə Norveçin paytaxtı Osloda Kanada, Danimarka, Norveç, Sovet İttifaqı və ABŞ hökumətləri qütb ayılarının mühafizəsi haqqında saziş imzalayıblar. Müqavilə kommersiya və idman məqsədləri üçün, eləcə də təyyarə və buzqıran gəmilərdən ayı ovuna tam qadağa qoyulmasını nəzərdə tutur.

16 oktyabr 2000-ci ildə Vaşinqtonda ABŞ və Rusiya hökumətləri Çukçi-Alyaska qütb ayıları populyasiyasının mühafizəsi haqqında saziş imzaladılar ki, bu da ağ ayıların ovlanmasını, vurulmasını, tutulmasını və ov dövriyyəsini tənzimləyir. Sənədə əsasən, yalnız yerli xalqlar ağ ayıları ovlamaq və tələyə salmaq hüququna malikdir.

Qrenlandiya və Kanadada qütb ayısının ovu üçün kvota sistemi mövcuddur. 2007-ci ildən Rusiyada Arktika kəndlilərinin və qərbdə Kolguev adasından Berinq adasına qədər yerləşən müşahidə məntəqələri şəbəkəsini özündə birləşdirən sahil meteoroloji stansiyalarının əməkdaşlarının iştirakı ilə sahil monitorinqini aparan “Ayı patrulları” fəaliyyət göstərir. Bundan əlavə, Rusiya 2030-cu ilə qədər Rusiyada qütb ayısının qorunması strategiyasını həyata keçirir.

Buzda sürətlə qaçmaq...

Qütb ayıları geniş, düz və tüklü pəncələrə sahibdirlər. Bundan əlavə, ayaq barmaqlarının arasındakı oyuqlar sayəsində buzun səthində vakuum yaradır. Sürüşkən olmayan pəncələri ilə buzun üzərində sürətlə qaça bilirlər. Barmaqlarının quruluşu isə suyun içində rahat üzməsini və daha uzaq məsafələri qət etməsini təmin edir.

Qış yuxusu: 7 ay heç nə yemir

Qütb ayıları enerji sərfini azaltmaq üçün qış yuxusundan da istifadə edirlər. Xüsusilə, ana olmağa hazırlaşan qütb ayısı qış yuxusuna getdiyi dövrdə enerji sərf etməmək və balalarını daha yaxşı bəsləmək üçün maddələr mübadiləsinin sürətini azaldır. 7 ay maddələr mübadiləsindəki yağı zülala çevirərək balaların bəslənməsini təmin edir. 7 ay ərzində özü heç nə yemir. Ürək döyüntüsünü dəqiqədə 70-dən 8-ə qədər endirə bilir. Bu dövrdə yemək yemədiyi üçün təbii ehtiyacları da olmur. Beləliklə, ana ayı balaların doğulacağı dövrdə çox enerji sərf etmir.

Yeganə