Alimlər: “Arılar Mors kodunu oxuya bilirlər...”

...London Kraliça Meri Universitetinin alimləri ilk dəfə olaraq həşəratların vizual stimulların müddətini ayırd edə və bu məlumatdan qida tapmaq üçün istifadə edə bildiklərini nümayiş etdirdilər.

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə tədqiqat Biology Letters jurnalında dərc edilib.

...Təcrübələr arılar (Bombus terrestris) üzərində aparılıb. İndiyə qədər Mors kodunun "nöqtələri" və "tireləri" kimi qısa və uzun işıq parıltılarını ayırd etmək qabiliyyəti yalnız insanlarda və makakalar və göyərçinlər də daxil olmaqla bəzi onurğalılarda müşahidə olunub.

Bu qabiliyyəti sınamaq üçün doktorant Aleks Devidson və Psixologiya kafedrasının baş müəllimi Elizabetta Versaçenin rəhbərlik etdiyi tədqiqatçılar xüsusi bir labirint yaradıblar. Hər “otaqda” həşəratlara iki yanıb-sönən dairə göstərildi - biri qısa parıltılı, digəri uzun parıltılı…

Bu dairələrdən yalnız biri şəkər məhlulu ilə, digəri isə arılar üçün xoşagəlməz olan acı maddə ilə əlaqələndirilirdi.

Məkan düzülüşünü öyrənmək ehtimalını aradan qaldırmaq üçün siqnalların mövqeyi hər dəfə dəyişdirilirdi.

Təlimdən sonra arılar sınaqdan keçirildi: işıq mənbələri yanıb-söndü, lakin heç bir nəticə vermədi…

Əksər fərdlər əvvəllər şəkərlə müşayiət olunan yanıb-sönmə növünü etibarlı şəkildə seçdilər.

Bu, həşəratların işıq stimullarının müddətini həqiqətən fərqləndirdiyini göstərdi.

…Arıların zaman fərqlərindən öyrənə bilib-bilmədiyini öyrənmək istədik və onların performansı bizi heyrətləndirdi. Təbiətdə onlar yanıb-sönən cisimlərlə qarşılaşmırlar, lakin onlar bu vəzifəni uğurla yerinə yetirdilər, - deyə Aleks Devidson qeyd etdi.

Alimlər hesab edirlər ki, bu qabiliyyət həşəratların məkanda hərəkət etməsinə və hərəkətləri əlaqələndirməsinə kömək edən zaman qavrayışının daxili mexanizmləri ilə əlaqəli ola bilər.

…Bəlkə də “müddəti hiss etmək” qabiliyyəti neyronların özləri səviyyəsində mövcuddur.

Bu qabiliyyətin dəqiq mexanizmləri hələ də aydın deyil: məlum sirkadian ritm sistemləri qısa və uzun yanıb-sönmələr arasındakı fərqi izah etmək üçün çox uzun zaman intervallarında işləyir.

Artıq bu davranış həşəratlarda təsdiqləndiyindən, tədqiqatçılar ölçüsü bir kub millimetrdən kiçik olan kiçik beyinlərdə “daxili saatların” müxtəlif modellərini sınaqdan keçirə biləcəklər.

Nazlı Almuradova