Alimlər insan skeletinin inkişafı planını hazırlayıblar AZƏRTAC

Bakı, 21 noyabr, AZƏRTAC

Alimlər insan sağlamlığını daha yaxşı başa düşmək, xəstəliklərin diaqnozu və müalicəsi üçün bədəndəki hər bir hüceyrə növündən ibarət bioloji atlası tamamlamaq məqsədinə doğru irəliləyərkən insan skeletinin inkişafının ilk planını açıqlayıblar.

AZƏRTAC “Reuters” agentliyinə istinadla xəbər verir ki, bu plan 2016-cı ildə başlanmış və dünyanın hər yerindən tədqiqatçıları cəlb edən İnsan Hüceyrə Atlası layihəsinin bir hissəsidir. İnsan bədəni təxminən 37 trilyon hüceyrədən ibarətdir və hər bir hüceyrə növü özünəməxsus funksiyaya malikdir.

Tədqiqatçılar növbəti və ya iki il ərzində atlasın ilk layihəsini hazırlamağı hədəfləyirlər. Tədqiqatın rəhbəri Aviv Regev layihənin “Biotech” şirkəti və “Genentech” laboratoriyası tərəfindən aparıldığını bildirib. O deyib: “İlk növbədə, bu, bizim əsas insani marağımızdır. Biz nədən yaradıldığımızı bilmək istəyirik. Məncə, insanlar həmişə bunu öyrənmək istəyiblər. Əslində, bioloqlar 1600-cü illərdən bəri hüceyrələrin xəritəsini çəkirlər. İkinci və çox praqmatik səbəb odur ki, bu atlas xəstəlikləri başa düşmək və müalicə etmək üçün vacibdir. Hüceyrələr həyatın əsas vahididir və hər şey səhv gedəndə, ilk növbədə, bizim hüceyrələrimizdə yanlışlıq olur”.

Tədqiqatçılar hamiləliyin ilk trimestrində skeletin inkişafının xəritəsini tərtib edərək, bütün hüceyrələri, gen şəbəkələrinin qarşılıqlı təsirlərini və insan inkişafının ilkin mərhələlərində sümük böyüməsi ilə məşğul olan amilləri təsvir etməyə imkan verir.

Onlar qığırdağın kəllə sümüyünün yuxarı hissəsindən başqa, skelet boyunca sümük inkişafı prosesini nümayiş etdiriblər. Alimlər kəllə formalaşması üçün kritik olan bütün hüceyrələrin xəritəsini çəkiblər və genetik mutasiyaların yeni doğulmuş körpənin kəllə sümüyünün yumşaq ləkələrinin çox erkən birləşməsinə və inkişaf etməkdə olan beynin böyüməsini məhdudlaşdırmasına səbəb ola biləcəyini araşdırıblar.

Tədqiqatçıların fikrincə, bu hüceyrələr haqqında bilik anadangəlmə şərtləri müəyyən etmək və müalicə etmək üçün diaqnostik və terapevtik hədəf kimi istifadə edilə bilər. Onlar, həmçinin erkən sümük hüceyrələrində aktivləşdirilmiş müəyyən genlərin yetkinlik dövründə bud-çanaq artritinin inkişaf riskinin artması ilə əlaqəli ola biləcəyini kəşf ediblər.

Alimlər ağız toxumalarından yemək borusu, mədə, bağırsaqlar və yoğun bağırsağa qədər uzanan mədə-bağırsaq traktının atlasını da təqdim ediblər. Eyni zamanda, onlar Kron xəstəliyi və xoralı kolit kimi vəziyyətlər üçün potensial olaraq dərinləşə bilən iltihabda iştirak edə bilən bağırsaq hüceyrəsi növünü müəyyən ediblər.