Alimlər məlum qədim insanlar arasında yeni növlər tapıblar...

...Alimlər fosillərin diş minasında qorunan qədim zülalları tədqiq edib və qədim insanların qohumu olan müəmmalı Paranthropus robustus haqqında yeni detallar aşkar ediblər. Məlum olub ki, bu növ əvvəllər düşünüldüyündən çox müxtəlif olub və ola bilsin ki, bir neçə ayrı növ daxil olub.

SİA-nın məlumatına görə, araşdırmanın nəticələri Science jurnalında dərc olunub.

...Afrikada 20 min ildən çox əvvəl yaşamış qədim hominidlərin DNT-si demək olar ki, qorunmayıb. Buna görə alimlər zülallara müraciət ediblər. Belə ki, zülallar onlar daha çox “yaşayırlar”..?

Palesa Madupenin komandası Cənubi Afrikadakı Svartkrans mağarasından dörd P. robustus nümunəsinin diş minasından alınan zülalları analiz edib. Bu fosillər 1,8-2,2 milyon il əvvələ aiddir.

...Məlum olub ki, bu fərdlərdəki zülallar molekulyar səviyyədə fərqlənir. Nümunələrdən biri digərlərindən çox fərqli idi - ola bilsin ki, bu, P. robustus daxilində fərqli bir növ və ya ekstremal dəyişkənlik forması idi.

Təhlil həmçinin göstərib ki, nümunələr arasında həm kişi, həm də qadın nümunələri var, yəni diş ölçüsünə görə cinsin müəyyən edilməsi etibarsızdır.

Bu məlumatlar təsdiqləyir ki, Paranthropus tək bir qrup deyil, müxtəlif növləri əhatə edirdi.

Məsələn, əvvəllər P. capensis-in təcrid edilməsi təklif edilmişdi.

Palesa Madupe vurğulayır ki, paleoantropologiya uzun müddət Qərb tədqiqatçılarının elmi olaraq qalır, Afrika alimləri və yerli icmalar isə arxa plana keçir.

Bu işdə afrikalı mütəxəssislərdən ibarət böyük bir qrup iştirak edib və bəzi təhlillər Cənubi Afrikada aparılıb.

Müəlliflər ümid edirlər ki, gələcək tədqiqatlar daha etik olacaq və yerli bilikləri nəzərə alacaq. Bu üsul bizə DNT-si olmayan növləri öyrənməyə imkan verir.

Protein analizi qədim homininlər haqqında anlayışımızda inqilab edə bilər, məsələn, onların müxtəlifliyini lazımınca qiymətləndirmədiyimizi göstərməklə...

Əgər Paranthropus həqiqətən də bir neçə növü əhatə etsəydi, bu, insan nəslinin təkamülünün düşündüyümüzdən daha mürəkkəb olduğunu düşünərdi.

Əsər elmi etika ilə bağlı mühüm sualı da gündəmə gətirir: Afrika qalıqları ilə bağlı araşdırmalar Qərb institutlarının monopoliyasında qalmaqdansa, yerli alimləri əhatə etməlidir. Qeyd etmək lazımdır ki, protein analizi mütərəqqi, lakin nümunə kiçikdir: yalnız dörd nümunə...

Yeni növlər haqqında inamla danışmaq üçün daha çox nümunənin öyrənilməsi lazımdır.

Zülalların genetik fərqləri nə dərəcədə dəqiq əks etdirdiyi də aydın deyil.

Əli Babayev