Alimlər uzun müddətdir davam edən iqlim sirrini həll etməyə yaxınlaşırlar

ABŞ tədqiqatçıları  son minlərlə il ərzində iqlim dəyişikliyinin dəqiq qiymətləndirilməsinə mane olan uzun müddətdir davam edən iqlim sirrini həll etməyə yaxınlaşıblar.

Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "Communications Earth & Environment" (CEE) jurnalında dərc olunub. 

Alimlər buz nüvələrindən əldə edilən məlumatları - Qrenlandiya, Antarktida və tropik dağlardan götürülmüş buz nümunələri ilə Holosen dövrünün (təxminən 11700 il əvvəl başlayan dövr) iqliminin kompüter modelləri ilə müqayisə ediblər.

Nəticələr maraqlı olub:qütb bölgələrindən (Qrenlandiya və Antarktida) alınan məlumatlar modellərə yaxşı uyğun gəlib. Bununla belə, Tanzaniyadakı Kilimancaro və  Perudakı Huascaran kimi tropik dağlar üçün  nəticələr fərqlidir. Buz nüvələri göstərir ki, son min illər ərzində orada temperatur 0,8-1,8°C soyuyub, modellər isə sabit istiləşmənin 1,5°C olacağını proqnozlaşdırır.

"Müasir iqlim modelləri planetin Holosen dövründə tədricən isindiyini göstərir, lakin təbii mənbələrdən əldə edilən sübutlar bunun əksini - soyutma olduğunu göstərir", - tədqiqatın aparıcı müəllifi və Ohayo Dövlət Universitetinin alimi Yuntao Bao bildirib. 

Uyğunsuzluğun bir səbəbi, modellərin bitki örtüyünün dəyişməsi, torpaqdan istifadə və toz və ya vulkan püskürmələrinin təsiri kimi mühüm amilləri kifayət qədər nəzərə almaması ola bilər.

Tədqiqat real dünyanın nə qədər mürəkkəb olduğunu xatırladır: hətta ən mürəkkəb modellər də planetdə baş verən prosesləri həddindən artıq sadələşdirə bilər.

Tədqiqatın həmmüəllifi və yer elmləri professoru Lonnie Tompson deyib: "Əgər texnologiya təbiətdəki incə dəyişiklikləri ələ keçirə bilmirsə, o, gələcəklə bağlı proqnozlarının düzgünlüyünü şübhə altına alır".

Alimlər iqlim modellərini təkmilləşdirmək üçün paleoiqlim mütəxəssisləri arasında daha sıx əməkdaşlığa çağırırlar. Planetin sürətli iqlim dəyişikliyi və biomüxtəlifliyin itirilməsi ilə üzləşdiyi üçün bu, xüsusilə vacibdir.

"Böyük elmi nailiyyətlər müxtəlif sahələrin kəsişməsində baş verir", - professor Tompson əlavə edib. “Birgə işləməklə ən çətin suallara cavab tapa bilərik”.

Turan İSMAYIL