Icma.az
close
up
RU
Artım niyə azalır: Problem və çıxış yolları TƏHLİL

Artım niyə azalır: Problem və çıxış yolları TƏHLİL

Azvision saytına istinadən Icma.az xəbər verir.

Qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün 10 ilə yaxındır ciddi islahatlar keçirilir. Amma bu da kifayət deyil. Ölkəmizdə qeyri-neft-qaz sahələri daha çox 2014-2015-ci illər ərzindəki böhrandan, yəni manat ABŞ dollarına nisbətdə ucuzlaşandan sonra diqqət mərkəzinə alındı. Lakin aradan 10 il keçsə də, neftin qiyməti düşərkən yenə əndişə yaranır və devalvasiya kimi gözləntilər yaranır.
Niyə? Çünki, müstəqillik əldə etdikdən sonra bilavasitə neftin hesabına start götürmüş hər hansı ölkənin iqtisadiyyatını birdən-birə qeyri-neft sahələrinin oxu üzərinə ötürmək qeyri-mümkündür. Bunun üçün vaxt lazımdır. Neft ilə qeyri-neft sektoru arasında balans əldə etmək həm kompleks və köklü sərt islahatlar tələb edir, həm də böyük məbləğdə investisiyalar...
Statistikaya əsasən il başlayandan bəri iqtisadi artımın azalmasında əsas faktorlardan biri kimi məhz investisiyalar çıxış edir. 2025-ci ilin ilk 4 ayı ərzində ölkədə əsas kapitala 5 milyard 69,3 milyon manat məbləğində investisiya yatırılıb ki, bu da əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,6% azdır. Halbuki, ötən ilin 4 ayında investisiyalarda 2023-cü ilin eyni dövrüylə müqayisədə 11,8% artım qeydə alınmışdı.
Təəssüf doğuran məqam təkcə bu deyil. Qeyd olunan müddətdə neft-qaz sektoruna yönələn investisiyanın həcmi 22,7% azalıb, qeyri-neft-qaza isə 5,3% artıb. Keçən il sözügedən rəqəmlər müvafiq olaraq 6,2% və 15,2% təşkil edirdi.
Göründüyü kimi, neft-qaz sektoruna investisiya qoyuluşunun daha çox azalmasına paralel olaraq, qeyri-neft-qaz sahəsinə investisiya həcmində artım qeydə alınsa da, keçən illə müqayisədə 3 dəfəyədək aşağı səviyyədədir.
Qeyri-neft-qaz sektorunun inkişafı prioritet sayıldığı halda, sərmayə qoyuluşu niyə azalır? Çünki ölkəmizdə balans əldə etmək üçün həm kompleks və köklü, sərt islahatlar lazımdır, həm də böyük məbləğdə investisiyalar... Qeyri-neft-qaz sektorunun iqtisadiyyatın lokomotivinə çevrilməsi üçün bu sahəyə investisiya ildən-ilə daha çox artmalıdır.
Artımın azalmasının həm obyektiv, subyektiv səbəbləri var. Ölkədə qeyri-neft-qaz sektorunda tələb olunan inkişafı əldə etmək üçün mövcud investisiya mühiti daha da yaxşılaşdırılmalıdır. Neft-qaz sektoru sırf xammal resurslarına bağlı olduğundan, risk səviyyəsi aşağıdır. Qeyri-neft-qaz sektorunda isə ortaya elə real istehsal və yaxud emal məhsulları çıxarılmalıdır ki, həmin məhsullar rəqabət qabiliyyətli olsun və ilk növbədə daxili tələbatı ödəsin. Yəni öncə daxili bazarda xarici istehsala məxsus analoqları ilə rəqabətə davam gətirsin. Bunun üçünsə xarici investisiyalara da ehtiyac var. Bu əslində, birinci şərtdir. Neft-qaz sektorunda olduğu kimi, qeyri-neftdə də xarici sərmayənin olması vacibdir. Odur ki, ilk növbədə bu sahədə stimullaşdırıcı tədbirlərə əl atılmalıdır.
Yeri gəlmişkən, bu ilin yanvar-mart aylarında xarici maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 0,9 milyard manat investisiya həyata keçirilib. Bu göstərici ötən ilin müvafiq dövrünə nəzərən 19,4% çoxdur. Xarici mənbələrdən əsas kapitala yönəldilmiş investisiya bu sahədə ümumi həcmin 27.4%-nə bərabər olub.
Rüb ərzində xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin 98,7%-i Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Birləşmiş Krallıq, Türkiyə, İsveçrə, Rusiya, ABŞ, Yaponiya, İran, Fransa, Macarıstan və Hindistan sərmayədarlarına məxsus olub.
Əsas kapitala ümumi investisiya qoyuluşunun azalmasına rəğmən, xarici mənbələrə əsaslanan investisiya həcminin artması təskinlikverici haldır. Lakin bu da əsas etibarı ilə neft ilə qaza sərf olunub.
Bəs, investisya həcminin azalmasının qarşısını necə almalı? Ölkədə məhkəmə, hüquq sistemi təkmilləşdirilməlidir. Qeyri-neft sahələrinin inkişafını sürətləndirmək üçün bu, xüsusən vacibdir.

Pərviz Heydərov
Azvision.az üçün
Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:114
embedMənbə:https://azvision.az
archiveBu xəbər 06 İyun 2025 15:16 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Rusiyanın Azərbaycana qarşı növbəti təzyiq mexanizmi

25 İyul 2025 00:06see465

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see226

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see224

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see189

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see152

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see150

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see150

PA nın Vətəndaş Qəbulu Mərkəzində avqust ayı üçün qəbul cədvəli AÇIQLANDI

23 İyul 2025 18:12see143

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see141

Uşağın smartfona erkən çıxışı psixi sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxarır

24 İyul 2025 04:25see140

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see139

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see137

BYD və “Geely”də saxtakarlıq aşkarlandı Subsidiyalar bu mexanizmlə mənimsənilir

23 İyul 2025 20:07see136

Aktivlərinin həcminə görə Azərbaycan banklarının RENKİNQİ

23 İyul 2025 18:27see133

YPG Suriyada silahları təhvil verməyəcəyini açıqlayıb

24 İyul 2025 02:48see131

“Qarabağ”ın darmadağınla qələbəsi Video

24 İyul 2025 02:30see130

Goji berry nədir? Goji giləmeyvəsinin faydaları

24 İyul 2025 17:12see130

Təmiz enerji dövrünü necə sürətləndirmək olar ANALİZ

24 İyul 2025 16:58see127

Bu şəhərdə 22 min abonentin qaz təchizatı dayandırılacaq

24 İyul 2025 17:01see126

Avropa və ABŞ razılaşacaqlar Ticarət gərginliyi aradan qalxacaq

24 İyul 2025 17:15see126
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri