Icma.az
close
up
RU
Artım niyə azalır: Problem və çıxış yolları TƏHLİL

Artım niyə azalır: Problem və çıxış yolları TƏHLİL

Azvision saytına istinadən Icma.az xəbər verir.

Qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün 10 ilə yaxındır ciddi islahatlar keçirilir. Amma bu da kifayət deyil. Ölkəmizdə qeyri-neft-qaz sahələri daha çox 2014-2015-ci illər ərzindəki böhrandan, yəni manat ABŞ dollarına nisbətdə ucuzlaşandan sonra diqqət mərkəzinə alındı. Lakin aradan 10 il keçsə də, neftin qiyməti düşərkən yenə əndişə yaranır və devalvasiya kimi gözləntilər yaranır.
Niyə? Çünki, müstəqillik əldə etdikdən sonra bilavasitə neftin hesabına start götürmüş hər hansı ölkənin iqtisadiyyatını birdən-birə qeyri-neft sahələrinin oxu üzərinə ötürmək qeyri-mümkündür. Bunun üçün vaxt lazımdır. Neft ilə qeyri-neft sektoru arasında balans əldə etmək həm kompleks və köklü sərt islahatlar tələb edir, həm də böyük məbləğdə investisiyalar...
Statistikaya əsasən il başlayandan bəri iqtisadi artımın azalmasında əsas faktorlardan biri kimi məhz investisiyalar çıxış edir. 2025-ci ilin ilk 4 ayı ərzində ölkədə əsas kapitala 5 milyard 69,3 milyon manat məbləğində investisiya yatırılıb ki, bu da əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,6% azdır. Halbuki, ötən ilin 4 ayında investisiyalarda 2023-cü ilin eyni dövrüylə müqayisədə 11,8% artım qeydə alınmışdı.
Təəssüf doğuran məqam təkcə bu deyil. Qeyd olunan müddətdə neft-qaz sektoruna yönələn investisiyanın həcmi 22,7% azalıb, qeyri-neft-qaza isə 5,3% artıb. Keçən il sözügedən rəqəmlər müvafiq olaraq 6,2% və 15,2% təşkil edirdi.
Göründüyü kimi, neft-qaz sektoruna investisiya qoyuluşunun daha çox azalmasına paralel olaraq, qeyri-neft-qaz sahəsinə investisiya həcmində artım qeydə alınsa da, keçən illə müqayisədə 3 dəfəyədək aşağı səviyyədədir.
Qeyri-neft-qaz sektorunun inkişafı prioritet sayıldığı halda, sərmayə qoyuluşu niyə azalır? Çünki ölkəmizdə balans əldə etmək üçün həm kompleks və köklü, sərt islahatlar lazımdır, həm də böyük məbləğdə investisiyalar... Qeyri-neft-qaz sektorunun iqtisadiyyatın lokomotivinə çevrilməsi üçün bu sahəyə investisiya ildən-ilə daha çox artmalıdır.
Artımın azalmasının həm obyektiv, subyektiv səbəbləri var. Ölkədə qeyri-neft-qaz sektorunda tələb olunan inkişafı əldə etmək üçün mövcud investisiya mühiti daha da yaxşılaşdırılmalıdır. Neft-qaz sektoru sırf xammal resurslarına bağlı olduğundan, risk səviyyəsi aşağıdır. Qeyri-neft-qaz sektorunda isə ortaya elə real istehsal və yaxud emal məhsulları çıxarılmalıdır ki, həmin məhsullar rəqabət qabiliyyətli olsun və ilk növbədə daxili tələbatı ödəsin. Yəni öncə daxili bazarda xarici istehsala məxsus analoqları ilə rəqabətə davam gətirsin. Bunun üçünsə xarici investisiyalara da ehtiyac var. Bu əslində, birinci şərtdir. Neft-qaz sektorunda olduğu kimi, qeyri-neftdə də xarici sərmayənin olması vacibdir. Odur ki, ilk növbədə bu sahədə stimullaşdırıcı tədbirlərə əl atılmalıdır.
Yeri gəlmişkən, bu ilin yanvar-mart aylarında xarici maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 0,9 milyard manat investisiya həyata keçirilib. Bu göstərici ötən ilin müvafiq dövrünə nəzərən 19,4% çoxdur. Xarici mənbələrdən əsas kapitala yönəldilmiş investisiya bu sahədə ümumi həcmin 27.4%-nə bərabər olub.
Rüb ərzində xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin 98,7%-i Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Birləşmiş Krallıq, Türkiyə, İsveçrə, Rusiya, ABŞ, Yaponiya, İran, Fransa, Macarıstan və Hindistan sərmayədarlarına məxsus olub.
Əsas kapitala ümumi investisiya qoyuluşunun azalmasına rəğmən, xarici mənbələrə əsaslanan investisiya həcminin artması təskinlikverici haldır. Lakin bu da əsas etibarı ilə neft ilə qaza sərf olunub.
Bəs, investisya həcminin azalmasının qarşısını necə almalı? Ölkədə məhkəmə, hüquq sistemi təkmilləşdirilməlidir. Qeyri-neft sahələrinin inkişafını sürətləndirmək üçün bu, xüsusən vacibdir.

Pərviz Heydərov
Azvision.az üçün
Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:113
embedMənbə:https://azvision.az
archiveBu xəbər 06 İyun 2025 15:16 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Avropa ölkələrinin yeraltı anbarlarında qazın həcmi 71 mlrd. kubmetri ötüb

22 İyul 2025 14:02see201

Bu saatlarda gəzinti xərçəng riskini azaldır

23 İyul 2025 01:01see150

Zəngəzur dəhlizi: İrəvan fürsəti niyə əldən verir?

23 İyul 2025 10:01see139

Qızmar Günəş altında: İşçilərdən şikayət var?

22 İyul 2025 20:37see136

İşə getməyə həvəsi olmayanları müalicə edəcəklər

22 İyul 2025 19:29see135

Şörzingerin Azərbaycanca öyrəndiyi söz…

24 İyul 2025 01:29see133

ABŞ nin də iştirakı ilə Bakıda iki ölkə arasında danışıqlar aparılacaq

23 İyul 2025 10:50see133

AMB uçot dərəcəsini azaldıb

23 İyul 2025 10:14see133

Günün qoroskopu: ruhunuz narahat ola bilər

23 İyul 2025 00:02see132

Rusiyalı məşhur reper psixiatriya xəstəxanasına yerləşdirildi

22 İyul 2025 16:09see131

Bu kuba baş məsqçi təyin olundu

23 İyul 2025 16:25see131

reklamlarla satdıqları ehtiyat hissələrinin saxtalığını ört basdır edir EKSPERT VİDEO

22 İyul 2025 19:00see130

Şəmkirdə 15 yaşlı qızın ehtiyatsızlığı faciə ilə nəticələndi

24 İyul 2025 01:38see128

General Motors un mənfəəti Trampın tariflərinə görə üç ayda 1 milyard dollardan çox azalıb

23 İyul 2025 03:40see127

İllər əvvəl Vağzalı ilə gəlin köçən azərbaycanlı məşhurlar FOTO

23 İyul 2025 00:16see126

Kürdəmirdə 8 nəfər qidadan zəhərlənib

23 İyul 2025 03:45see126

Şimali Makedoniyada meşə yanğınları baş verib

22 İyul 2025 20:27see123

Xankəndi şəhərində “Sarı gəlin” abidəsi belə ola bilər

23 İyul 2025 17:48see121

Qurban Qurbanov: Qələbəni unudub cavab oyununa ciddi hazırlaşacağıq

24 İyul 2025 01:30see121

ABŞ da qırmızı ət qiymətləri rekord həddə çatdı

23 İyul 2025 20:13see115
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri