Icma.az
close
up
RU
Azadlıq: Konfutsidən Marksa

Azadlıq: Konfutsidən Marksa

Icma.az, Xalq qazeti portalına istinadən məlumatı açıqlayır.

Konfutsinin yaşadığı dönəmdə (e.ə.551– 479) yalnız yuxarı təbəqəyə mənsub insanların uşaqları təhsil almaq imkanına malik idilər. Konfutsi isə sosial mənsibiyyətindən asılı olmayaraq, hər kəsin təhsil almasının vacibliyini vurğulayırdı.

Onun tətbiq etdiyi açıq qapı siyasəti, başqa şərtlər altında bütün həyatını əziyyət və təhqirolunma ilə keçirəcək olanlara təhsil almaq üçün müstəsna fürsət vermişdi. Nətcədə Konfutsinin şagirdlərinin əksəriyyəti aşağı siniflərdən olanlar idi və onlar müəllimlərinə ömür boyu sadiq və minnətdar oldular. Yeni maarifçiliyin ilk toxumlarını səpən böyük filosof bununla bürokratiyaya yeni istedadların və yeni fikirlərin gəlməsində iştirak edirdi. O, deyirdi ki, təhsil var olduğu zaman sinif fərqliliyi ola bilməz.

İrland yazıçısı Pol Stratern “90 dəqiqədə Konfutsi” kitabında yazır ki, gizli bərabərçiliyinə baxmayaraq, Konfutsi bəzi stereotiplərini yenə də qoruyurdu. O özü də olduqca kasıb bir ailədə doğulmuşdu və bütün uğurlara məhz yenilməz iradəsi və zəkası ilə nail olmuşdu. Konfutsinin Ədalət naziri olduğu dövr haqqında maraqlı fikirlər var. Onun bioqrafiyasını qələmə alan X.Gril “Onun nazirliyi dövründə Lu ölkəsində heç bir soyğunçu yox idi”, – deyə yazırdı. Təsadüfi deyil ki, nazir işlədiyi dönəmdə də o, kasıb olaraq qalırdı.

Konfutsi vəzifədən azad edildikdən sonra bir neçə tələbəsi ilə ziyarət səfərinə çıxır. Bu, ənənəvi dini-mənəvi səyahət olmayacaqdı. Konfutsinin müqəddəs bir hədəfi yox idi və bu səfərində də məqsədi aydınlanmaq deyildi. Filosofun ziyarəti də fəlsəfəsi kimi dünyəvi idi.

O, əslində iş axtarırdı. Ən azından, prinsiplərinin hardasa tətbiq olunacağına ümid edirdi. Artıq Konfutsi Çinin ən müdrik adamı hesab olunurdu. Çağdaşları rifah içində yaşadığı halda, 67 yaşı olmasına baxmayaraq, hələ də sosial problemlər içində çabalayırdı. Dürüst fəaliyyət haqqında traktatlar yazan bütün dövlərin ən praqmatik filosofu artıq karyera haqda düşünməkdən vaz keçmişdi. Ən çox sevdiyi tələbəsi Yen Huinin ölümündən sonra isə o, ümidsizliyə qapılır. “Məni anlayan heç kim yoxdur”, – deyərək düşüncələrinin gələcək nəslə çatmayacağı ilə bağlı narahatlıq keçirir.

Konfutsinin sosial bərabərlik ideyası haqda düşünərkən “Kütlə psixologiyası”nın müəllifi Qustav Le Bonu xatırladım. Həmin əsərində Le Bon yazırdı ki, ibtidai insan tarixinə aid olan və onun ruhi quruluşunun müxtəlifliyini, irsi qanunlarını əks etdirən olduqca cahil ideyalara qarşı şair və filosofların, dünyada insanların və irqlərin bərabərliyi ideyasını ortalığa atmasından demək olar ki, bir əsr yarım vaxt keçib. Kütlə üçün çox şirnikləndirici olan bu ideya onların ruhuna çox tezliklə hakim kəsildi və tezliklə öz bəhrəsini verdi: köhnə cəmiyyətin əsaslarını sarsıtdı. Tarixin üfüqündə Karl Marks kimi bir nəhəng göründü. Bu məqsədlə yaranan təsisatlar və maarifləndirmə müasir demokratiyanın sehrli iksirinə, böyük prinsiplər üçün aldadıcı olan bərabərsizlikləri aradan qaldıran müasirliyin tək ilahi vasitəsinə çevrildi.

Konfutsinin ideyaları əsrləri adlayaraq müasir cəmiyyətə gəlib çatdı. Onun məqsədi qorxu və şübhədən uzaq həyat sürə biləcək ali insan nəsli yaratmaq idi. Konfutsinin təlimi iki min il ərzində Çin idarəetmə aparatının əsas aparıcı qüvvəsi olaraq qaldı. Konfutsiçilik praktiki xarakter daşımaqla, demək olar ki, 2 min 500 il mövcudluğunu qoruyub saxladı. Konfutsiçilik metafizik fərziyyələr olmadan belə yaşaya bildiyini sübut etmişdir. Bu günümüzdə Qərbin də fasilələrlə eyni görüşləri mənimsədiyi görünməkdədir. Çin fəlsəfəsinin Konfutsidən sonrakı məktəbləri – Daosizm və Buddizm – öz gücünü məhz bu böyük filosofun ölməz ideyalarından alırdı.

Kənan HACI

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:56
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 27 Dekabr 2024 10:29 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see276

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see249

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see181

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see176

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see138

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see133

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see131

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see129

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see126

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see125

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see125

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see124

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see123

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri